Placówka wywiadowcza KOP nr 4

Placówka wywiadowcza KOP nr 4
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1929

Rozformowanie

1939

Organizacja
Numer

kryptonimowy: 49[a]

Dyslokacja

Wilejka

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

pułk KOP „Wilejka”
Ekspozytura Oddziału II nr 1

Placówka wywiadowcza KOP nr 4 – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Placówka utworzona została w lipcu 1929 w Wilejce[2]. Wchodziła w skład pułku KOP „Wilejka”[3]. Pod względem pracy wywiadowczej podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[4], pod względem pracy kontrwywiadowczej szefowi samodzielnego referatu informacyjnego DOK III Grodno[5], a pod względem wyszkolenia wojskowego dowódcy pułku KOP „Wilejka”[6]. Działała na terenie odpowiedzialności 1. i 10 batalionu granicznego[7]. Zgodnie z etatem placówka liczyła 3 oficerów[b], 3 podoficerów i 4 szeregowych[5]. Pod względem administracyjno-gospodarczym placówkę przydzielono do 1 batalionu KOP[8]. W listopadzie 1931 etat placówki zwiększono o etat kapitana − zastępcy dowódcy placówki[9]. W terminie do 30 września 1936 zlikwidowano placówkę wywiadowczą KOP „Iwieniec” oraz zmieniono m.p. placówki nr 4 z Wilejki na Mołodeczno[10]. Teren likwidowanej placówki nr 11 przejęły sąsiednie placówki. Placówka nr 4 „Wilejka” przejęła z powiatu mołodeckiego gminy Raków i Gródek oraz cały powiat wołożyński. Placówka nr 5 „Stołpce” przejęła gminy Rubieżewice, Naliborki i Derewna powiatu stołpeckiego. Nowe rozgraniczenie pomiędzy placówkami 4 i 5 stanowiła granica powiatów Wołożyn i Stołpce. Placówka nr 3 „Głębokie” przejęła od placówki nr 4 gminę Dokszyce i Parafianów powiatu dziśnieńskiego oraz gminy Słoboda, Miadzioł i Kobylnik powiatu postawskiego. Rozgraniczenie pomiędzy placówkami nr 3 „Głebokie” i nr 4 „Wilejka” stanowiła północna granica powiatu Wilejka[11].

W 1937 jednostką administracyjną dla placówki nr 4 był pułk KOP „Wilejka”, ale zaopatrywał ją batalion KOP „Budsław”[12].

W 1939 placówka wywiadowcza KOP nr 4 „Mołodeczno” podlegała nadal szefowi ekspozytury Oddziału II nr 1 „Wilno”[13] i stacjonowała w Wilejce[14].

Obsada personalna placówki

Kierownicy placówki
Obsada placówki w lipcu 1929'[16]
  • kierownik placówki − vacat
  • oficer ofensywny − por. Jerzy Fryzendorf
  • oficer przemytniczy − por. Franciszek Nowak (p.o. kierownika)
Obsada personalna w marcu 1939[14][e]
  • kierownik placówki – kpt. piech. Ludwik Rusiecki[f][19]
  • oficer placówki – kpt. piech. Jan Pacak[g]
  • oficer placówki – kpt. adm. (piech.) Jerzy Marian Leon Loga[h]

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Byli to: kierownik placówki (major), oficer do spraw wywiadu zaczepnego (kapitan), oficer do spraw kontrwywiadu i spraw przemytniczych (kapitan) → Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 1/zał.1
  3. ↑ Por. Franciszek Nowak był oficerem kontrwywiadu placówki.
  4. ↑ Por. Eugeniusz Smoliński pełnił służbę w tej placówce od dnia 9 marca 1932 r. Z dniem 13 stycznia 1934 r. został odkomenderowany z placówki wywiadowczej KOP Nr 4 do Ekspozytury Nr 1 Oddziału II Sztabu Głównego w Wilnie, na stanowisko kierownika referatu „C” - do czasu powrotu kierownika tego referatu, rotmistrza Wacława Wróblewskiego, z kursu informacyjno-wywiadowczego (informacje na podstawie rozkazów tajnych Dowództwa KOP Nr 17 z dnia 14 maja 1932 r. i Nr 6 z dnia 10 lutego 1934 znajdujących się w zbiorach Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  5. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[17].
  6. ↑ kpt. piech. Ludwik Rusiecki ur. 21 maja 1898 był odznaczony VM, KW, MN i SKZ (dwukrotnie)[18].
  7. ↑ kpt. piech. Jan Pacak ur. 7 czerwca 1900 był odznaczony SKZ[20].
  8. ↑ kpt. adm. (piech.) Jerzy Marian Leon Loga ur. 28 czerwca 1895 był odznaczony SKZ[21].

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 428.
  2. ↑ Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 1.
  3. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 41.
  4. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 50.
  5. ↑ a b Prochwicz 2003 ↓, s. 40.
  6. ↑ Zarządzenie nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 ↓, s. 2.
  7. ↑ Polak 1999 ↓, s. 91.
  8. ↑ Zarządzenie nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 ↓, s. 2.
  9. ↑ Zarządzenie nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 ↓, s. 1.
  10. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 53.
  11. ↑ Wyciąg z rozkazu dowództwa KOP L.dz. 2393/Wyw.KOP/1/36 ↓.
  12. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 i 3 zał. 47.
  13. ↑ Prochwicz 2002 ↓, s. 32.
  14. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 921.
  15. ↑ Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 4.
  16. ↑ Polak 1999 ↓, s. 98.
  17. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 42.
  19. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2021-12-31]..
  20. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 57.
  21. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 307.

Bibliografia

  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadu nr L.dz.KOP.1150/Tjn./Wyw./29 z 15 lipca 1929.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie reorganizacji służby wywiadowczej nr L.dz.7580/Wyw.Org./31 z 19 listopada 1931.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
  • Wyciąg z rozkazu dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.dz. 2393/Wyw.KOP/1/36 z 31 maja 1936 w sprawie likwidacji placówki wywiadowczej nr 11.
  • Wykazy imienne całkowitej obsady oficerskiej oraz zmian stanu oficerów Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1933-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • p
  • d
  • e
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice
  • p
  • d
  • e
Obecne
cywilne
wojskowe
Dawne
cywilne
II RP
PRL
Organy bezpieczeństwa publicznego (1944–1956)
Służba Bezpieczeństwa (1956–1990)
III RP
wojskowe
II RP
PRL
III RP
  1. ↑ a b działająca na rzecz Sił Zbrojnych RP, lecz wchodząca w ich skład tylko w razie ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie wojny