Roztrzeplin wiechowaty

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mydleńcowce

Rodzina

mydleńcowate

Rodzaj

roztrzeplin

Gatunek

roztrzeplin wiechowaty

Nazwa systematyczna

Koelreuteria paniculata Laxm.
Novi Comment. Acad. Sci. Imp. Petrop. 16: 563 (1772)^[3]

Synonimy

Koelreuteria apiculata Rehder & E.H.Wilson
Koelreuteria chinensis (L.) Hoffmanns.
Koelreuteria japonica Hassk.
Koelreuteria paullinoides L'Hér.
Paullinia aurea Radlk.
Sapindus sinensis J.F.Gmel.^[3]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[4]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Roztrzeplin wiechowaty^[5], mydleniec wiechowaty^[6] (Koelreuteria paniculata Laxm.) – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych. Rodzajowa nazwa naukowa została nadana na cześć niemieckiego przyrodnika Josefa Gottlieba Koelretera^[7]^[5]. Gatunek występuje naturalnie w Chinach i Korei^[3]^[5], gdzie rośnie w podszycie świetlistych lasów dębowo-sosnowych^[7].

Został rozpowszechniony jako dekoracyjne drzewo parkowe^[5].

Morfologia

Pokrój: Duży krzew lub małe drzewo rozgałęziające się już tuż nad ziemią^[5], osiągające wysokość 6–8 (–15) i szerokości 5 metrów. Korona jest kopulasta, szeroka, dość regularna i gęsta^[5]. W młodości kulistawa, w starszym wieku płasko wysklepiona do parasolowatej^[7].
Liście: Opadające na zimę, długości do 35 centymetrów, ustawione skrętolegle, nieparzystopierzasto złożone, składające się z 7–15 podłużniejajowatych listków długości 3–8 centymetrów, barwy ciemnozielonej, natomiast młode listki są barwy jaskrawoczerwonej; jesienią liście przebarwiają się na pomarańczowo lub pomarańczowobrązowo^[7].
Kora: Brunatnoszara, pionowo bruzdowana lub listewkowana. Gałązki czerwonawobrunatne^[5].
Kwiaty: Małe – o średnicy ok. 1 cm, składają się z 4 żółtych płatków korony i 5 zielonkawych działek kielicha. Zebrane są w luźne wiechy powstające na szczytach pędów i osiągające do 50 cm długości^[5].
Owoce: Rozdęte torebki o cienkich, pergaminowatych ściankach, początkowo zielonkawe, później czerwonobrązowe. Długo utrzymują się na gałązkach. Zawierają liczne czarne nasiona^[7]^[5].

Zastosowanie

W Japonii z nasion roztrzeplinu produkuje się różańce^[7]. Rozpowszechnione w wielu krajach drzewo parkowe^[5].

Uprawa

Wymagania: Preferuje stanowiska słoneczne, dobrze znosi wysoką temperaturę oraz suszę; w młodości wrażliwy na przymrozki; odporny na warunki typowo miejskie. Gleby świeże do suchych, o dużej zawartości wapnia. Unika gleb ciężkich, wilgotnych, gliniastych i ilastych^[7].

Liść
Kora
Kwiaty
Owoce z nasionami
Roztrzepliny posadzone wzdłuż ulicy

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Koelreuteria paniculata Laxm.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-16].
↑ Koelreuteria paniculata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Bruno T. Kremer (tłum. Władysław Matuszkiewicz): Drzewa. Warszawa: GeoCenter International, 1995, s. 230. ISBN 83-8614639-7.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 104, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Helmut Pirc, 2004. Bäume von A – Z. Ulmer Eugen Verlag.