Paszport

Paszport – dokument tożsamości wydany przez uprawniony organ państwa, uprawniający do przekraczania granic państwowych (niektóre państwa mogą wymagać dodatkowo wiz wjazdowych).

W technice paszport to dokument wystawiany dla urządzeń wymagających szczególnego nadzoru podczas eksploatacji – np. zbiorników ciśnieniowych kontrolowanych przez uprawnione firmy i urzędy dozoru technicznego, aby zapobiec ich rozerwaniu. Firmy zapisują w paszporcie wykonane próby mające na celu jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnych uszkodzeń, a urzędy dozoru technicznego – dopuszczenia do eksploatacji tak wypróbowanego urządzenia na kolejne okresy.

W rolnictwie paszport to dokument zwierzęcia wykazujący jego historię od narodzin do ewentualnego uboju.

Historia

Paszport chiński z okresu Dynastii Qing
Paszport japoński z 1866
Paszport Imperium Osmańskiego z 1900, uprawniający do przekroczenia granicy Imperium Rosyjskiego

Pierwsze paszporty wprowadzili Rzymianie[1]. Dla bezpieczeństwa oraz bezpiecznego przepływu towarów wystawiali oni zaświadczenie bezpiecznego przejazdu, które należało okazać władzom kraju, w którym się przebywało. Zawierało ono ostrzeżenie dla urzędników, którzy nie honorowaliby tego zaświadczenia[a][2].

Przez wiele wieków w większości krajów nie istniał obowiązek posiadania paszportu jako dokumentu potrzebnego do podróży zagranicznej, od przełomu XVIII i XIX wieku wyjątkiem były Imperium Rosyjskie oraz Imperium Osmańskie. Pierwsze współczesne uregulowania prawne i dokumenty do podróży zagranicznych zaczęto wprowadzać dopiero w XIX wieku. Pierwsze powszechne paszporty i obowiązek posiadania ich do przekraczania granic wprowadzono we Francji (1867), Imperium brytyjskim (1873), Królestwie Włoch (1873) oraz USA (1889)[3]. W następstwie I wojny światowej znacznie zaostrzono prawo paszportowo-celne w Europie.

Po II wojnie światowej w krajach tzw. bloku sowieckiego wydawanie pozwoleń na wyjazdy zagraniczne i paszportów stało się bardzo ograniczone. Dzięki przemianom politycznym po 1989 oraz rozszerzeniu się Strefy Schengen, paszporty nie są już niezbędne do podróży pomiędzy większością krajów Europy.

Przykładowe okładki paszportów

Kolory okładek paszportów (2014)

Paszporty w Polsce

 Osobny artykuł: Paszporty w Polsce.

Zobacz też

Zobacz galerię związaną z tematem: Paszport
Zobacz hasło paszport w Wikisłowniku

Uwagi

  1. ↑ Z Listu 45 Pliniusza Młodszego do cesarza Trajana dowiadujemy się o problemie korzystania z paszportów, których okres ważności upłynął. W odpowiedzi cesarz zabrania posługiwania się takimi egzemplarzami i wysyła namiestnikowi nowe egzemplarze dokumentów. Były to tzw. diploma, dwie drewniane tabliczki pokryte woskiem z imieniem cesarza, dane uprawnionego, potwierdzenie praw do korzystania z infrastruktury oraz termin ważności paszportu (Korespondencja Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanem – Tekst i tłumaczenie. Wydawnictwo KUL, 2017, Komentarz s. 211).

Przypisy

  1. ↑ Simply... The History Of Borders. New Internationalist, 1991-09-05. [dostęp 2022-08-30]. (ang.).
  2. ↑ BeataB. Wojtkowska BeataB., MagdaM. Jaranowska MagdaM., Dawne cywilizacje, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2008, ISBN 978-83-612-8082-8, OCLC 751052138 .
  3. ↑ Marta Grzywacz. Jak Europa zaczęła zwiedzać. „Ale Historia”. 32/2014 (134), s. 12−13, 2014-08-11. Agora Sa. 

Bibliografia

  • Ustawa z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1302)

Linki zewnętrzne

  • passportindex.org. Passport Index. [dostęp 2019-01-05].
Kontrola autorytatywna (dokument):
  • LCCN: sh85098541
  • GND: 4049302-7
  • NDL: 00569844
  • BnF: 119804269
  • BNCF: 37303
  • J9U: 987007529559405171
  • LNB: 000109568
Encyklopedia internetowa:
  • Britannica: topic/passport
  • SNL: pass
  • Catalana: 0130029