Otwarte recenzje naukowe

Otwarte recenzje naukowe (ang. open peer review) – system oceny jakości materiałów naukowych polegający na upublicznianiu artykułów przesłanych do czasopisma naukowego tak, aby każdy chętny mógł wziąć udział w recenzowaniu.

Najważniejsze cechy otwartych recenzji naukowych

źródło^[1]

• wszystkie osoby, które uczestniczą w recenzowaniu, znają swoje personalia,
• wszystkie raporty z recenzji są dostępne do wglądu,
• preprinty stają się ogólnie dostępne dla użytkowników,
• w procesie recenzji można uczestniczyć na każdym etapie,
• wersja ostateczna artykułu jest ciągle dostępna do komentowania,
• uczestnicy dyskusji wzajemnie zachęcają inne osoby do współpracy,
• do recenzji wykorzystywane jest oprogramowanie typu open source^[1].

Otwarte tożsamości

Otwarte recenzje naukowe oznaczają „każdy naukowy mechanizm recenzowania zapewniający ujawnienie tożsamości autora i recenzenta w dowolnym momencie procesu recenzowania lub publikacji^[2]”. Tożsamość recenzenta może być wtedy ujawniona publicznie, ale nie musi. Jest to przeciwieństwo tradycyjnego procesu peer review, w którym recenzenci pozostają anonimowi dla każdego poza redaktorami czasopisma.

Otwarte raporty

Raporty recenzentów wraz z historią recenzji (to jest odpowiedziami autorów i rekomendacjami redaktorów) są ujawniane wszystkim, a nie tylko przesyłane autorom. Najczęściej upublicznia się otwarte raporty przyjęte do publikacji tylko tych artykułów przyjętych do publikacji^[2].

Otwarte uczestnictwo

Recenzenci wskazani przez autora mogą wprowadzać zarówno krótkie komentarze, jak i recenzować całe publikacje. Ich kompetencje nie są weryfikowane^[2].

Przykłady otwartych recenzji naukowych

Wiele inicjatyw Otwartych recenzji naukowych ma charakter multidyscyplinarny. W OSF preprints można umieścić preprinty publikacji z wszystkich dyscyplin^[3].

Nauki przyrodnicze

źródło^[3]

• eLIFE(inne języki)
• Bio Med Central(inne języki)
• BMJ
• GIGA science(inne języki)

Nauki społeczne

źródło^[3]

• SAGE open(inne języki)
• Wiley

Nauki humanistyczne

źródło^[3]

• SAGE open(inne języki)
• Wiley
• digitalculturebooks

Przypisy