Przetacznik macierzankowy
Morfologia | |||
Systematyka[1][2] | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | rośliny | ||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | okrytonasienne | ||
Klasa | Magnoliopsida | ||
Nadrząd | astropodobne | ||
Rząd | jasnotowce | ||
Rodzina | babkowate | ||
Rodzaj | przetacznik | ||
Gatunek | przetacznik macierzankowy | ||
Nazwa systematyczna | |||
Veronica serpyllifolia L. Sp. Pl. 1: 12. 1753[3] | |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
najmniejszej troski | |||
| |||
|
Przetacznik macierzankowy (Veronica serpyllifolia L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae).
Rozmieszczenie
Rodzimy obszar występowania obejmuje prawie całą Europę, poza tym rośnie w Azji, północnej Afryce, Australii, Nowej Zelandii, Ameryce Północnej i Południowej[3]. Na obszarze całej Polski częsty, w górach sięga po piętro kosodrzewiny, w Karpatach nawet do 1920 m n.p.m.[5][6]
Morfologia
- Organy podziemne
- Poziome kłącza[7].
- Łodyga
- W dole pełzająca, w starszych odcinkach pędów płonnych zakorzeniająca się i przekształcająca w kłącze, w pędach kwiatowych wznosząca się, osiągając wysokość od 5 do 25, czasem nawet do 40 cm. Obła, jasnozielona (czasem czerwieniejąca), z krótkimi, zagiętymi ku górze włoskami, w górnej części czasem ogruczolona[6][7].
- Liście
- Naprzeciwległe, rzadko rozmieszczone, dolne (zwłaszcza na pędach płonnych) koliste i osadzone na ogonkach, tępe, płytko karbowane, z wyraźnym głównym i dwoma-czterema bocznymi nerwami, od spodu i na brzegu nieco owłosione, osiągające długość 30 i szerokość 15 mm. Na pędach kwiatowych ustawione naprzemianlegle, siedzące, ku górze pędu coraz mniejsze i węższe, przechodzące w lancetowate, całobrzegie przysadki[6][7][8].
- Kwiaty
- Kwiatostanem jest wielokwiatowe, luźne, wydłużające się w miarę kwitnienia, szczytowe grono. Kwiaty wyrastają pojedynczo w kątach przysadek na niewiele dłuższych od kielicha, skąpo owłosionych szypułkach. Działki kielicha 4, szerokoeliptyczne, z lekka owłosione i ogruczolone. Korona również czterokrotna, prawie kółkowa, o średnicy 5-8 mm, z bardzo krótką rurką, biaława lub białoliliowa z niebieskimi żyłkami, czasem niebieskawa. Pręciki dwa, tej samej długości co korona, słupek z wyraźnym, półkulistym znamieniem na szyjce długości 2-3 mm[6][7][8][5].
- Owoce
- Dwukomorowa torebka o szerokości do 5 mm i wyraźnie krótsza, na brzegach spłaszczona i rzadko ogruczolona, na szczycie szeroko ale płytko wycięta (słupek kilka razy dłuższy od wycięcia). Nasiona jajowate, z jednej strony wypukłe, żółtobrunatne, około 0,9 mm długie[6][9].
- Dolna strona liścia
- Owłosiona łodyga
- Kwiatostan
- Kwiat
- Owoce
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit[7]. Kwitnie od maja do sierpnia, czasem do września[6][7]. Rośnie na łąkach, pastwiskach, polach, miedzach, mokradłach, brzegach potoków[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Cynosurion i Rumicetum alpini[10]. Liczba chromosomów 2n = 14[7].
Interakcje międzygatunkowe
Jest rośliną pokarmową dla chrząszczy Gymnetron melanarium z rodziny ryjkowcowatych, muchówek Dasineura similis i Jaapiella veronicae z pryszczarkowatych i motyli Aspitates gilvaria z miernikowcowatych[11]. Pasożytują na nim lęgniowce Peronospora grisea i Peronospora verna z rodziny wroślikowatych, a także grzyby Podosphaera fuliginea (mączniakowate) i Entyloma veronicae (Entylomataceae)[12].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-12] (ang.).
- ↑ a b Taxon: Veronica serpyllifolia L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2018-03-04].
- ↑ Veronica serpyllifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Zbigniew Nawara: Flora Polski. Rośliny łąkowe. Warszawa: Multico, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
- ↑ a b c d e f g Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 301-302.
- ↑ a b c d e f g Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 417. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 406. ISBN 83-01-00129-1.
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski: Rośliny polskie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 532. ISBN 83-01-05287-2.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 106. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Veronica serpyllifolia. [w:] Database of Insects and their Food Plants [on-line]. Biological Records Center. [dostęp 2018-03-04].
- ↑ Veronica serpyllifolia L. (Thyme-leaved Speedwell). BioInfo (UK). [dostęp 2018-03-04].
- SNL: snauveronika
- BioLib: 40872
- EoL: 578501
- EUNIS: 182740
- Flora of China: 200021355
- Flora of North America: 200021355
- FloraWeb: 6278
- GBIF: 3172057
- identyfikator iNaturalist: 55749
- IPNI: 812650-1
- ITIS: 33423
- NCBI: 164258
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2462094
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:812650-1
- Tela Botanica: 71348
- identyfikator Tropicos: 29200244
- USDA PLANTS: VESE
- CoL: 5B7CQ