Wielkoząbek brązowawy
Dacnomys millardi[1] | |||
O. Thomas, 1916[2] | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Gromada | ssaki | ||
Podgromada | żyworodne | ||
Infragromada | |||
Rząd | gryzonie | ||
Podrząd | Supramyomorpha | ||
Infrarząd | myszokształtne | ||
Nadrodzina | myszowe | ||
Rodzina | myszowate | ||
Podrodzina | myszy | ||
Plemię | Rattini | ||
Rodzaj | Dacnomys | ||
Gatunek | wielkoząbek brązowawy | ||
Synonimy | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
brak danych | |||
|
Wielkoząbek brązowawy[7] (Dacnomys millardi) – gatunek ssaka z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej[6][8].
Taksonomia
Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1916 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas, nadając im odpowiednio nazwy Dacnomys[3] i Dacnomys millardi[2]. Holotyp pochodził z Gopaldhary, na wysokości 3440 ft (1049 m), w pobliżu Dardżylingu, w Bengalu Zachodnim, w Indiach[8]. Jedyny przedstawiciel rodzaju wielkoząbek[7] (Dacnomys)[9][10][11].
Pomimo rewizji wskazujących na pewną zmienność, nadal istnieje tylko jeden gatunek w obrębie Dacnomys, który znajduje się we własnej grupie Dacnomys i może być blisko spokrewniony z Niviventer[11]. Jego pozycja w obrębie plemienia Rattini została potwierdzona w 2017 roku na podstawie analizy filogenetycznej[12]. Wymaga rewizji taksonomicznej i może być podzielony na kilka gatunków[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[11].
Etymologia
- Dacnomys: gr. δακνω daknō „ugryźć”[13] ; μυς mus, μυος muos „mysz”[14].
- millardi: Walter Samuel Millard (1864–1962), brytyjski przedsiębiorca, przyrodnik, konserwatysta, sekretarz Bombay Natural History Society w latach 1906–1920[15].
Występowanie
Wielkoząbek brązowawy jest znany tylko z kilku okazów, pochodzących z odległych lokalizacji na rozległym obszarze. Stwierdzono jego występowanie we wschodnim Nepalu, północno-wschodnich Indiach, południowej Chińskiej Republice Ludowej (w południowej i północno-wschodniej części Junnanu) i przyległych obszarach północnego Laosu i północno-zachodniego Wietnamu[11][8]. Jest to górski gryzoń, spotykany od 1000 do 3000 m n.p.m. Żyje w tropikalnych i subtropikalnych lasach wiecznie zielonych, nie wiadomo czy potrafi przetrwać w zaburzonym środowisku[6].
Morfologia
Opis według holotypu gatunku: jest to duży gryzoń o ciemnym ubarwieniu, z wyglądu podobny do szczura, ale wielkością dorównujący bandikotom. Długość ciała (bez ogona) 212–273 mm, długość ogona 287–333 mm, długość ucha 23–28 mm, długość tylnej stopy 47–56 mm; masa ciała 300 g[10]. Futro grzbietu ma oliwkowobrązowy kolor, jest krótkie; boki są jaśniejsze, brzuch blady, brązowawy, bez wyraźnego rozgraniczenia od reszty ciała. Głowa jest bardziej szara, z brązowymi uszami. Podgardle, pachy i pachwiny są kremowe. Dłonie są brązowe do śródręcza, z białawymi palcami; stopy brązowe, jaśniejsze ku końcowi. Ogon jest długi, jednolicie ciemnobrązowy. Siekacze są podobne do szczurzych, ale zęby trzonowe są bardzo duże, szerokie i masywne, rozmiarem prawie dorównują trzonowcom wielkofutrzaka (Lenomys). Samica ma cztery pary sutków[16][10].
Populacja
Nie wiadomo, jak liczny jest wielkoząbek brązowawy ani czy występuje w obszarach chronionych. W Azji Południowej głównym zagrożeniem jest dla niego wylesianie. Mogą zagrażać mu także ludzie, tępiący gryzonie w związku z obawami przed nadmiernym rozrostem ich populacji. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznała, że na razie brak jest danych do przydzielenia gatunku do konkretnej kategorii zagrożenia i potrzebne są dalsze prace. Indyjska ustawa o ochronie przyrody z 1972 roku zalicza go do szkodników[6].
Przypisy
- ↑ Dacnomys millardi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Thomas 1916 ↓, s. 405.
- ↑ a b Thomas 1916 ↓, s. 404.
- ↑ O. Thomas. Scientific results from the Mammal Survey. No. XXXII. (A.) New and interesting mammals from the Mishmi Hills. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 28 (2), s. 430, 1922. (ang.).
- ↑ W.H. Osgood. Mammals of the Kelley-Roosevelts and Delacour Asiatic expeditions. „Field Museum of Natural History”. Zoological Series. 18 (10), s. 315, 1932. (ang.).
- ↑ a b c d S.S. Molur S.S., Dacnomys millardi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-23] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 265. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dacnomys millardi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23].
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Dacnomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23].
- ↑ a b c Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 820. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 466. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ S.J. Steppan & J.J. Schenk. Muroid rodent phylogenetics: 900-species tree reveals increasing diversification rates. „PLoS ONE”. 12 (8), s. e0183070, 2017. DOI: 10.1371/journal.pone.0183070. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 67.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 141.
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 276. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Thomas 1916 ↓, s. 406.
Bibliografia
- O. Thomas. Scientific results from the mammal survey, No. XIII. A. – On the Muridæ from Darjiling and the Chin Hills. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 24 (3), s. 404–415, 1916. (ang.).
- Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).