Ulica Stanisława Małachowskiego w Sosnowcu
Śródmieście | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Małachowskiego w pobliżu skrzyżowania z ulicą Targową | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | Polska | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | Sosnowiec | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość | około 760 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poprzednie nazwy | Fabryczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Sosnowca | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50,275689°N 19,132660°E/50,275689 19,132660 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. 24 sierpnia urodziny ulicy Małachowskiego w Sosnowcu |
Ulica Stanisława Małachowskiego w Sosnowcu − ulica w sosnowieckiej dzielnicy Śródmieście, o długości około 0,7 km. Rozpoczyna swój bieg przy rondzie Zagłębia Dąbrowskiego (skrzyżowanie z ul. Ostrogórską, ul. 1 Maja i ul. Henryka Sienkiewicza), następnie krzyżuje się z ul. Chłodną, ul. Modrzejowską, ul. Żurawią, ul. Władysława Warneńczyka, ul. Ignacego Mościckiego, ul. Kościelną i ul. Targową. Kończy swój bieg przy ul. 3 Maja[1].
Historia
Przed I wojną światową droga nosiła nazwę ulica Fabryczna[2]. W 1916 r. z okazji obchodów 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja zmieniono ją na Małachowskiego. Od początku obejmowała odcinek drogi od ulicy 3 Maja (Głównej) do mostu na Czarnej Przemszy, gdzie łączyła się z Schönowską (obecnie 1 Maja). Usytuowana w okolicy dworca kolejowego, zabudowywana była piętrowymi kamienicami czynszowymi z dekorowanymi frontami i oficynami. Należała do śródmiejskich ulic handlowych zamieszkanych w znacznym stopniu przez ludność żydowską[3]. W latach 20. XX w. w ramach realizacji ambitnego programu rozwoju miasta, opracowanego przez prof. Jana Rakowicza, przy ul. Stanisława Małachowskiego powstały dwa obiekty bankowe:
- Bank Polski – w okresie II wojny światowej Bank Rzeszy, a po wojnie Bank Śląski, a następnie ING – wybudowany według projektu architekta Mariana Lalewicza, nawiązuje do architektury akademickiego klasycyzmu
- Bank Handlowy w Warszawie – składa silę z dwóch części: niższego obiektu pochodzącego z 1908 r. i dobudowanego do niego gmachu w stylu eklektycznym, mieszczącego salę operacyjną banku[3].
Część starej zabudowy wyburzono w latach 70. XX w.[3]. W tym czasie poprowadzono również linię tramwajową.
Okolice obu banków przy ulicy zachowały się w niemal niezmienionym stanie od lat 30[2]. Spośród kamienic, które przetrwały, dwie wyróżniają się ozdobnymi fasadami o charakterystycznej dla secesji ornamentyce (Małachowskiego 9 i 32)[3][4]. W 2015 roku z inicjatywy sosnowieckiego aktywisty miejskiego Rafała Sicińskiego rozpoczęła się akcja ożywiania śródmieścia pod hasłem „Wpadaj na Małacha”[5]. W tym samym roku rewitalizację przeszedł także jeden z trzech skwerów[6].
W 2021 r. rozpoczęła się gruntowna przebudowa ulicy od skrzyżowania z ulicą Kościelną i Ignacego Mościckiego do 3 Maja, w wyniku czego dokonano jej rewitalizacji na 400-metrowym odcinku[7]. W pierwszym etapie prac firma Silesia Invest z Gliwic na zlecenie spółki Tramwaje Śląskie S.A. wymieniła torowisko tramwajowe wraz z infrastrukturą zasilającą trakcję[8]. W wyniku dalszych prac, które obejmowały m.in. wymianę nawierzchni, na ulicy dokonano zmiany organizacji ruchu, zmieniając jej charakter na obszarze restauracyjnym w deptak[9].
Zabytki
Przy ulicy znajdują się następujące historyczne obiekty i miejsca[10][11]:
- budynek dawnego Banku Handlowego, składający się z dwóch części połączonych łącznikiem (ul. S. Małachowskiego 3), wzniesiony w 1908 r. według projektu architekta Kugora, przebudowany w 1923 według projektu Bolesława Żurkowskiego[12], wpisany do rejestru zabytków 15 września 1995 r. (nr rej.: A-1609/95)[13],
- zespół zabudowań składający się z gmachu banku (dawny Bank Polski) oraz dwóch budynków mieszkalnych (ul. S. Małachowskiego 7),[14] wzniesiony w latach 1922−1924 w stylu neoklasycyzmu, według projektu Mariana Lalewicza[15], wpisany do rejestru zabytków 30 kwietnia 1993 r. (nr rej.: A/1529/93)[13][16],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 4[17],
- kamienica mieszkalno-usługowa przy ul. S. Małachowskiego 5[17],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 8[17],
- kamienica mieszkalna z secesyjnymi zdobieniami przy ul. S. Małachowskiego 9[4][3][17],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 10[17],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 26[17],
- kamienica mieszkalna z secesyjnymi zdobieniami przy ul. S. Małachowskiego 32[3][17][18],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 34[17],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 40[17],
- kamienica mieszkalna przy ul. S. Małachowskiego 42[17],
- kamienica mieszkalna w stylu modernistycznym przy ul. S. Małachowskiego 46[17][19],
- kamienica mieszkalna datowana na XIX wiek przy ul. S. Małachowskiego 48[17][19].
Inne ważniejsze obiekty
- Kino Helios – skrzyżowanie ulicy Ignacego Mościckiego, Kościelnej, S. Małachowskiego; budynek kina zawiera wkomponowaną elewację „domu z kamienia” z 1860 roku[20] rozebranego w 2002[21], stojącego w pobliżu ul. Małachowskiego;[20]
- Biurowiec – ul. S. Małachowskiego 1 (dawny budynek Urzędu Telekomunikacji, a następnie Telekomunikacji Polskiej i Orange);[13]
- Urząd Miejski w Sosnowcu – ul. S. Małachowskiego 3, siedziba Wydziału Rozwoju i Przedsiębiorczości oraz Straży Miejskiej, a do końca listopada 2023 r. Wydziału Komunikacji[22][23].
Wpadaj na Małacha
W 2015 roku rozpoczęła się z inicjatywy sosnowieckiego aktywisty Rafała Sicińskiego akcja ożywienia centrum pod hasłem „Wpadaj na Małacha”[24][25][26]. W projekcie akcji znalazły się plany zachęcenia restauratorów i właścicieli lokali rozrywkowych do otwierania punktów właśnie na tej ulicy[5][27], utworzenie strefy ogródków letnich[5][28], a także przebudowa ulicy i utworzenie strefy pieszej[5]. Od 2016 w okresie letnim ulica jest częściowo wyłączona z ruchu, a miejsce parkingów zajmują ogródki letnie licznych lokali gastronomicznych[29].
Od 2015 są organizowane liczne imprezy i koncerty. W ramach akcji odbyły się: „Urodziny Małachowskiego”[30], „Sosnowiecki Oktoberfest”[31][32], „Narodowe czytanie na Małachowskiego”[25][26]. Inicjator akcji starał się także o przebudowę ulicy ze środków Budżetu Obywatelskiego[24]. W 2019 została zapowiedziana przebudowa ulicy przy okazji remontu torowiska, a prace ruszyły 1 lutego 2021 roku[33]. W wyniku podjętych działań od 11 marca 2024 roku ulica Stanisława Małachowskiego w Sosnowcu oficjalnie jest deptakiem. W związku z tym zaczęły działać szlabany, które uniemożliwiają wjazd samochodom na znaczną jej część[34].
Zobacz też
- II Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Plater w Sosnowcu
- Plac Stulecia w Sosnowcu
- Ulica Stefana Żeromskiego w Sosnowcu
Przypisy
- ↑ Okręg Katowicki - Plany miast, wyd. Demart SA, Warszawa 2009, ISBN 978-83-89239-38-9.
- ↑ a b Sosnowiec, ul.Małachowskiego (Bank Polski i Bank Zagłębia) – Kolejna pocztówka w galerii [online] [dostęp 2021-02-01] (pol.).
- ↑ a b c d e f MałgorzataM. Śmiałek MałgorzataM., Sosnowieckie ABC, t. III, Muzeum w Sosnowcu, 2004, ISBN 978-83-89199-11-9 [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ a b Redakcja, Historia jednej kamienicy: Sosnowiec, Małachowskiego 9 [online], Klub Zagłębiowski, 24 grudnia 2013 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
- ↑ a b c d Wyborcza.pl [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ b, Mobilne nasadzenia - innowacyjne podejście do zieleni miejskiej w Sosnowcu [online], PortalKomunalny.pl, 3 lipca 2015 [dostęp 2021-02-14] (pol.).
- ↑ Sosnowiec: Startują prace na ul. Małachowskiego. Zmiana tras tramwajów [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ KacperK. Jurkiewicz KacperK., Remont Małachowskiego w Sosnowcu wchodzi w kolejny etap. Zmiany dla kierowców oraz mieszkańców. Na co uważac? [online], www.sosnowiec.naszemiasto.pl, 11 maja 2021 [dostęp 2024-09-15] (pol.).
- ↑ Małachowskiego po nowemu [online], Kurier Miejski, 9 października 2023 [dostęp 2024-09-15] (pol.).
- ↑ Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków: Rejestr zabytków w Sosnowcu. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-08-23]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2011-08-23] .
- ↑ Dawny Bank Handlowy (pol.) www.sosnowiec.pl [dostęp 2011-08-23]
- ↑ a b c Obiekt handlowo-usługowy z częścią biurową [online], www.malachowskiego1.pl [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ MarcinM. Lora MarcinM., Budynek dawnego Banku Polskiego w Sosnowcu [online], Klub Zagłębiowski, 24 grudnia 2013 [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ Dawny Bank Polski (pol.) www.sosnowiec.pl [dostęp 2011-08-23]
- ↑ Dawny Bank Polski w Sosnowcu - Platforma e-Usług Kulturalnych [online], www.peuk.fiiz.pl [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ a b c d e f g h i j k l Uchwała Nr 359/XXII/2012 z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Sosnowca na lata 2012-2015. [online], Biuletyn Informacji Publicznej UM Sosnowiec, 8 maja 2012 [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ Ulica Małachowskiego (Sosnowiec) [online], WikiZagłębie .
- ↑ a b WojciechW. Todur WojciechW. (red.), Powstały projekty wyburzenia dwóch kamienic w centrum Sosnowca. Przykład modernizmu oraz zabytek z XIX w. [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 13 lutego 2021 [dostęp 2021-02-13] .
- ↑ a b WojciechW. Todur WojciechW., Historia Sosnowca widziana z okien "Domu z kamienia". Szpiedzy, egzekucje i zapach kolonialnych przypraw [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 5 lutego 2021 [dostęp 2021-02-13] .
- ↑ WojciechW. Todur WojciechW., Tak znikał "Dom z kamienia" w Sosnowcu. Plany skweru w cieniu zabytku legły w gruzach [ZDJĘCIA] - zdjęcie nr 1 [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 14 lutego 2021 [dostęp 2021-02-14] (pol.).
- ↑ Praktyczny przewodnik inwestora – Sosnowiec łączy [online] [dostęp 2024-09-12] (pol.).
- ↑ Wydział Komunikacji UM zmienił siedzibę – Sosnowiec łączy [online] [dostęp 2024-09-12] (pol.).
- ↑ a b Redakcja ESKAR.E. Info Redakcja ESKAR.E., Sosnowiec chce mieć swoją Mariacką: Trwa akcja "Wpadaj na Małacha". W piątek urodziny patrona ulicy, „ESKA Info”, 23 sierpnia 2016 [dostęp 2018-05-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-08] (pol.).
- ↑ a b Ulica Małachowskiego w Sosnowcu obchodziła urodziny. Była impreza, tort i tłumy mieszkańców [ZDJĘCIA, WIDEO] [online], www.se.pl [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ a b Redakcja, Małachowski na Małachowskiego [ZDJĘCIA] [online], Sosnowiec Nasze Miasto, 17 sierpnia 2016 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
- ↑ Księgarnię na ulicy Małachowskiego ma zastąpić pub lub restauracja [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 24 września 2015 [dostęp 2021-02-01] .
- ↑ Redakcja, Sosnowiec: w weekendy zamykają ul. Małachowskiego. Taksówkarze niezadowoleni [online], Dziennik Zachodni, 1 czerwca 2016 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
- ↑ PiotrP. Purzyński PiotrP., W wolnym od samochodów centrum Sosnowca ma tętnić życie [online], Sosnowiec Wyborcza.pl, 2 sierpnia 2016 [dostęp 2018-05-08] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-08] (pol.).
- ↑ Redakcja, Urodziny Małachowskiego za nami [ZDJĘCIA i WIDEO] [online], Sosnowiec Nasze Miasto, 28 sierpnia 2016 [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ Oktoberfest w Sosnowcu na Małachowskiego [ZDJĘCIA, WIDEO] Lepszy niż Oktoberfest w Monachium? - Polskatimes.pl [online], - Polskatimes.pl [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ Redakcja, Oktoberfest w Sosnowcu: święto piwa na Małachowskiego [ZDJĘCIA] [online], Sosnowiec Nasze Miasto, 17 września 2016 [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ MichałM. Sikora MichałM., Sosnowiec. Ruszyła przebudowa ul. Małachowskiego. Zamieni się w deptak [online], wiadomosci.wp.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-01] (pol.).
- ↑ Polskie Radio Katowice Wiadomości | Ulica Małachowskiego w Sosnowcu oficjalnie jest deptakiem [online], radiokatowice.e-kei.pl [dostęp 2024-03-11] .
Linki zewnętrzne
- Małachowskiego.pl na serwisie Facebook
Ulica Stanisława Małachowskiego w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego