Piżmaczek
 | Ten artykuł dotyczy rodzaju rośliny. Zobacz też: piżmaczek – rodzaj gryzoni. |
 Piżmaczek wiosenny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | szczeciowce | ||
| Rodzina | piżmaczkowate | ||
| Rodzaj | piżmaczek | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Adoxa L. Sp. Pl. 367. 1 Mai 1753 | |||
| |||
| |||
Piżmaczek (Adoxa L.) – rodzaj roślin należący do rodziny piżmaczkowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia trzy[3][4] lub pięć[5] gatunków. Występują one w strefie umiarkowanej i chłodnej półkuli północnej, przy czym dwa gatunki to endemity chińskie[4]. Do flory Polski należy jeden gatunek – piżmaczek wiosenny (Adoxa moschatellina)[6], będący zarazem gatunkiem typowym rodzaju[7].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z cienkimi, pełzającymi rozłogami zakończonymi bulwiastymi zgrubieniami. Bulwki są białe i wyrastają z nich w kolejnym roku pędy nadziemne. Łodyga pojedyncza lub w liczbie dwóch, naga[4]. Pęd osiąga zwykle do ok. 10 cm[5].
- Liście
- Odziomkowe w liczbie od 1 do 3 trójdzielne lub podwójnie trójdzielne. Liście łodygowe dwa, naprzeciwległe, rzadko skrętoległe. Wszystkie liście ogonkowe[4].
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostan szczytowy z kwiatami skupionymi główkowato, w przypadku A. omeiensis groniaście. Kwiaty żółtozielone, 4- lub 5-krotne. Kielich kubeczkowaty, w kwiecie szczytowym złożony z dwóch listków, w kwiatach bocznych z 3. Korona z krótką rurką i 3-6 płatkami. Płodnych pręcików 4-5. Pylnik jednokomorowy. Zalążnia dolna lub wpół dolna, zbudowana z 4-5 owocolistków. Szyjek słupka 4-5, zakończonych główkowatymi znamionami[4].
- Owoce
- Mięsiste, jagodokształtne[4] i jednonasienne[5].
Systematyka
- Synonimy taksonomiczne[7]
Moscatella Adans., Moschatellina Mill.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do rodziny piżmaczkowatych Adoxaceae stanowiącej klad bazalny w obrębie rzędu szczeciowców Dipsacales w grupie euasterids II wchodzącej w skład kladu astrowych (asterids) należącego do dwuliściennych właściwych (eudicots)[2].
- Wykaz gatunków[4]
- Adoxa moschatellina L. – piżmaczek wiosenny
- Adoxa omeiensis H. Hara
- Adoxa xizangensis G. Yao
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 235, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e f g Deyuan Hong, David E. Boufford: Adoxa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-04-17]. (ang.).
- ↑ a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 316. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 25, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
