Szopowate

Szopowate

Procyonidae
J.E. Gray, 1825[1]
Przedstawiciele rodziny szopowatych (Procyonidae)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Nadrodzina	łasicokształtne
Rodzina	szopowate
Typ nomenklatoryczny
Procyon Storr, 1780
Synonimy Procyonina J.E. Gray, 1825[1] Cercoleptidae[a] Bonaparte, 1832[2] Cercoleptidina: Bonaparte, 1838[3] Melecebineæ[b] Lesson, 1840[4] Procyonidae: Bonaparte, 1850[5] Cercoleptina: Bonaparte, 1850[5] Potidae[c] Degland, 1854[6] Sub-ursinae[b] S.F. Baird, 1857[7] Nasuina[d] J.E. Gray, 1864[8] Cercoleptina: J.E. Gray, 1864[9] Nasuidae: J.E. Gray, 1869[10] Procyonidae: J.E. Gray, 1869[11] Cercoleptidae: J.E. Gray, 1869[12] Bassaridae[e] J.E. Gray, 1869[13] Procyoninae: Gill, 1872[14] Nasuinae: Gill, 1872[14] Bassarididae: Gill, 1872[15] Bassaricyoninae[f] J.A. Allen, 1876[16] Cercoleptinæ: Trouessart, 1885[17] Bassaricyonidae: Coues, 1887[18] Sub-Ursidae: Ameghino, 1889[19] Potosinae Trouessart, 1904[20] Bassariscidae[g] Hollister, 1915[21] Bassariscinae: Pocock, 1921[22] Broilianini[h] Dehm, 1950[23] Broilianinae: Beaumont, 1964[24] Procyonoidea: Tedford, 1976[25] Potosini: Baskin, 2003[26] Procyonini: Baskin, 2003[27]
Rodzaje
17 rodzaje (w tym 12 wymarłych) – zobacz opis w tekście
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szopowate^[28][29] (Procyonidae) – rodzina ssaków łożyskowych z podrzędu psokształtnych (Caniformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora). W zapisie kopalnym są znane od oligocenu.

Występowanie i biotop

Szopowate są ssakami Nowego Świata – występują w Ameryce Północnej i Południowej – od południowej Kanady po południową Argentynę^[30][31]. Zajmują różne siedliska – od obszarów pustynnych przez różne typy lasów po mokradła, tereny rolnicze i zurbanizowane. Preferują tereny zalesione.

Charakterystyka

Do tej rodziny należą zwierzęta małe lub średnie, zwykle z długim ogonem i o szerokim pysku, o tępym uzębieniu przystosowanym do rozdrabniania różnorodnego pokarmu. Pysk wydłużony, krótszy niż u psowatych, ale dłuższy niż u kotowatych. Uszy krótkie, sterczące. Ubarwienie szare lub brązowe, u niektórych kontrastowe w części twarzowej głowy, z ciemnymi i jasnymi pierścieniami na ogonie. Szopowate są stopochodne, ich kończyny mają po pięć palców zakończonych krótkimi, zakrzywionymi pazurami.

Są zwierzętami wszystkożernymi, żywiącymi się pokarmem pochodzenia roślinnego i zwierzęcego włącznie z małymi ssakami i ptakami. Niektóre gatunki żyją w grupach rodzinnych, inne w parach, a samce ostronosów prowadzą samotniczy tryb życia. Większość szopowatych jest aktywna w nocy. Wszystkie potrafią wspinać się po drzewach, często szukają tam schronienia przed drapieżnikami. Ze względu na cenne futro są często obiektem polowań.

Systematyka

Większość badaczy wyróżnia dwie podrodziny szopowatych: Procyoninae (szopy) i Potosinae. Badania Klausa-Petera Koepfliego i in. wykazały trzy linie rozwojowe szopowatych^[32].

Klasyfikacja (rodzaje występujące współcześnie) na podstawie Illustrated Checklist of the Mammals of the World (2020), All the Mammals of the World (2023) i Mammal Diversity Database (2023)^{[30][33][34][28]}:

• Potos É. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier, 1795 – kinkażu – jedynym przedstawicielem jest Potos flavus (von Schreber, 1774) – kinkażu żółty
• Bassaricyon J.A. Allen, 1876 – olingo
• Nasua Storr, 1780 – ostronos
• Bassariscus Coues, 1887 – szopik
• Procyon Storr, 1780 – szop

Początkowo do rodziny szopowatych zaliczano występującą w Azji pandkę rudą i pandę wielką, obecnie klasyfikowane odpowiednio w rodzinach pandkowatych i niedźwiedziowatych.

Opisano również rodzaje wymarłe^[35]:

• Angustictis Wolsan, 1993^[36] – jedynym przedstawicielem był Angustictis mayri (Dehm, 1950)
• Arctonasua Baskin, 1982^[37]
• Bavarictis Mödden, 1991^[38] – jedynym przedstawicielem był Bavarictis gaimersheimensis Mödden, 1991
• Bassaricyonoides Baskin & Morea, 2003^[26]
• Broiliana Dehm, 1950^[39]
• Chapalmalania Ameghino, 1908^[40]
• Cyonasua Ameghino, 1885^[41]
• Edaphocyon J.A. Wilson, 1960^[42]
• Paranasua Baskin, 1982^[43] – jedynym przedstawicielem był Paranasua biradica Baskin, 1982
• Parapotos Baskin, 2003^[44] – jedynym przedstawicielem był Parapotos tedfordi Baskin, 2003
• Probassariscus J.C. Merriam, 1911^[45] – jedynym przedstawicielem był Probassariscus matthewi J.C. Merriam, 1911
• Protoprocyon Linares, 1982^[46] – jedynym przedstawicielem był Protoprocyon savagei Linares, 1982

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• J.E. Gray. A Revision of the Genera and Species of Ursine Animals (Ursidæ), founded on the Collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 677–709, 1864. (ang.). 
• J.E. Gray: Catalogue of carnivorous, pachydermatous, and edentate Mammalia in the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 1–398. (ang.).
• T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 1–98, 1872. (ang.). 
• R. Dehm. Die Raubtiere aus dem Mittel-Miocän (Burdigalium) von Wintershof-West bei Eichstätt in Bayern. „Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften mathematisch-naturwissenschaftliche Klasse”. Neue Folge. 58, s. 1–141, 1950. (niem.). 
• K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.brak strony w książce
• J.A. Baskin. Tertiary Procyoninae (Mammalia: Carnivora) of North America. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 2 (1), s. 71–93, 1982. DOI: 10.1080/02724634.1982.10011919. (ang.). 
• J.A. Baskin. Chapter. 6. New procyonines from the Hemingfordian and Barstovian of the Gulf Coast and Nevada, including the first fossil record of the Potosini. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 279, s. 125–146, 2003. (ang.). 
• Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 146. ISBN 83-01-14344-4.
• P. Myers: Procyonidae. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-05-29]. (ang.).