Révolution nationale
Révolution nationale (pol. Rewolucja narodowa) – oficjalny program ideologiczny promowany przez Francję Vichy („Państwo Francuskie”), który został ustanowiony w lipcu 1940 i kierowany przez marszałka Philippe’a Pétaina[1]. Program charakteryzował się antyparlamentaryzmem, odrzuceniem konstytucyjnego podziału władzy, kultem jednostki, ksenofobią, sponsorowanym przez państwo antysemityzmem, promocją tradycyjnych wartości, odrzuceniem nowoczesności, korporacjonizmem i sprzeciwem wobec teorii walki klas. Mimo swojej nazwy „rewolucja narodowa” była bardziej reakcyjna niż rewolucyjna, ponieważ sprzeciwiała się większości zmianom wprowadzonym we Francji przez rewolucję francuską (1789–1799)[1].
Całkowita rewolucja we Francji została przygotowana przez dwadzieścia lat niepewności, niezadowolenia, odrazy i uśpionego buntu. [...] W następstwie wojny pękł wrzód. [...] Ta możliwość zrobienia czegoś nowego podnieca ludzi ze wszystkich grup społecznych.
Paul Baudouin, lipiec 1940
Zaraz po ustanowieniu rząd Pétaina podjął kroki przeciwko „niepożądanym” czyli Żydom, imigrantom, masonom i komunistom. Reżim prześladował również Romów, homoseksualistów i lewicowych aktywistów. Francja Vichy naśladowała politykę rasową nazistowskich Niemiec, a także angażowała się w politykę pronatalistyczną mającą na celu ożywienie „rasy francuskiej” (w tym politykę sportową), chociaż polityka ta nigdy nie sięgała tak daleko, jak program eugeniczny realizowany przez nazistów[1].
W maju 1941 władze Vichy ustanowiły Order Galijskiej Franciski, który miał symbolizować „rewolucję narodową”.
Ideologia
Ideologia Francji Vichy była adaptacją idei francuskiej skrajnej prawicy (w tym monarchizmu i integralizmu Charlesa Maurrasa) przez kryzysowy rząd, powstały w wyniku klęski Francji w wojnie z Niemcami. Stygmatyzowano osoby uważane za odpowiedzialne za klęskę wojskową (proces w Riom) i krytykowano III Republikę za upadek moralny. Władze Vichy promowały tradycyjne wartości (socjalizm konserwatywny): motto republikańskie „Wolność, równość, braterstwo” (Liberté, egalité, fraternité) zostało zastąpione konserwatywnym mottem „Praca, rodzina, ojczyzna” (Travail, famille, patrie). Otoczono kultem marszałka Pétaina – pieśń ku jego chwale Maréchal, nous voilà! stała się nieoficjalnym hymnem narodowym[1].
Od lipca 1940 „rewolucja narodowa” była silnie promowana przez tradycjonalistyczny i technokratyczny rząd Vichy. Kiedy w czerwcu 1942 Pierre Laval powrócił na stanowisko premiera, „rewolucja” przestała być promowana i popadła w zapomnienie. Najważniejsza stała się kolaboracja z Niemcami, którzy (wbrew powojennym relacjom) nie byli autorami rewolucji[1].
