Syrop glukozowo-fruktozowy

Syropy glukozowo-fruktozowe (SGF), syropy wysokofruktozowe – oczyszczone i zagęszczone wodne roztwory cukrów prostych (glukozy i fruktozy) w różnych proporcjach, uzyskiwane w wyniku hydrolizy enzymatycznej lub kwasowej skrobi^[1].

Syropy glukozowo-fruktozowe (fruktozowo-glukozowe) w handlu występują pod różnymi nazwami: izoglukoza^[2] (nazwa od procesu otrzymywania – izomeryzacji, zawartości fruktozy pomiędzy 10 a 50%)^[3][4], syrop wysokofruktozowy (HFS), wysokofruktozowy syrop kukurydziany (HFCS)^[5], syrop inulinowy. Także syrop z agawy (92–56% fruktozy i 20–8% glukozy).

Syropy glukozowe są często mylone przez konsumentów z syropami glukozowo-fruktozowymi^[6].

Podział syropów fruktozowych

Ze względu na zawartość fruktozy w suchej masie syropy można podzielić na:

Sposób etykietowania

• < 5% fruktozy – niesprecyzowany
• 5–50% fruktozy – syropy glukozowo-fruktozowe^[1][7]
• 50–90% fruktozy – syropy fruktozowo-glukozowe^[1][7].

Sposób produkcji lub otrzymywania

• HFCS-42 (ang. high fructose corn syrup) o zawartości fruktozy do 42% (I generacji) wykorzystywane do produkcji napojów, żywności przetworzonej i wysoko przetworzonej, płatków zbożowych i wypieków^[8][9].
• HFCS-55 o zawartości fruktozy od 42 do 55%^[10] (II generacji) znajdują zastosowanie w produkcji napojów bezalkoholowych^[8]
• HFCS-65 jest stosowany w automatach Coca-Cola Freestyle^[11]
• HFCS-90 o zawartości fruktozy do 90% (III generacji), najczęściej mieszany jest z HFCS 42 w celu otrzymywania HFCS 55

Syrop HFCS-55 jest najpopularniejszą substancją słodzącą w USA i Kanadzie^[5][12][10]. Syrop HFCS-42 jest jedną z najpopularniejszych substancji słodzących w Europie^[12].

Pochodzenie i skład

Syropy fruktozowe otrzymywane są z lokalnego źródła skrobi. W Europie głównie ze skrobi pszennej, w USA nadal przede wszystkim ze skrobi kukurydzianej^[5]. Syrop wysokofruktozowy może być otrzymywany także z inuliny^[13]. W pierwszym etapie scukrzania otrzymuje się syrop glukozowy, następnie część glukozy w procesie izomeryzacji jest przekształcana do fruktozy^[1] (izoglukoza – nazwa fruktozy wytworzonej w procesie izomeryzacji)^[3].

Właściwości fizyczne

Syrop glukozowo-fruktozowy ma postać bezbarwnej lub jasnożółtej cieczy. Można go stosować bez konieczności uprzedniego rozpuszczania, co ułatwia rozlewanie do opakowań, dozowanie do produktów i transport. Ma bardzo niską lepkość, sam nie ulega krystalizacji i zapobiega krystalizacji cukru buraczanego (po zmieszaniu). Jest stabilny mikrobiologicznie. Wszystkie te właściwości i jego niska cena w stosunku do innych substancji słodzących powodują, że jest chętniej stosowany przez przemysł spożywczy niż sacharoza^[16][5].

Zastosowanie

Do słodzenia lub dosładzania:

• napojów bezalkoholowych, gazowanych^[17] i niegazowanych, np. cola, herbata mrożona, tonik,
• napojów izotonicznych i energetyzujących,
• napojów alkoholowych, np. likierów i owoców w alkoholu,
• mlecznych napojów fermentowanych,
• mleka zagęszczonego,
• lodów^[18],
• dżemów, galaretek, deserów, kompotów, wsadów owocowych do jogurtów,
• sałatek i konserw rybnych,
• pastylek pudrowych (owocowych oraz miętowych).

Syrop stosuje się też jako zamiennik miodu w pieczywie cukierniczym, zwłaszcza w piernikach, jako zamiennik słodu w piwie^[19], a także jako środek ograniczający czerstwienie wyrobów piekarskich.

Historia

Środek zaczęto stosować w latach 60. XX wieku, ale w dość ograniczonym zakresie^[20]. Dopiero połowa lat 70. XX wieku przyniosła wyraźny skok zainteresowania syropem i wtedy zaczął być stosowany masowo, najpierw w USA, gdzie w dużym stopniu wyparł cukier z buraków i trzciny cukrowej^[20].

Zdrowie

Niekorzystne oddziaływanie syropu na zdrowie człowieka obserwuje się najczęściej przy jego udziale w diecie pomiędzy 35 a 65%^[5]. Niektóre prace naukowe sugerują, że może powodować cukrzycę, lecz nie ma na to jednoznacznych dowodów^[21]. Spożycie fruktozy powoduje wzrost stężenia kwasu moczowego we krwi, co może prowadzić do dny moczanowej i kamicy nerkowej; z tego powodu powinny jej też unikać osoby cierpiące na hiperurykemię. Sama fruktoza nie prowadzi do wzrostu masy ciała, jednak spożywana łącznie z glukozą przekształcana jest w tkankę tłuszczową. Otyłości sprzyja zwłąszcza spożywanie napojów zawierających syrop wysokofruktozowy^[5].

W badaniach na myszach, stwierdzono zwiększone ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego u osobników, którym podawano syrop glukozowo-fruktozowy^[22].

 Zobacz więcej w artykule Fruktoza, w sekcji Metabolizm fruktozy.

Przypisy

Bibliografia

• O syropie, odzywianie.info.pl [zarchiwizowane 2010-12-04] .
• Rozmowa z prof. dr hab. Grażyną Cichosz [online], Pierwszy Portal Rolny, 25 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-25] .
• specyfikacja handlowa firmy Chemet Sp. z o.o., producenta syropu^{[doprecyzuj!]}