Przygiełka

Przygiełka biała z lewej i przygiełka brunatna z prawej

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

przygiełka

Nazwa systematyczna

Rhynchospora Vahl
Enum. 2: 229. Oct-Dec 1805

Typ nomenklatoryczny

Rhynchospora alba L.^[3]

Synonimy

Asteroschoenus Nees
Astroschoenus Lindl.
Calyptrolepis Steud.
Calyptrostylis Nees
Cephaloschoenus Nees
Ceratoschoenus Nees
Cleistocalyx Steud.
Dichroma Ham.
Dichromena Michx.
Diplochaete Nees
Echinoschoenus Nees & Meyen
Ephippiorhynchium Nees
Eriochaeta Torr. ex Steud.
Haloschoenus Nees
Haplostylis Nees
Hygrocharis Nees
Kleistrocalyx Steud.
Leptoschoenus Nees
Lonchostylis Torr.
Microchaeta Rchb.
Micropapyrus Suess.
Mitrospora Nees
Morisia Nees
Nomochloa Nees
Pachymitra Nees
Phaeocephalum Ehrh.
Pleurostachys Brongn.
Psilocarya Torr.
Pterochaete Arn. ex Boeckeler
Pterotheca C.Presl
Ptilochaeta Nees
Ptilosciadium Steud.
Spermodon P.Beauv. ex T.Lestib.
Sphaeroschoenus Nees
Syntrinema H.Pfeiff.
Trichochaeta Steud.
Triodon Rich. in C.H.Persoon
Zosterospermon P.Beauv. ex T.Lestib.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Przygiełka (Rhynchospora Vahl) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych (Cyperaceae). Liczy blisko 400 gatunków^[4]. Rodzaj jest kosmopolityczny, przy czym najbardziej zróżnicowany jest w strefie tropikalnej i subtropikalnej Nowego Świata^[5]. W Europie występują tylko trzy gatunki^[6], z których w Polsce obecne są dwa – przygiełka biała (R. alba) i przygiełka brunatna (R. fusca)^[7].

Rośliny te rosną zwykle w miejscach nasłonecznionych, wilgotnych i bagiennych, na glebach kwaśnych. Często dominują w zbiorowiskach na bagnach i sawannach. Odgrywają ważną rolę tworząc siedliska i jako rośliny pokarmowe dla ptaków wodno-błotnych^[8]. W obrębie rodzaju co najmniej 7 gatunków zapylanych jest przez owady, co jest wyjątkowe w rodzinie ciborowatych. W rozprzestrzenianiu nasion niektórych gatunków uczestniczą też mrówki^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny ciborowatych (Cyperaceae) z rzędu wiechlinowców (Poales)^[2]. W obrębie rodziny należy do plemienia Rhynchosporeae w obrębie podrodziny Cyperoideae^[9].

Wykaz gatunków^[4]

Rhynchospora aberrans C.B.Clarke
Rhynchospora acanthoma A.C.Araújo & Longhi-Wagner
Rhynchospora affinis W.Fitzg.
Rhynchospora agostiniana T.Koyama
Rhynchospora alba (L.) Vahl – przygiełka biała
Rhynchospora albescens (Miq.) Kük.
Rhynchospora albiceps Kunth
Rhynchospora albida (Nees) Boeckeler
Rhynchospora albobracteata A.C.Araújo
Rhynchospora albomarginata Kük.
Rhynchospora albotuberculata Kük.
Rhynchospora almensis D.A.Simpson
Rhynchospora amazonica Poepp. ex Kunth
Rhynchospora andresii Gómez-Laur.
Rhynchospora angolensis Turrill
Rhynchospora angosturensis W.W.Thomas
Rhynchospora angusta (Gale) Sorrie, LeBlond & Weakley
Rhynchospora angustifolia Palla
Rhynchospora angustipaniculata M.T.Strong
Rhynchospora arenicola Uittien
Rhynchospora argentea Standl.
Rhynchospora aripoensis Britton
Rhynchospora aristata Boeckeler
Rhynchospora armerioides J.Presl & C.Presl
Rhynchospora asperula (Nees) Steud.
Rhynchospora atlantica W.W.Thomas
Rhynchospora austrobahiensis W.W.Thomas
Rhynchospora ayangannensis M.T.Strong
Rhynchospora bakhuisensis M.T.Strong
Rhynchospora baldwinii A.Gray
Rhynchospora barbata (Vahl) Kunth
Rhynchospora barrosiana Guagl.
Rhynchospora belizensis Naczi & Silva Filho
Rhynchospora berteroi (Spreng.) C.B.Clarke
Rhynchospora biflora Boeckeler
Rhynchospora blepharophora (J.Presl & C.Presl) H.Pfeiff.
Rhynchospora boeckeleriana Silva Filho & Boldrini
Rhynchospora boivinii Boeckeler
Rhynchospora bolivarana Steyerm.
Rhynchospora boliviensis C.B.Clarke
Rhynchospora boninensis Nakai ex Tuyama
Rhynchospora brachychaeta C.Wright
Rhynchospora bracteovillosa A.C.Araújo & W.W.Thomas
Rhynchospora bradei (R.Gross) W.W.Thomas
Rhynchospora brasiliensis Boeckeler
Rhynchospora brevifoliata (Kük.) Greuter & R.Rankin
Rhynchospora brevirostris Griseb.
Rhynchospora breviuscula H.Pfeiff.
Rhynchospora brittonii Gale
Rhynchospora brownii Roem. & Schult.
Rhynchospora brunnea Boeckeler
Rhynchospora bucherorum León
Rhynchospora cabecarae Gómez-Laur.
Rhynchospora cacuminicola Gale
Rhynchospora caduca Elliott
Rhynchospora caduciglumis P.Weber & R.Trevis.
Rhynchospora caesionux T.Koyama
Rhynchospora cajennensis Boeckeler
Rhynchospora calderana D.A.Simpson
Rhynchospora californica Gale
Rhynchospora candida (Nees) Boeckeler
Rhynchospora capillacea Torr.
Rhynchospora capillifolia Boeckeler
Rhynchospora capitata (Kunth) Roem. & Schult.
Rhynchospora capitellata (Michx.) Vahl
Rhynchospora caracasana (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora careyana Fernald
Rhynchospora cariciformis Nees
Rhynchospora carrillensis Gómez-Laur.
Rhynchospora castanea T.Koyama
Rhynchospora catharinensis Barros
Rhynchospora caucasica Palla
Rhynchospora cephalantha A.Gray
Rhynchospora cephalotes (L.) Vahl
Rhynchospora cephalotoides Griseb.
Rhynchospora cernua Griseb.
Rhynchospora chalarocephala Fernald & Gale
Rhynchospora chapadensis Silva Filho, W.W.Thomas & Boldrini
Rhynchospora chapmanii M.A.Curtis
Rhynchospora chimantensis W.W.Thomas
Rhynchospora chinensis Nees & Meyen
Rhynchospora ciliaris (Michx.) C.Mohr
Rhynchospora ciliolata Boeckeler
Rhynchospora colorata (L.) H.Pfeiff.
Rhynchospora comata (Link) Schult.
Rhynchospora compressa J.Carey ex Chapm.
Rhynchospora conferta (Nees) Boeckeler
Rhynchospora confinis (Nees) C.B.Clarke
Rhynchospora confusa Ballard
Rhynchospora consanguinea (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora contracta (Nees) J.Raynal
Rhynchospora contraligularis W.W.Thomas
Rhynchospora cordatachenia M.T.Strong
Rhynchospora coriifolia Boeckeler
Rhynchospora corniculata (Lam.) A.Gray
Rhynchospora corymbosa (L.) Britton
Rhynchospora crinigera Boeckeler
Rhynchospora crinipes Gale
Rhynchospora crispa Gale
Rhynchospora croydonensis R.Booth
Rhynchospora cubensis A.Rich.
Rhynchospora curtissii Britton
Rhynchospora curvula Griseb.
Rhynchospora davidsei W.W.Thomas
Rhynchospora debilis Gale
Rhynchospora decurrens Chapm.
Rhynchospora dentinux C.B.Clarke
Rhynchospora depauperata Palla
Rhynchospora depressa (Kük.) Gale
Rhynchospora depressirostris M.T.Strong
Rhynchospora diodon (Nees) Griseb.
Rhynchospora dissitiflora Steud. ex Boeckeler
Rhynchospora dissitispicula T.Koyama
Rhynchospora distichophylla Boeckeler
Rhynchospora divaricata (Ham.) M.T.Strong
Rhynchospora divergens Chapm. ex M.A.Curtis
Rhynchospora dives Standl.
Rhynchospora domingensis Urb.
Rhynchospora donselaarii M.T.Strong
Rhynchospora duckei Gross
Rhynchospora duidae Steyerm.
Rhynchospora durangensis Kral & W.W.Thomas
Rhynchospora ebracteata (Standl.) H.Pfeiff.
Rhynchospora eburnea Kral & W.W.Thomas
Rhynchospora edwalliana Boeckeler
Rhynchospora elatior Kunth
Rhynchospora elegantula Maury
Rhynchospora elliottii A.Dietr.
Rhynchospora emaciata (Nees) Boeckeler
Rhynchospora enmanuelis Luceño & Rocha
Rhynchospora eurycarpa A.C.Araújo & Longhi-Wagner
Rhynchospora exaltata Kunth
Rhynchospora exilis Boeckeler
Rhynchospora eximia (Nees) Boeckeler
Rhynchospora exserta C.B.Clarke
Rhynchospora faberi C.B.Clarke
Rhynchospora fallax Uittien
Rhynchospora fascicularis (Michx.) Vahl
Rhynchospora fauriei Franch.
Rhynchospora fernaldii Gale
Rhynchospora filifolia A.Gray
Rhynchospora filiformis Vahl
Rhynchospora floridensis (Britton ex Small) H.Pfeiff.
Rhynchospora fluminensis L.B.Sm.
Rhynchospora foliosa (Kunth) L.B.Sm.
Rhynchospora fujiiana Makino
Rhynchospora fusca (L.) W.T.Aiton – przygiełka brunatna
Rhynchospora gageri Britton
Rhynchospora galeana Naczi, W.M.Knapp & G.Moor
Rhynchospora gaudichaudii (Brongn.) L.B.Sm.
Rhynchospora gigantea Link
Rhynchospora glaziovii Boeckeler
Rhynchospora globosa (Kunth) Roem. & Schult.
Rhynchospora globularis (Chapm.) Small
Rhynchospora glomerata (L.) Vahl
Rhynchospora gollmeri Boeckeler
Rhynchospora gracilenta A.Gray
Rhynchospora gracillima Thwaites
Rhynchospora grandifolia Boeckeler
Rhynchospora grayi Kunth
Rhynchospora guaramacalensis M.T.Strong
Rhynchospora ×hakkodensis Mochizuki
Rhynchospora harleyi Silva Filho, W.W.Thomas & Boldrini
Rhynchospora harperi Small
Rhynchospora harveyi W.Boott
Rhynchospora hassleri C.B.Clarke
Rhynchospora hatschbachii T.Koyama
Rhynchospora heterochaeta S.T.Blake
Rhynchospora hieronymi Boeckeler
Rhynchospora hildebrandtii Boeckeler
Rhynchospora hirsuta (Vahl) Vahl
Rhynchospora hirta (Nees) Boeckeler
Rhynchospora hirticeps (Kük.) T.Koyama
Rhynchospora hispidula Griseb.
Rhynchospora holoschoenoides (Rich.) Herter
Rhynchospora hookeri Boeckeler
Rhynchospora iberae Guagl.
Rhynchospora ierensis C.D.Adams
Rhynchospora imeriensis (Kük.) W.W.Thomas
Rhynchospora immensa Kük.
Rhynchospora inexpansa (Michx.) Vahl
Rhynchospora intermedia (Chapm.) Britton
Rhynchospora intermixta C.Wright
Rhynchospora inundata (Oakes) Fernald
Rhynchospora jaliscensis McVaugh
Rhynchospora jamaicensis Britton
Rhynchospora joveroensis Britton
Rhynchospora jubata Liebm.
Rhynchospora junciformis (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora killipii Gross
Rhynchospora knieskernii J.Carey
Rhynchospora kunthii Nees ex Kunth
Rhynchospora lapensis C.B.Clarke
Rhynchospora latibracteata Guagl.
Rhynchospora latifolia (Baldwin ex Elliott) W.W.Thomas
Rhynchospora leae C.B.Clarke
Rhynchospora legrandii Kük. ex Barros
Rhynchospora leptocarpa (Chapm. ex Britton) Small
Rhynchospora leptorhyncha C.Wright
Rhynchospora leucoloma A.C.Araújo & Longhi-Wagner
Rhynchospora leucostachys Boeckeler
Rhynchospora lindeniana Griseb.
Rhynchospora lindmanii H.Pfeiff.
Rhynchospora locuples C.B.Clarke
Rhynchospora loefgrenii Boeckeler
Rhynchospora longa (Lindm.) H.Pfeiff.
Rhynchospora longibracteata Boeckeler
Rhynchospora longiflora C.Presl
Rhynchospora longisetis R.Br.
Rhynchospora luetzelburgiana Kük.
Rhynchospora macra (C.B.Clarke ex Britton) Small
Rhynchospora macrantha (Kunth) W.W.Thomas
Rhynchospora macrochaeta Steud. ex Boeckeler
Rhynchospora macrostachya Torr. ex A.Gray
Rhynchospora maguireana T.Koyama
Rhynchospora malasica C.B.Clarke
Rhynchospora mandonii C.B.Clarke
Rhynchospora marcelo-guerrae Luceño & M.Alves
Rhynchospora marisculus Lindl. & Nees
Rhynchospora marliniana Naczi, W.M.Knapp & W.W.Thomas
Rhynchospora marquisensis F.Br.
Rhynchospora mayarensis León
Rhynchospora megalocarpa A.Gray
Rhynchospora megaplumosa E.L.Bridges & Orzell
Rhynchospora megapotamica (A.Spreng.) H.Pfeiff.
Rhynchospora melanocarpa A.C.Araújo & W.W.Thomas
Rhynchospora mendoncana Boeckeler
Rhynchospora metralis C.B.Clarke
Rhynchospora mexicana (Liebm.) Steud.
Rhynchospora microcarpa Baldwin ex A.Gray
Rhynchospora microcephala (Britton) Britton
Rhynchospora miliacea (Lam.) A.Gray
Rhynchospora mixta Britton
Rhynchospora modesti-lucennoi Castrov.
Rhynchospora mollis (Wall.) Schult.
Rhynchospora montana (Uittien) H.Pfeiff.
Rhynchospora nanuzae Rocha & Luceño
Rhynchospora nardifolia (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora neesii Steud.
Rhynchospora nervosa (Vahl) Boeckeler
Rhynchospora nipensis Britton
Rhynchospora nitens (Vahl) A.Gray
Rhynchospora nivea Boeckeler
Rhynchospora nuda Gale
Rhynchospora odorata C.Wright ex Griseb.
Rhynchospora oligantha A.Gray
Rhynchospora orbignyana (Brongn.) L.B.Sm.
Rhynchospora oreoboloidea Gómez-Laur.
Rhynchospora organensis C.B.Clarke
Rhynchospora pallida M.A.Curtis
Rhynchospora panduranganii Viji, Shaju & Geetha Kum.
Rhynchospora panicifolia Maury
Rhynchospora papillosa W.W.Thomas
Rhynchospora paraensis Schrad. ex Kunth
Rhynchospora paramora Steyerm.
Rhynchospora paranaensis A.C.Araújo & W.W.Thomas
Rhynchospora patuligluma C.B.Clarke ex Lindm.
Rhynchospora pearcei (C.B.Clarke) W.W.Thomas
Rhynchospora pedersenii Guagl.
Rhynchospora perplexa Britton
Rhynchospora perrieri Cherm.
Rhynchospora peruviana (C.B.Clarke) W.W.Thomas
Rhynchospora pilosa Boeckeler
Rhynchospora pilulifera Bertol.
Rhynchospora pirrensis W.W.Thomas
Rhynchospora planifolia (T.Koyama) W.W.Thomas
Rhynchospora pleiantha (Kük.) Gale
Rhynchospora plumosa Elliott
Rhynchospora pluricarpa Pilg.
Rhynchospora plusquamrobusta Luceño & M.Martins
Rhynchospora polyantha Steud.
Rhynchospora polyphylla (Vahl) Vahl
Rhynchospora polystachys (Turrill) H.Pfeiff.
Rhynchospora praecincta Maury ex Micheli
Rhynchospora prenteloupiana Boeckeler
Rhynchospora pruinosa Griseb.
Rhynchospora pseudomacrostachy a Gerry Moore, Guagl. & Zartman
Rhynchospora pterochaeta F.Muell.
Rhynchospora pubera (Vahl) Boeckeler
Rhynchospora pubisquama M.T.Strong
Rhynchospora punctata Elliott
Rhynchospora pura (Nees) Griseb.
Rhynchospora racemosa C.Wright
Rhynchospora radicans (Schltdl. & Cham.) H.Pfeiff.
Rhynchospora rariflora (Michx.) Elliott
Rhynchospora recognita (Gale) Kral
Rhynchospora recurvata (Nees) Steud.
Rhynchospora reitzii Silva Filho, W.W.Thomas & Boldrini
Rhynchospora reptans (Rich.) Kük.
Rhynchospora rheophytica W.W.Thomas & Silva Filho
Rhynchospora ridleyi C.B.Clarke
Rhynchospora riedeliana C.B.Clarke
Rhynchospora rigidifolia (Gilly) T.Koyama
Rhynchospora rionegrensis P.Weber & W.W.Thomas
Rhynchospora riparia (Nees) Boeckeler
Rhynchospora robusta (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora roraimae Kük.
Rhynchospora rosae W.W.Thomas
Rhynchospora rosemariana D.A.Simpson
Rhynchospora rostrata Lindm.
Rhynchospora rubra (Lour.) Makino
Rhynchospora rudis C.B.Clarke
Rhynchospora rugosa (Vahl) Gale
Rhynchospora ruiziana Boeckeler
Rhynchospora rupestris A.C.Araújo & W.W.Thomas
Rhynchospora rupicola M.T.Strong
Rhynchospora sampaioana Gross
Rhynchospora sanariapensis Steyerm.
Rhynchospora sartoriana Boeckeler
Rhynchospora saxisavannicola M.T.Strong
Rhynchospora scabrata Griseb.
Rhynchospora schiedeana Kunth
Rhynchospora schmidtii Kük.
Rhynchospora schomburgkiana (Boeckeler) T.Koyama
Rhynchospora scirpoides (Torr.) Griseb.
Rhynchospora sclerioides Hook. & Arn.
Rhynchospora scutellata Griseb.
Rhynchospora seccoi C.S.Nunes, Silva Filho & A.Gil
Rhynchospora sellowiana Steud.
Rhynchospora semiinvolucrata J.Presl & C.Presl
Rhynchospora serrana Silva Filho, W.W.Thomas & Boldrini
Rhynchospora seslerioides Griseb.
Rhynchospora setigera (Kunth) Griseb.
Rhynchospora shaferi Britton
Rhynchospora siguaneana Britton
Rhynchospora simplex (Kük.) Kük.
Rhynchospora smithii W.W.Thomas
Rhynchospora sola Gale
Rhynchospora solitaria R.M.Harper
Rhynchospora sparsiflora (Kunth) L.B.Sm.
Rhynchospora speciosa (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora splendens Lindm.
Rhynchospora spruceana C.B.Clarke
Rhynchospora squamulosa Kük.
Rhynchospora stenocarpa Kunth
Rhynchospora stenophylla Chapm.
Rhynchospora steyermarkii T.Koyama
Rhynchospora stolonifera (Nees) Boeckeler
Rhynchospora stricta Boeckeler
Rhynchospora subdicephala T.Koyama
Rhynchospora subimberbis Griseb.
Rhynchospora sublanata Lindeman & Donsel.
Rhynchospora submarginata Kük.
Rhynchospora subplumosa C.B.Clarke
Rhynchospora subsetigera H.Pfeiff.
Rhynchospora subsetosa C.B.Clarke
Rhynchospora subtenuifolia Kük.
Rhynchospora subtilis Boeckeler
Rhynchospora talamancensis Gómez-Laur. & W.W.Thomas
Rhynchospora tenella (Nees) Boeckeler
Rhynchospora tenerrima Nees ex Spreng.
Rhynchospora tenuiflora (Brongn.) L.B.Sm.
Rhynchospora tenuifolia Griseb.
Rhynchospora tenuis Link
Rhynchospora tepuiana Steyerm.
Rhynchospora terminalis (Nees) Steud.
Rhynchospora testacea Boeckeler
Rhynchospora thornei Kral
Rhynchospora tomentosa Steyerm.
Rhynchospora torresiana Britton & Standl.
Rhynchospora torreyana A.Gray
Rhynchospora tracyi Britton
Rhynchospora trichochaeta C.B.Clarke
Rhynchospora trichophora Nees
Rhynchospora triflora Vahl
Rhynchospora trispicata (Nees) Schrad. ex Steud.
Rhynchospora tuerckheimii C.B.Clarke ex Kük.
Rhynchospora umbraticola Poepp. & Kunth
Rhynchospora unguinux C.S.Nunes & A.Gil
Rhynchospora unisetosa T.Koyama
Rhynchospora urbanii Boeckeler
Rhynchospora velutina (Kunth) Boeckeler
Rhynchospora vulcani Boeckeler
Rhynchospora warmingii Boeckeler
Rhynchospora waspamensis Kral & W.W.Thomas
Rhynchospora watsonii (Britton) Davidse
Rhynchospora widgrenii Boeckeler
Rhynchospora wightiana (Nees) Steud.
Rhynchospora wrightiana Boeckeler
Rhynchospora zacualtipanensis M.T.Strong

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-17] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
↑ ^a ^b ^c Rhynchospora Vahl. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-07].
↑ Song-Yun Liang, David A. Simpson: Rhynchospora Vahl. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-01-07].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 796, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 148, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Robert Kral: Rhynchospora Vahl. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-01-07].
↑ M. Muasya, D. Simpson, G. Verboom, P. Goetghebeur, R. Naczi, M. Chase, E. Smets: Phylogeny of Cyperaceae Based on DNA Sequence Data: Current Progress and Future Prospects. [w:] Bot. Rev. 75 [on-line]. 2009. s. 2–21. [dostęp 2010-11-13]. (ang.).