Nitokris
władca Egiptu | |
Okres | od 2218 p.n.e.? |
---|---|
Poprzednik | Merenre II |
Następca | |
królowa Egiptu | |
Jako żona | Merenre II |
Dane biograficzne | |
Dynastia | VI dynastia |
Data śmierci | |
Przyczyna śmierci | prawdopodobnie samobójstwo |
Mąż | Merenre II |
Nitokris (stgr. Νίτωκρις, egip. Neitaquerti, co znaczy Neit-jest-najdoskonalsza) – prawdopodobnie ostatnia władczyni starożytnego Egiptu z VI dynastii, a jednocześnie pierwsza kobieta na tronie Dolnego i Górnego Egiptu rządząca samodzielnie i, przynajmniej nominalnie, uważana za władcę całego kraju. Uważano, że była córką Pepi II i jego żony Neit, oraz siostrą i żoną Merenre Nemtyemsafa II[1].
Istnieją pewne wątpienia co do histroyczności jej rządów. Niektórzy historycy (np. Kim Ryholt) twierdzą, że Nitokris była mityczną postacią, wywodzącej się z figury króla Netjerkare Siptaha (młodszego), następcy Merenre II.
| ||||||||||||
Neitaquerti w hieroglifach |
Lata panowania
- ok. 2200 p.n.e. (Grimal)
- 2218 p.n.e. – 2216 p.n.e. (Kwiatkowski)
- ok. 2180 p.n.e. (Schneider)
Papirus turyński określa czas sprawowania przez nią władzy na 2 lata, 1 miesiąc i 1 dzień, Maneton przypisuje jej 12, a Eratostenes – 6 lat rządów.
Legendy
Legenda, którą Herodot przekazuje w swoich Dziejach mówi, że jej mąż został zamordowany, a Nitokris, znając zabójców, zaprosiła ich na ucztę, podczas której otworzyła sekretny kanał, przez który woda zalała komnatę, topiąc biesiadników[2]. Następnie, chcąc uniknąć zemsty, popełniła samobójstwo, zamykając się w komorze pełnej popiołów. Niektórzy badacze dziejów starożytnego Egiptu nie wykluczają też takiego przebiegu wydarzeń. W czasach greckich przeszła do legendy jako Rodopis, kurtyzana i mityczna fundatorka trzeciej piramidy (Mykerinosa) w Gizie[3].
Fakty
Dane odnośnie do jej panowania są bardzo niepewne. Była siostrą i żoną Merenrego II[4]. Po jego śmierci wybuchły w kraju niepokoje społeczne, w czasie których pojawiło się wielu uzurpatorów. Nitokris zdołała ich usunąć i sama objęła rządy.
Źródła archeologiczne
Nie odnaleziono dotychczas żadnych świadectw archeologicznych mówiących o jej panowaniu. Nie wiadomo również, gdzie została pochowana.
Możliwe, że brak wzmianek o niej w Kanonie Turyńskim i Liście królów z Abydos na skutek damnatio memoriae, jak to się zdarzyło z inną kobietą-królową - Hatszepsut i niektórymi innymi "nieprawowitymi władcami".
Przypisy
- ↑ J. Tyldesley, Chronicle of the Queens of Egypt, 2006, Thames & Hudson, s. 63
- ↑ Jacq Christian: Egipcjanki. Barbara Tkaczow (tłum.). Warszawa: Świat Książki, 2008, s. 44. ISBN 978-83-7391-771-2.
- ↑ współcześni badaczy uważają, że jej budowniczym był faraon z IV Dynastii Menkaure
- ↑ AndrewA. Collins AndrewA., The First Female Pharaoh: Sobekneferu, Goddess of the Seven Stars, Simon and Schuster, 25 kwietnia 2023, ISBN 978-1-59143-446-7 [dostęp 2023-06-29] (ang.).
Bibliografia
- Grimal N.: Dzieje starożytnego Egiptu. Warszawa: PIW, 2004, s. 98. ISBN 83-06-02917-8.
- Kwiatkowski B.: Poczet faraonów. Warszawa: Iskry, 2002, s. 194-195. ISBN 83-207-1677-2.
- Schneider Th.: Leksykon faraonów. Warszawa-Kraków: Wyd. Naukowe PWN, 2001, s. 206-207. ISBN 83-01-13479-8.
- p
- d
- e
- Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)
Okres |
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Predynastyczny (przed ok. 3150) |
| ||||||||
Wczesnodynastyczny (ok. 3150–2686) |
| ||||||||
Stare Państwo (ok. 2686–2181) |
| ||||||||
1. Przejściowy (ok. 2181–2133) |
|
Okres |
| ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnie Państwo (ok. 2133–1786) |
| ||||||||||
2. Przejściowy (ok. 1786–1567) |
|
Okres |
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nowe Państwo (ok. 1567–1085) |
| ||||||
3. Przejściowy (1085–730) |
|
Okres |
| ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Epoka Późna (730–305) |
| ||||||||||||||||
Hellenistyczny (305–30) | |||||||||||||||||
Rzymski (od 30) |