Oenanthe (ptak)

Ten artykuł dotyczy rodzaju ptaków. Zobacz też: kropidło (Oenanthe) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych.
Oenanthe[1]
Vieillot, 1816[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – białorzytka zwyczajna (O. oenanthe)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

muchołówkowate

Podrodzina

kląskawki

Rodzaj

Oenanthe

Typ nomenklatoryczny

„Le Motteux” Buffon (= Motacilla oenanthe Linnaeus, 1758)

Synonimy
  • Pentholaea Cabanis, 1851[3]
  • Cercomela Bonaparte, 1856[4]
Gatunki

29 gatunków – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Oenanthe – rodzaj ptaków z podrodziny kląskawek (Saxicolinae) w obrębie rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce, Eurazji i Ameryce Północnej[5][6].

Morfologia

Długość ciała 13–17 cm; masa ciała 12–44 g[5].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski ornitolog Louis Pierre Vieillot w publikacji własnego autorstwa poświęconej ornitologii[2]. Gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) białorzytka zwyczajna (O. oenanthe).

Etymologia

  • Oenanthe: epitet gatunkowy Motacilla oenanthe Linnaeus, 1758; łacińskie oenanthe ‘białorzytka’, od gr. οινανθη oinanthē ‘niezidentyfikowany ptak’ wspomniany przez Arystotelesa, jego pojawienie zwiastowało sezonowe winobranie, od οινη oinē ‘wino’; ανθος anthos ‘kwiat’; powiązany później z białorzytką przez wielu autorów[7].
  • Pentholaea: gr. πενθος penthos ‘żałoba’ (tj. czarny); λαιος laios ‘drozd’[8]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Saxicola frontalis Swainson, 1837.
  • Cercomela: gr. κερκος kerkos ‘ogon’; μελας melas, μελανος melanos ‘czarny’[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Cercomela asthenia Bonaparte, 1856 (= Saxicola melanura Temminck, 1824).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[10]:

  • Oenanthe oenanthe (Linnaeus, 1758) – białorzytka zwyczajna
  • Oenanthe pileata (J.F. Gmelin, 1789) – białorzytka obrożna
  • Oenanthe bottae (Bonaparte, 1854) – białorzytka czarnoucha
  • Oenanthe heuglinii (von Heuglin, 1869) – białorzytka brunatna
  • Oenanthe isabellina (Temminck, 1829) – białorzytka płowa
  • Oenanthe monacha (Temminck, 1825) – białorzytka arabska
  • Oenanthe deserti (Temminck, 1825) – białorzytka pustynna
  • Oenanthe hispanica (Linnaeus, 1758) – białorzytka rdzawa
  • Oenanthe pleschanka (Lepechin, 1770) – białorzytka pstra
  • Oenanthe melanoleuca (Güldenstädt, 1775) – białorzytka maskowa
  • Oenanthe cypriaca (von Homeyer, 1884) – białorzytka cypryjska
  • Oenanthe albifrons (Rüppell, 1837) – białorzytka białoczelna
  • Oenanthe phillipsi (Shelley, 1885) – białorzytka szarogrzbieta
  • Oenanthe moesta (M.H.C. Lichtenstein, 1823) – rudorzytka
  • Oenanthe melanura (Temminck, 1824) – białorzytka czarnosterna
  • Oenanthe familiaris (Wilkes, 1817) – białorzytka rdzawosterna
  • Oenanthe dubia (Blundell & Lovat, 1899) – białorzytka uboga
  • Oenanthe scotocerca (von Heuglin, 1873) – białorzytka jednobarwna
  • Oenanthe fusca (Blyth, 1851) – białorzytka piargowa
  • Oenanthe picata (Blyth, 1847) – białorzytka zmienna
  • Oenanthe albonigra (Hume, 1872) – białorzytka czarnogłowa
  • Oenanthe leucura (J.F. Gmelin, 1789) – białorzytka żałobna
  • Oenanthe leucopyga (C.L. Brehm, 1855) – białorzytka saharyjska
  • Oenanthe lugentoides (Seebohm, 1881) – białorzytka jemeńska
  • Oenanthe lugubris (Rüppell, 1837) – białorzytka etiopska
  • Oenanthe finschii (von Heuglin, 1869) – białorzytka białogrzbieta
  • Oenanthe lugens (M.H.C. Lichtenstein, 1823) – białorzytka srokata
  • Oenanthe chrysopygia (De Filippi, 1863) – złotorzytka perska
  • Oenanthe xanthoprymna (Hemprich & Ehrenberg, 1833) – złotorzytka rdzawosterna

Przypisy

  1. ↑ Oenanthe, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ a b L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1817, s. 43. (fr.).
  3. ↑ J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. Cz. 1. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 40. (niem.).
  4. ↑ Ch.-L. Bonaparte. Espèces nouvelles et Oiseaux d’Asie et d'Amérique, et tableaux paralléliques des Pélagiens ou Gaviæ. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences”. 42, s. 766, 1856. (fr.). 
  5. ↑ a b D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Old World Flycatchers (Muscicapidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.muscic3.01 [dostęp 2023-04-23]  (ang.), Oenanthe. Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  6. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Chats, Old World flycatchers. IOC World Bird List (v13.2). [dostęp 2024-03-01]. (ang.).
  7. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Oenanthe [dostęp 2022-01-18] .
  8. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Pentholaea [dostęp 2022-01-18] .
  9. ↑ The Key to Scientific Names ↓, Cercomela [dostęp 2022-01-18] .
  10. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 – kląskawki (wersja: 2024-01-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-03-01].

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).
  • NKC: ph849184
  • J9U: 987007556021905171
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 91038
  • GBIF: 2492483
  • identyfikator iNaturalist: 980200
  • ITIS: 179812
  • NCBI: 245059
  • CoL: 679P