Wiżajny (gmina)

Wiżajny

gmina wiejska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	suwalski
TERC	2012092
Wójt	Stanisław Jacek Pietrukiewicz
Powierzchnia	122,59 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności	2386[1]
• gęstość	21,3 os./km²
Nr kierunkowy	87
Kod pocztowy	16-407, 16-405
Tablice rejestracyjne	BSU
Adres urzędu: ul. Szkolna 11 16-407 Wiżajny
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 28[2][3] Liczba miejscowości 35[3]
Położenie na mapie powiatu
54°22′02″N 22°52′08″E/54,367222 22,868889
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Wiżajny (do 1870 gmina Wizgury) – gmina wiejska w województwie podlaskim, w powiecie suwalskim, z siedzibą w Wiżajnach. W latach 1975–1998 w województwie suwalskim. Gminę zamieszkuje 2677 osób (30 czerwca 2008)^[4].

Gmina Wiżajny położona jest w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim. Od wschodu graniczy z gminą Rutka-Tartak, od północy z Litwą i Obwodem Kaliningradzkim, a od południa z gminą Jeleniewo^[5].

Gmina Wiżajny znajduje się na obszarze dawnej Puszczy Mereckiej, pierwotnie zamieszkałej przez plemię Jaćwingów, którego ślady przetrwały w nazwach miejscowości, takich jak Sudawskie (pochodzące od Sudowów). Pierwsze wzmianki o ziemi jaćwieskiej Weyze, będącej wcześniejszą nazwą tego obszaru, pochodzą z 1253 roku, natomiast nazwa jeziora Wezezen pojawia się około 1385 roku^[5]. Przez Puszczę Merecką prowadziło kilka szlaków, przy których powstawały osady, a później także miasta, w tym szlak z Merecza do Puńska. Choć dokładna data założenia osady i miasta Wiżajny nie jest znana, to w dokumentach parafii Puńsk z 1606 roku wspomniano, że „droga wiodła obok miasta Wiżajny"^[5]. Prawo magdeburskie zostało potwierdzone 11 maja 1693 roku i ponownie 14 lutego 1792 roku^[5]. Po zniszczeniach podczas wojen szwedzkich w 1659 roku zbudowano nowy kościół, a w 1661 roku założono szkołę. W latach 1824-1831 wzniesiono murowany kościół katolicki, przy którym znajduje się drewniana dzwonnica z XIX wieku. W 1870 roku Wiżajny utraciły prawa miejskie. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Wiżajny stały się siedzibą władz gminnych. W 1925 roku otwarto szkołę podstawową w Wiżajnach. W czasie II wojny światowej Wiżajny zostały zniszczone w 70 procentach. Istniejący dworek starościński spłonął podczas pożaru w 1963 roku^[5].

Gmina Wiżajny ma obszar 122,59 km² (2002)^[6], w tym:

• użytki rolne: 71%
• użytki leśne: 15%

Gmina stanowi 9,38% powierzchni powiatu.

Z powodu najniższych temperatur stycznia (−4 °C, −4,5 °C) i najniższych rocznych temperatur średnich jest to polski biegun zimna. Zima w okolicy Wiżajn jest długa i mroźna, nawet dwa–trzy razy dłuższa niż na zachodzie Polski. Najdłuższa zima, z 1928 roku, trwała w tej okolicy do czerwca^[7]. Śnieg pojawia się w Wiżajnach najczęściej w okolicach listopada i znika dopiero pod koniec marca. Lato jest przeważnie krótkie i upalne, gdyż w tym czasie przeważają wpływy kontynentalnych mas powietrza. Ekstremalne temperatury zanotowane na tym obszarze to +38 °C i −36 °C^[7].

Dane z 30 czerwca 2008^[4]:

• Piramida wieku mieszkańców gminy Wiżajny w 2014 roku^[1].

Antosin, Bolcie, Burniszki, Dzierwany, Grzybina, Jegliniszki, Kamionka, Kłajpeda, Laskowskie, Leszkiemie, Ługiele, Makowszczyzna, Marianka, Maszutkinie, Mauda, Mierkinie, Okliny, Poplin, Rogożajny Małe, Rogożajny Wielkie, Soliny, Stankuny, Sudawskie, Sześciwłóki, Wiłkupie, Wiżajny, Wiżgóry, Wysokie^[2].

Cisówek, Dziadówek, Jaczne, Kłajpedka, Leszkiemie, Stara Hańcza, Stołupianka, Użmauda, Żelazkowizna.

1 stycznia 2010 z gminy Wiżajny został wyłączony obszar o powierzchni 11,054 km² obejmujący wsie Jodoziory, Kleszczówek, Polimonie i Smolniki. Tereny te zostały przyłączone do gminy Rutka-Tartak^[8].

Sąsiednie gminy to Dubeninki, Jeleniewo, Przerośl, Rutka-Tartak. Gmina sąsiaduje z woj. warmińsko-mazurskim, Litwą i Rosją (zjawisko czwórstyku).