Propaganda internetowa sponsorowana przez państwo

Propaganda internetowa sponsorowana przez państwo – wykorzystywanie przez rząd płatnych propagandystów internetowych w celu wpłynięcia na opinię publiczną, osłabienia społeczności dysydenckich lub zmiany postrzegania dominującego poglądu. Jest uważany za formę astroturfingu^[1].

Region Azji i Pacyfiku

 Afganistan

Rząd Afganistanu wykorzystuje sponsorowaną przez państwo armię trolli internetowych do forsowania swojej narracji i wyolbrzymiania ofiar wśród afgańskich talibów. Czasami informacje publikowane przez te grupy są przechwytywane przez pozarządowe afgańskie media i publikowane w Internecie^[2].

 Bahrajn

Od arabskiej wiosny i późniejszego powstania, rząd Bahrajnu zwiększył poziom swojej cenzury politycznej i medialnej, a także rozpoczął propagandową dezinformację.

W 2019 roku Bahrajn znalazł się na liście 70 krajów, w których rozpowszechniono dezinformację w ramach propagandy internetowej, a także zatrudniano cyberprzestępców do cenzurowania nieprzychylnych wiadomości o rządzie Bahrajnu^[3]. Od 2017 roku, kiedy rozpoczął się konflikt z Katarem, Bahrajn uczestniczył także w internetowej kampanii propagandowej przeciwko Katarowi i próbował szerzyć konflikty religijne^[4].

 Chiny

„50 Cent Party’ i 'Internet Water Army' to dwie pierwsze chińskie od-rządowe grupy trolli, założone w 2004 roku^[5][6]. Zmieniły się i stały się coraz bardziej radykalne od czasu protestów w Hongkongu w latach 2019–2020^[7]. W czerwcu 2020 r. Twitter zidentyfikował i usunął ponad 170 000 kont na Twitterze rzekomo powiązanych z kampanią dezinformacyjną rządu chińskiego przeciwko Hongkongowi i Stanom Zjednoczonym^[8].

 Indie

Indie mają dużą i wpływową część populacji o silnie nacjonalistycznym profilu, co prowadzi do powstawania grup propagandystów sponsorowanych przez rząd. Odkąd Narendra Modi doszedł do władzy, Bharatiya Janata Party znana jest z wykorzystywania dezinformacji do represjonowania i monitorowania wszelkich przeciwników ich rządów^[9]. Indyjska propaganda, zarówno prywatna, jak i sponsorowana przez państwo, zaatakowała również Jeremy’ego Corbyna po tym, jak ten skrytykował indyjskie podejście do Kaszmiru^[10].

W 2019 roku agencja Watchdog wykryła 265 fałszywych mediów w 65 krajach, którymi zarządza „indyjska sieć wpływów”^[11]. Sieć stron internetowych z fałszywymi wiadomościami była wykorzystywana do wpływania na decydentów w Stanach Zjednoczonych i Unii Europejskiej w kontekście konfliktu z Pakistanem^[12]. Celem tych stron internetowych jest szerzenie propagandy i wpływanie na publiczny odbiór Pakistanu^[13].

 Indonezja

Indonezja wykorzystywała w wyborach prezydenckich w Indonezji w 2019 roku sponsorowaną przez państwo armię trolli, do rozpowszechniania propagandy przeciwko ruchowi niepodległościowemu Papui Zachodniej i promując politykę pozostawania jej w granicach indonezyjskich^[14]. Prezydent Indonezji Joko Widodo oskarżył opozycję o wykorzystywanie propagandy przeciwko jego rządowi^[15].

 Iran

Islamska Republika Iranu ma własną grupę trolli intrnetowych, o której wiadomo, że wspierają ajatollaha Chomeiniego i obecny rząd Iranu, a także krytykują wszelkie podejmowane przeciwko niemu próby krytyki^[16]. W kwietniu 2019 roku Oxford University Computational Propaganda Project opublikował na Twitterze badanie dotyczące kampanii związanej z Iranem, skierowanej do arabskich użytkowników^[17]. Zespół Computational Propaganda odkrył, że ta kampania koncentrowała się na udawaniu arabskich serwisów informacyjnych, tak, aby zdobyć zaufanie arabskich użytkowników Twittera^[17].

 Irak

Ze względu na charakter tego kraju, iracka propaganda internetowa jest zróżnicowana. W okresie powstania Islamskiego Państwa Iraku i Lewantu prowadzono systematyczną propagandową indoktrynację w Internecie, która miała na celu zmylenie irackich cywilów^[18][19]. Zdaniem działacza na rzecz praw człowieka Faisala Al Mutara, iracka propaganda internetowa była w pełnym rozkwicie nawet po śmierci Saddama Husseina^[20].

 Izrael

Izraelskie armie trolli obejmują Hasbara, Bractwo Hasbara i Jewish Internet Defense Force, znane wyłącznie z informacji rozpowszechniających pro-izraelskie wiadomości i odrzucających wszelkie raporty uważane za skierowane przeciwko Izraelowi, często wykorzystywane są przez przywódców Likudu do promowania ich opinii i punktu widzenia oraz rozpowszechnianie wiadomości antypalestyńskich i antyirańskich^[21][22].

 Jordania

Chociaż Jordania jest uważana za kraj stosunkowo wolny, nie jest ona odporna na propagandę internetową. Niedawne powszechne protesty związane z arabską wiosną doprowadziły do nasilenia się propagandy i cenzury internetowej w Jordanii, uchwalono prawa zagrażające wolności słowa^[23]. Internetowa działalność propagandy państwowej ma również na celu osłabienie niezależnych głosów dziennikarzy w kraju.

W 2019 roku wolność mediów w Jordanii spadła w związku z rosnącą propagandą internetową rządu^[24].

 Malezja

Rząd Malezji rozpoczął systematyczną kampanię online w celu zniesławienia szyitów zgodnie z zakazem praktykowania szyickiego islamu w Malezji od 2010 roku^[25].

 Mjanma

Tatmadaw i rząd birmański sponsorują propagandę przez Internet i negują prześladowanie mniejszości, takich jak Rohingya, Shan, Kachin i Karen^[26][27].

 Korea Północna

Armia trolli Korei Północnej, która jest znana ze wsparcia rządów dynastii Kim oraz reżimu anty-południowokoreańskiego, antyamerykańskiego i prokoreańskiego. Po raz pierwszy pojawili się w 2013 roku^[28].

 Pakistan

Pakistańska propaganda jest skierowana głównie na budowę narracji propakistańskich i cenzurowania raportów o Pakistanie^[29]. W listopadzie 2019 r. agencje bezpieczeństwa i wywiadu Indii twierdziły, że zidentyfikowały i namierzyły ponad 5000 podmiotów w mediach społecznościowych z siedzibą w Pakistanie, aktywnie rozpowszechniających fałszywą propagandę dotyczącą ustawy o zmianie obywatelstwa z 2019. Według agencji indyjskich niektóre z nich wykorzystywały „bardzo fałszywe nagrania wideo” z protestów, aby podżegać do przemocy społecznej w kraju^[30]. W styczniu 2020 pakistański ISPR (Inter-Service Public Relations) został oskarżony przez Indie o rekrutację nastolatków do rozpowszechniania propagandy i dezinformacji przeciwko Indiom w związku z protestami w tym kraju^[31].

 Palestyna

Propaganda palestyńska była wykorzystywana do wygrania konfliktu public relations z Izraelem, często atakując Arabię Saudyjską, Zjednoczone Emiraty Arabskie i inne państwa arabskie, które rzekomo są „sympatykami syjonizmu”. Raport izraelskiego wywiadu wojskowego z 2002 r. Powiązał Iran i Syrię z finansowym wsparciem propagandy pro-palestyńskiej^[32].

 Filipiny

Uniwersytet Oksfordzki opublikował badanie, w którym stwierdzono, że zatrudnione „trolle klawiaturowe” odegrały rolę w kampanii prezydenckiej prezydenta Rodrigo Duterte w 2016. Badanie wykazało, że zespół kampanii Duterte wydał co najmniej 200 tysięcy dolarów i zatrudnił 400 do 500 osób do obrony przed krytykami online. Wynajęci „trolle” pozostali aktywni, aby wspierać Duterte i jego administrację po tym, jak już został wybrany. Administracja rzekomo wykorzystywała internetowych klakierów do uciszania krytyków, grożąc przemocą wobec osób krytycznych wobec polityki Duterte^[33]. Duterte – chociaż przyznał się do płacenia ludziom za wsparcie go online podczas wyborów – powiedział, że ma zwolenników odnoszących się do swojego zagorzałego zwolennika w osobie Mocha Usona, który prowadzi grupę wsparcia Mocha Uson Blog, ale uważa, żę Uson oferuje swoje usługi za darmo^[34].

 Katar

Propaganda Kataru była wcześniej zgodna z Arabią Saudyjską i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi aż do kryzysu dyplomatycznego w Katarze w latach 2017–2019. Al Jazeera jest rzekomo dowodem szerzącej się propagandy katarskiej promującej przemoc, antyamerykańskie poglądy i pielęgnowanie ruchów islamistycznych^[35]. W 2017 roku Al Arabiya, kanał z siedzibą w Arabii Saudyjskiej, oskarżył rząd Kataru o ciągłe ataki medialne poprzez sponsorowanie masowych sieci propagandowych w Politico w celu zniesławienia Saudyjczyków i zwiększenia poparcia dla Kataru^[36].

 Arabia Saudyjska

King’s Brigade, znana ze wspierania rodziny Saudów i monarchii. Jego misją jest potępienie wszelkiej krytyki wobec rodziny Saudów i wychwalanie prawa szariatu, a także zabójczych działań rządu saudyjskiego^[37]. Niedawno zaatakował Palestyńczyków i innych przeciwników wpływów saudyjskich, takich jak Katar^[38].

W grudniu 2019 r. Twitter usunął 5929 kont za naruszenie zasad dotyczących manipulacji. Firma zbadała i przypisała te konta pojedynczej państwowej operacji informacyjnej, która rozpoczęła się w Arabii Saudyjskiej^[39].

 Singapur

Partia rządząca Partia Akcji Ludowej i jej młodzieżowe skrzydło Młoda PAP organizuje zespoły w celu przeciwdziałania krytyce partii i rządu w cyberprzestrzeni już od 1995^{[40][41][42][43]}. Grupa ta składa się z dwóch zespołów kierowanych przez członków parlamentu, spośród których jeden zespół opracowuje strategię kampanii, a drugi ją realizuje^[44].

Istnieją również pro-partyjne jednostki znane jako „Brygada Internetowa”^[45][46], którzy twierdzą, że nie są powiązani z partią ani, że są przez nią popierani, a którzy tworzą rozbudowane media społecznościowe i stronę internetową, aby ją „bronić” i krytykować strony internetowe krytyczne wobec rządu i członków partii opozycyjnych. Mają informacje o danych osobowych zatwierdzonych kandydatów ich partii i wydarzeniach, które nie są publicznie znane. Czasami osoby powiązane z tą grupą postują w Internecie rzekomo ichnie artykuły, przy czym ich tożsamość jest fałszywa^[47][48].

Urząd ds. Rozwoju Mediów Informacyjno-Komunikacyjnych (IMDA) często angażuje agencje reklamowe do promowania kampanii obywatelskich i obchodów święta narodowego w mediach tradycyjnych, witrynach do udostępniania filmów i w mediach społecznościowych. Niektóre z tych wysiłków na rzecz budowania narodu są postrzegane jako wybiórcze w wyborze narracji historycznych, często koncentrując się tylko na osiągnięciach partii rządzącej^[49].

 Syria

Ze względu na długą historię cenzury Syria ma jedną z najbardziej rozległych grup propagandy sponsorowanej przez państwo. Od początku wojny domowej w Syrii prezydent Bashar al-Assad często pozwalał proreżimowym szpiegom dezinformować o konflikcie na korzyść jego reżimu^[50]. The White Helmets, organizacja humanitarna ratująca syryjską ludność ze stref konfliktu, jest głównym celem kampanii dezinformacyjnej rządu syryjskiego^[51].

 Tajwan

Tajwan był głównym uczestnikiem ruchu propagandowego, aby przeciwstawić się wpływom Chin^[52].

 Turcja

6000 płatnych komentatorów w mediach społecznościowych, znanych jako „Trolle AK”, szerzących głównie propagandę prorządową i atakujących przeciwników Erdogana^[53]. W czerwcu 2020 r. Twitter usunął 7340 kont zaangażowanych w „skoordynowane nieautentyczne działania” skierowane do obywateli Turcji. Ruch ten skłonił administrację Erdogana do zagrozenia Twitterowi restrykcjami rządowymi^[54].

 Zjednoczone Emiraty Arabskie

Podczas obecnego kryzysu dyplomatycznego w Katarze w latach 2017–2019, rząd Emiratów otwarcie zezwolił i sfinansował armię propagandową trolli krytykujących Katar i szerzących propagandę antykatarską^[55].

 Uzbekistan

Aby kontrolować swoją populację, rząd uzbecki założył własną sieć społecznościową, aby szerzyć cenzurę internetową i propagandę^[56]. Nawet po śmierci Islama Karimowa, Taszkent pozostaje stanowczy wobec trwającej politycznej cenzury w mediach społecznościowych^[57].

 Wietnam

Od 2017 wojsko zatrudnia co najmniej 10 000 członków specjalnej siły o nazwie Force 47, aby przeciwdziałać krytyce rządu w cyberprzestrzeni^[58][59] i włamywaniu się na dysydenckie antyrządowe strony internetowe oraz instalowanie oprogramowania szpiegującego w celu śledzenia odwiedzających^[60].

W grudniu 2019 r. Facebook usunął 900 kont, grup i stron na swojej własnej platformie i Instagramie z powodu nieautentycznego zachowania i rozpowszechniania programu politycznego. Konta te podobno należały do dwóch oddzielnych grup w Gruzji i Wietnamie^[39].

Afryka

 Egipt

od czasu objęcia władzy Abdel Fattah as-Sisi został oskarżony o rozpowszechnianie i finansowanie ulotek propagandowych wspierających polityczne represje jego reżimu wobec jego przeciwników oraz hakowanie w celu promowania własnego poparcia^[61][62].

Europa

 Unia Europejska

Grupa zadaniowa East StratCom jest częścią administracji Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, skupioną na proaktywnej komunikacji polityk Unii Europejskiej i promowaniu „wartości europejskich” w ramach Partnerstwa Wschodniego (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Ukraina) i w Rosji.

 Białoruś

Rząd Łukaszenki podjął kroki w celu rozpowszechniania dezinformacji, a czasami, zgodnie z rosyjską propagandą. Działania te obejmują m.in. obwinianie Polski i Ukrainy za podżeganie do protestów czy śmiertelne groźby pod adresem aktywistów^[63][64]. Dezinformacja stała się bardziej nasilona po białoruskich protestach w 2020. Trolle z Rosji i Serbii aktywnie uczestniczyły w szerzeniu dezinformacji i wzbudzaniu obaw, że białoruska ludność obróci się przeciwko protestom^[65].

 Bułgaria

Trolle internetowe stały się problemem w Bułgarii od 2010 roku, a armie trolli są używane przez różne partie polityczne do atakowania i grożenia sobie nawzajem^[66]. Pomimo prób ograniczenia i wyeliminowania trolli internetowych od 2014 roku, problem pozostaje nierozwiązany i do 2020 roku nasili się coraz bardziej pod wpływem korupcji rządu Bojka Borisowa^[67][68].

Polska

W ocenie Fundacji Batorego Wolność mediów w Polsce uległa znacznemu pogorszeniu od wyboru Andrzeja Dudy na prezydenta w 2015 roku^[69]. W 2019 roku dziennikarz „Guardiana” odkrył działającą we Wrocławiu farmę trolli, która – zatrudniając osoby niepełnosprawne – otrzymała od listopada 2015 ze środków publicznych nawet 1,5 mln zł^[70].

W 2020 instytut FSI, współpracujący z Uniwersytetem Stanforda ujawnił w swojej analizie polskiego rynku mediów, że jest on silnie spolaryzowany i zarówno media związane ze stroną rządową, jak i opozycyjne dopuszczają się w internecie szerzenia dezinformacji i świadomego wprowadzania odbiorców w błąd^[71].

 Rosja

Zobacz: Brygady sieciowe oraz Agencja Badań Internetowych.

 Wielka Brytania

„Online Covert Action” i inne misje (takie jak „77th Brigade”) prowadzone przez Joint Threat Research Intelligence Group, ujawnione przez Edwarda Snowdena w lutym 2014^[72].

 Ukraina

Wołodymyr Zełenski dopracował swój wizerunek, aby wzmocnić swoją reputację i zdobyć poparcie ugrupowań nacjonalistycznych dla swoich prób demokratyzacji Ukrainy. Nie uniknął jednak oskarżenia o rozpowszechnianie fałszywych wiadomości, które pojawiają się od początku jego prezydentury. Mówi się też o jego otwartym poparciu dla cenzury mediów, jego wątpliwych związkach z Rosją, i nasilający się atak na inne wolne media^[73][74][75].

Ameryka Północna i Południowa

 Meksyk

Według badaczy cytowanych przez BBC, rząd Meksyku i wiele konkurujących ze sobą partii politycznych używa botów. Według artykułu z 2017 roku sponsorowane przez rząd „roboty spamujące” były wykorzystywane do „atakowania dziennikarzy” i „rozpowszechniania dezinformacji”^[76].

 Stany Zjednoczone

Zobacz: COINTELPRO.

 Wenezuela

Boliwariańska Armia Trolli, założona w 2017 roku, ma za zadanie rozpowszechnianie boliwijskiej propagandy i szerzenie dezinformacji^[77].

Zobacz też

• Agent wpływu
• Czarna propaganda
• Manipulacja w internecie
• Pacynka (informatyka)

Przypisy