Owady społeczne
Owady społeczne – gatunki owadów (Insecta), które tworzą mniej lub bardziej zaawansowane struktury społeczne.
Klasyfikacja
W zależności od poziomu wykształconych struktur społecznych wyróżniane są:
- owady podspołeczne (subsocial)
- owady gromadne (communal)
- owady niemal społeczne (quasisocial)
- owady półspołeczne (semisocial)
- owady właściwie społeczne (eusocial)
Owady parasocjalne
Osobniki gatunków nie w pełni społecznych współpracują ze sobą w ograniczonym zakresie, np.: wspólnie budują gniazda, wychowanie potomstwa ograniczając do czasu osiągnięcia dojrzałości. Wyższy stopień organizacji osiągają gatunki, których osobniki po wspólnym wybudowaniu gniazda pomagają sobie w opiece nad potomstwem.
Kolejnym etapem w rozwoju społeczności owadów jest specjalizacja w wykonywaniu określonych czynności. Pojawiają się kasty – robotnice, żołnierze i królowe. Wśród owadów niemal społecznych nie obserwuje się współwystępowania wielu pokoleń w jednej kolonii. Do tej grupy należą karaczany z rodziny Cryptocercidae.
Owady eusocjalne
Owadami eusocjalnymi nazywane są te gatunki, wśród których wykształciły się zależności społeczne spełniające poniższe zasady:
- osobniki tego samego gatunku tworzą trwałą kolonię, w której występują co najmniej dwa pokolenia zdolne do wykonywania pracy na rzecz kolonii,
- w kolonii występuje podział na kasty – reprodukcyjną oraz nie biorącą udziału w procesie reprodukcji,
- występuje współdziałanie w opiece nad potomstwem.
- Osobny artykuł: Eusocjalność.
Wśród owadów eusocjalnych obserwuje się wyraźne różnice morfologiczne pomiędzy przedstawicielami kast. Społeczności do funkcjonowania potrzebują ustalonych metod komunikacji. Owady społeczne komunikują się głównie za pomocą feromonów (sygnały chemiczne) oraz – w mniejszym stopniu – tańców (sygnały wizualne) i wydawanych dźwięków.
Owady, które uznaje się za owady eusocjalne:
- dwa gatunki australijskich wciornastków (Thysanoptera)
- dziesięć gatunków mszyc z rodziny bawełnicowatych (Pemphigidae)
- chrząszcz Austroplatypus incompertus[1]
- wszystkie termity (Isoptera)
- błonkówki (Hymenoptera): niektóre osowate (Vespidae), pszczoły (Anthophila) oraz wszystkie mrówkowate (Formicidae)
Zobacz też
- parabioza
Bibliografia
- Owady społeczne. W: Edward Osborne Wilson: Socjobiologia. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c., 2001. ISBN 83-7150-682-1.
Przypisy
- NKC: ph116204
- Britannica: animal/social-insect
- Treccani: insetti-sociali