Walenty Barczewski

Walenty Barczewski

Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1856 Olsztyn, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	28 maja 1928 Brąswałd, Republika Weimarska
Zawód, zajęcie	działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor, wydawca, ksiądz

Walenty Barczewski

Data urodzenia	10 lutego 1856
Data śmierci	28 maja 1928

Wyznanie
Prezbiterat	8 grudnia 1883

Pomnik Walentego Barczewskiego przed kościołem w Brąswałdzie

Grób ks. Barczewskiego na cmentarzu w Brąswałdzie

Walenty Barczewski (ur. 10 lutego 1856 na Jarotach w Olsztynie, zm. 28 maja 1928 w Brąswałdzie) – Warmiak, działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor i wydawca, wieloletni proboszcz w Brąswałdzie.

Życiorys

Syn Jakuba Barczewskiego i Barbary z Burlińskich. Uczęszczał do gimnazjum w Braniewie, Reszlu i Chełmnie. Studia teologiczne odbywał w Braniewie w latach 1879–1882 i w bawarskim Eichstätt w 1883. Święcenia kapłańskie przyjął 8 grudnia 1883. Był wikarym w Butrynach (1884), Świętej Lipce i Biskupcu, a następnie proboszczem w Wielbarku (1889–1894) i Brąswałdzie (od 1894). Zabiegał o powszechne wprowadzenie języka polskiego w kościołach i szkołach. Aktywny członek Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) na Warmię, prezes Towarzystwa w latach 1914–1916. Zasłynął polskimi kazaniami. Za wybudowanie kościoła i umieszczenie w nim obrazów o tematyce polskiej został oskarżony przez władze pruskie o szerzenie polskiej propagandy.

Współredagował w języku polskim „Nowiny Warmińskie” i „Warmiaka”. Od 1907 roku współpracował z „Gazetą Olsztyńską”. Wtedy też został członkiem Komitetu Wyborczego na Prusy Wschodnie, Warmię, Mazury i Pomorze. Od 1912 przewodniczył Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Olsztynie. W 1914 został prezesem Komitetu Oświatowego z ramienia Poznańskiej Rady Narodowej. W 1918 prezesował Polskiej Radzie Ludowej dla Warmii. W okresie plebiscytu wchodził w skład Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego będąc współzałożycielem Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Dwukrotnie w 1921 i 1924 wybierany był do sejmiku prowincjalnego w Królewcu, a także kandydował na posła do Sejmu Pruskiego.

W 1922 na synodzie diecezjalnym w Wartemborku zgłosił projekt powołania specjalnej komisji mającej się zająć uregulowaniem sprawy polskich katolików w Prusach Wschodnich. Zajmował się literaturą, historią i folklorem regionu warmińskiego. Pisał artykuły i prace, dokonywał przekładów literackich, wydawał polskie książki religijne np. żywoty świętych, moralitety oraz zbiory modlitw i pieśni, w tym Katolicki Kancjonał.

Był Warmiakiem, który przedstawił dzieje kultury ludowej, obyczaje, zwyczaje, geografię i historię Kościoła polskiej Warmii.

Ważniejsze prace z tego zakresu

„Kiermasy na Warmii”,
„Gwary ludu na Warmii i Mazurach”,
„Kościoły katolickie na Mazurach”,
„Źródła naszej Łyny”,
„Geografia polskiej Warmii”,
„Piśmiennictwo polskie na Warmii w XIX i XX stuleciu”.

Posiadał zasobną bibliotekę, w której znajdowały się rzadkie druki polskie z Warmii. Odznaczony był między innymi Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. W 1946 dla uczczenia pamięci Walentego Barczewskiego miasto Wartembork nazwano Barczewem, a wieś Stary Wartembork Barczewkiem. Ks. Walenty Barczewski pochowany został na cmentarzu w Brąswałdzie, a parafianie ufundowali mu nagrobek z polskimi napisami.

Bibliografia

Wakar A., Olsztyn 1355-1945, Olsztyn 1971
Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Olsztyn 1983
Chłosta J., Księża spod znaku Rodła, Słowo Powszechne, 1987
Achremczyk S. Historia Warmii i Mazur. Od pradziejów do 1945 roku, Olsztyn 1992
http://web.archive.org/web/20051025131641/http://www.zenderowski.gower.pl/