Stanisław Gaweł
kanonik | |
Kraj działania | II Rzeczpospolita |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | 18 listopada 1883 |
Data i miejsce śmierci | 4 września 1951 |
Proboszcz parafii w Dobromilu | |
Okres sprawowania | 1932–1943 |
Administrator parafii w Albigowej | |
Okres sprawowania | 1943–1950 |
Wyznanie | katolicyzm |
Kościół | |
Prezbiterat | 16 czerwca 1907 |
proboszcz rezerwy | |
Data i miejsce urodzenia | 18 listopada 1883 |
---|---|
Data śmierci | 4 września 1951 |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1911–1922 |
Siły zbrojne | C. K. Obrona Krajowa |
Jednostki | 4 Armia |
Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
Odznaczenia | |
Stanisław Gaweł[a] (ur. 18 listopada 1883 w Sanoku, zm. 4 września 1951 w Mikołowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, proboszcz rezerwy Wojska Polskiego.
Życiorys
Stanisław Gaweł urodził się 18 listopada 1883 w Sanoku[1][2][3][4]. Był synem adwokata dr. Jana Gawła (zm. 1913[5])[6] i Marii Magdaleny z domu Bilińskiej 1848-1935[7], córka Ludwika i Sabiny z domu Pieniążek)[1][8][9]. Jego rodzeństwem byli: Emil (1876-1921, adwokat)[10], Bronisław (ur. 1879, zm. prawd. 1939, nauczyciel[11])[12], Józef (jeden z bliźniąt, ur. i zm. 30 marca 1882[13][8]), Władysław Zygmunt (drugi z bliźniąt, ur. 30 marca 1882[14], zm. 14 maja 1882[15]), Marian (1889-1937, oficer)[12], Leonard (1893-1954[16][17][9]).
Od 1893 uczył się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1898 ukończył V klasę[18][19]. W 1901 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Nowodworskiego (św. Anny) w Krakowie[20][4]. Od 1901 do 1903 był studentem prawa i filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim[4].
Jako alumn IV roku Seminarium Duchownego w Przemyślu 16 czerwca 1907 otrzymał sakrament święceń kapłańskich (wyświęcony wtedy został także m.in. ks. Władysław Lutecki)[21][1][4]. Jako wikariusz w połowie 1907 został skierowany do Zaleszan[22][4]. Na początku 1909 został przeniesiony z Zaleszan do Jarosławia[23] i posługiwał tam do 1911[4].
Ze stanowiska wikarego w Jarosławiu latem 1911 został mianowany kuratorem polowym C. K. Armii w Rzeszowie[24][4]. W austro-węgierskiej wojskowej służbie duszpasterskiej pozostawał do 1918[4]. Jako kapłan diecezjalny został mianowany kuratorem polowym w okręgu Przemyśl z dniem 1 września 1911[25] i pozostawał w tej funkcji[26][27]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został zesłany przez Rosjan na wschód i przebywał w mieście Atbasar[28]. W ewidencji austro-węgierskiej do 1918 figurował na stanowisku kurata polowego 2 klasy w służbie duszpasterskiej (Militärseelsorge) w Przemyślu[29][30].
Po zakończeniu wojny i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, jako były oficer wojskowy armii austriackiej w 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego i zatwierdzony w stopniu majora kapelana[31][4]. Od tego czasu służył jako kapelan WP[4]. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej pełnił funkcję dziekana 4 Armii[32][33]. Jako dziekan Wojska Polskiego w pierwszej połowie 1920 otrzymał wyróżnienie Expositorium Canonicale[34]. Jako proboszcz Wojska Polskiego we Lwowie w dniach 10–11 maja 1922 w Przemyślu zdał egzamin konkursowy na proboszczów[35]. Tuż po tym w stopniu proboszcza WP został zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy[36][4]. Potem jako były oficer zawodowy był zweryfikowany w stopniu proboszcza rezerwy duchowieństwa wojskowego wyznania katolickiego ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[37][38]. Według stanu z 1934 był sklasyfikowany na pierwszym miejscu listy kapłanow katolickich rezerwy (1. lokata wśród najwyższych stopniem proboszczów)[3].
Pod koniec 1922 został przeznaczony na posadę wikarego do Rozembarku[39][4]. Z tej funkcji na początku 1923 został mianowany ekspozytem w Nisku[40] i pozostawał tamże w tym charakterze do 1931[4]. Po skończonym urlopie wiosną 1931 został mianowany wikarym w Jarosławiu[41] i był nim do 1932[4]. W 1932 był wikarym w Tyczynie i z tej funkcji 17 października 1932 otrzymał instytucję kanoniczną na probostwo w Dobromilu przy tamtejszym kościele Przemienienia Pańskiego[42][4]. Na tym stanowisku posługiwał w latach 30.[43][44]. Przed 1932 otrzymał tytuł kanonika[45][46]. W latach 30. był działaczem delegatury w Jarosławiu Ligi Morskiej i Kolonialnej[47].
Po wybuchu II wojny światowej z 1939 i wkroczeniu sowietów do Przemyśla (28 września 1939) zamieszkiwał wraz z innymi duchownymi w tamtejszym pałacu biskupim[48]. Do 1943 pozostawał pozostawał proboszczem w Dobromilu w okresie trwającej okupacji niemieckiej[4]. Do jesieni 1942 działał w delegaturze Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Bukowsku nieopodal rodzinnego Sanoka (z dalszej działalności wykluczyła go choroba)[49][50]. Od 1945 do kwietnia 1950 pełnił funkcję administratora parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Albigowej[4][51].
Na emeryturze zamieszkiwał w Zielonce[4]. Zmarł 4 września 1951 w Mikołowie na Śląsku[1][4].
Odznaczenia
- Krzyż Zasługi dla Duchownych Wojskowych (1918)[52]
- Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913 (1913)[27]
Uwagi
- ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Stanislaus Gaweł”.
Przypisy
- ↑ a b c d Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 39 (poz. 4).
- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1894/1895 (zespół 7, sygn. 18). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 64.
- ↑ a b Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 401.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Tomaka 2006 ↓, s. 42.
- ↑ Kronika. Z kroniki żałobnej. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 42, s. 3, 12 października 1913.
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 359, 362, 380, 381.
- ↑ Nekrolog. „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Nr 205, s. 6, 26 lipca 1935.
- ↑ a b Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 53 (poz. 83).
- ↑ a b Jan Gaweł. gosiewski.eu. [dostęp 2019-03-11].
- ↑ Dziennik Urzędowy. Rozmaite obwieszczenia. „Gazeta Lwowska”. Nr 119, s. 8, 27 maja 1909.
- ↑ Bronisław Gaweł. gedanopedia.pl. [dostęp 2017-10-03].
- ↑ a b Ś. p. major Marian Gaweł. „Codzienna Gazeta Handlowa”. Nr 267, s. 8, 21–22 listopada 1937.
- ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 159 (poz. 47).
- ↑ Księga chrztów 1870–1882. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 161 (poz. 69).
- ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 55 (poz. 110).
- ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 42 (poz. 162).
- ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 155 (poz. 238).
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1894. Sanok: Fundusz Naukowy, 1894, s. 63.
- ↑ XVII. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1898. Sanok: Fundusz Naukowy, 1898, s. 38.
- ↑ Sprawozdanie Dyrektora C. K. Gimnazyum Nowodworskiego, czyli Św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1901. Kraków: 1901, s. 78.
- ↑ Wiadomości i ogłoszenia urzędowe. 2. Święcenia kapłańskie. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 5, s. 196, maj 1907.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7 i 8, s. 295, lipiec i sierpień 1907.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3, s. 171, marzec 1909.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 9, s. 542, wrzesień 1911.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1912. Wiedeń: 1911, s. 1244.
- ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 1312.
- ↑ a b Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 1131.
- ↑ Zofia Waszkiewicz: Duszpasterstwo w siłach zbrojnych II Rzeczypospolitej. 2000, s. 19.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 983.
- ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 1160.
- ↑ Wykaz oficerów, którzy nadesłali swe karty kwalifikacyjne, do Wydziału prac przygotowawczych, dla Komisji Weryfikacyjnej przy Departamencie Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1920, s. 30.
- ↑ Patryk Pleskot: Księża z Katynia. Kraków: Znak Horyzont, 2020.
- ↑ Dymitr Zagacki: Dwoch księży, dwie świątynie. polesie.org, 2017-05-11. [dostęp 2021-10-10].
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3-6, s. 77, marzec-czerwiec 1920.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Egzamin konkursowy. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. Uwolnieni. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 7/8, s. 138, lipiec/sierpień 1922.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1429.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1300.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 1-2, s. 63, styczeń/luty 1923.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 3/4, s. 83, marzec/kwiecień 1923.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 5 i 6, s. 209, maj i czerwiec 1931.
- ↑ Zmiany na stanowiskach i urzędach duchownych. „Kronika Dyecezyi Przemyskiej”. Z. 10/11, s. 384, październik/listopad 1932.
- ↑ Schematismus universi venerabilis cleri Saecularis et Regularis Dioeceseos Ritus Latini Premisliensis pro Anno Domini 1937. Przemyśl. s. 46.
- ↑ Piękna uroczystość. „Ziemia Przemyska”. Nr 19-21, s. 4, 2–15 maja 1938.
- ↑ Kronika. „Tygodnik Jarosławski”. Nr 3, s. 2, 17 stycznia 1932.
- ↑ Jerzy Gapys. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010, s. 128.
- ↑ Protokoł Zjazdu Okręgowego Delegatury L. M. i K. w Jarosławiu odbytego w dniu 30 kwietnia 1935 r. w Sali Towarzyskiej Kasyna Garnizonowego w Jarosławiu. „Pionier Morski i Kolonjalny”. Nr 5-6, s. 6, 1935.
- ↑ Tomaka 2006 ↓, s. 39.
- ↑ Jerzy Gapys: Polskie rzymskokatolickie duchowieństwo diecezjalne w Radzie Głównej Opiekuńczej 1939-1945. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2010, s. 41, 128.
- ↑ Prace historyczno-archiwalne, Tomy 15-18. s. 88.
- ↑ Tadeusz Ulman: Zarys dziejów wsi Albigowa (1384–1990). jerzyulman.ccjidp.eu. s. 21. [dostęp 2016-03-25].
- ↑ Auszug aus dem Verordnungsblatte Nr. 178 für das k. u. k. Heer vom 7. Oktober 1918. „Feldblatt”. Nr 1440, s. 3, 10 października 1918. (niem.).
Bibliografia
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Wojciech Tomaka: Fragment kroniki parafii katedry obrządku łacińskiego w Przemyślu dotyczący sytuacji w Przemyślu we wrześniu 1939 r.. W: Tomasz Bereza (red.): Lwowskie pod okupacją sowiecką (1939-1941). Rzeszów: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2006, s. 31-42. ISBN 83-89078-98-8.