Twierdza Iwangorodzka

Twierdza Iwangorodzka – XV-wieczna, rozbudowywana w XVI i XVII w. forteca w Iwangorodzie nad Narwą.

Historia

Budowę twierdzy rozpoczęto w 1492 r. na rozkaz wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III. Warowny zamek, który w założeniach budowniczych miał bronić granicy moskiewsko-inflanckiej, został usytuowany na wzgórzu oblanym z trzech stron wodami rzeki Narwy^[1]. Twierdza w związku z tym zajmowała wyjątkowo ograniczony obszar i nie mogła pomieścić licznego garnizonu, co więcej atakujące wojska mogły zająć pozycje na przestrzeni między rzeką a murem twierdzy. W rezultacie już w 1496 r. twierdza została zdobyta przez Szwedów po jednodniowym oblężeniu. Szwedzi opuścili jednak Iwangorod, dowiedziawszy się o nadchodzących rosyjskich posiłkach^[1].

Pod wrażeniem tej klęski Iwan III polecił Iwanowi Gundorowi oraz Michaiłowi Klapinowi przebudowę twierdzy i jej powiększenie. Kompleks obronny rozbudowano od strony wschodniej. Nową część fortecy nazwano Wielkim Dworem (lub grodem) Bojarskim. Był on wzniesiony na planie prostokąta, z trzema basztami w narożnikach, wzniesionymi na planie kwadratów^[1]. Na terenie twierdzy wzniesiono dwie cerkwie: Zaśnięcia Matki Bożej oraz św. Mikołaja^[2]. W 1502 r. rozbudowana Twierdza Iwangorodzka wytrzymała szwedzkie oblężenie. Pięć lat później twierdzę otoczono dodatkowymi murami i basztami, by dodatkowo wzmocnić ją od strony rzeki^[1]. W odpowiedzi na rozbudowę Iwangorodu po drugiej stronie rzeki wzniesiono basztę Długi Herman^[3]. Po raz ostatni Twierdzę Iwangorodzką powiększono ją na początku XVII w., od strony północnej, o część nazwaną Przednim Miastem^[1].

W 1583 r. Szwedzi zajęli Twierdzę Iwangorodzką i utrzymywali ją do 1595 r. W 1613 r. Iwangorod został zajęty ponownie. Rosja odzyskała twierdzę podczas III wojny północnej, w 1704 r., tydzień po zdobyciu położonej na drugim brzegu Narwy^[4]. Cerkwie na terenie fortecy w okresie panowania szwedzkiego pełniły funkcje kościołów luterańskich. W 1744 r. biskup pskowski Stefan ponownie konsekrował je na świątynie prawosławne^[2].

Twierdza została poważnie zniszczona podczas II wojny światowej. Niemcy wysadzili w powietrze większość zachowanych baszt, obiekt poniósł również straty w wyniku radzieckich ostrzałów artyleryjskich i bombardowań lotniczych w 1944 r.^[1] W latach 1964-1984 twierdza została odrestaurowana; od 1960 r. posiada status zabytku o znaczeniu federalnym^[4]. Kompleks przeszedł gruntowny remont na początku XXI w.^[5]

Na terenie twierdzy działa od 1984 r.^[4] muzeum^[6].

Przypisy