Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie krzemienieckim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie krzemienieckim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.
Natężenie mordów w powiecie krzemienieckim to kwiecień 1943 r. W 4 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Kołodnie 516 Polaków. Zaatakowano 131 miejscowości. Na terenie powiatu krzemienieckiego ofiarą zbrodni padło 3276-3279 Polaków (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 10 Czechów, 292 Żydów, 119 Ukraińców, 17 Rosjan. Ustalono 79 sprawców zbrodni. W co najmniej 25 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 8 kościołów i 4 kaplice.
Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców[1] wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.
Ogółem nacjonaliści zniszczyli 62 osiedla polskie[1].
Miejsca zbrodni i liczba ofiar
- Krzemieniec - ofiarą nacjonalistów ukraińskich padło 15 Polaków, 130 Żydów, 1 Czech
gmina Bereżce
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Bereżce | 3 Polaków |
| Boroczyk | 7 Polaków |
| Chotówka | 3 Polaków |
| Kokorów Nowy | 13 Polaków |
| Komnatka | 4 Polaków |
| Królewski Most | 2 Polaków |
| Podolany | 12 Polaków |
| Sapanów | 1 Ukrainiec |
| majątek Szpikołosy | 12 Polaków, 1 Ukrainiec |
| wieś Szpikołosy | 14 Polaków |
gmina Białozórka
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Białozórka | 22 Polaków, 4 Ukraińców |
| Jankowce | 1 Polak |
| Mołotków | 19 Polaków |
| Oryszkowce | 3 Polaków |
| futor Pozichowskiego | 7 Polaków |
| Wanżułów | 12 Polaków |
gmina Dederkały
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Borki | 77 Polaków |
| Bykowce | 32 Polaków |
| Dederkały Małe | Liczba ofiar nieznana |
| Dederkały Duże | 21 Polaków, 4 Ukraińców |
| Dębina | 40 Polaków |
| Medwedówka | 8 Polaków |
| futor Michałówka | 2 Polaków |
| wieś Michałówka | 17 Polaków |
| Nowystaw | 1 Ukrainiec |
| Obory | 2 Polaków |
| Potutorów | 20 Polaków |
| Radoszówka | 50 Polaków |
| Sadki | 33 Polaków, 1 Ukrainiec, 11 Rosjan |
| Sienkiewicze | 1 Polak |
| Szkrobotówka | 71 Polaków |
| Szumbar | 1 Polak |
| Wołkowce | 3 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Zahajce Wielkie | 5 Polaków |
| Zahorce | 32 Polaków |
gmina Katerburg
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| majątek Cecyniówka | 3-6 Polaków |
| wieś Cecyniówka | 2 Polaków |
| Folwarki Duże | 1 Polak |
| Horynka | 1 Polak |
| Matwiejowce | 25 Polaków |
| Okniny Duże | 3 Polaków |
| Piszczatyńce | 15 Polaków |
| Rybcza | 3 Polaków |
| majątek Tetylkowce | 5 Polaków |
| wieś Tetylkowce | 1 Polak |
| Wilia | 5 Polaków |
| Zarudzie | 1 Polak |
gmina Kołodno
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Babie | 6-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Czajczyńce | 61 Polaków |
| Glińczuki | 5 Polaków |
| Kochanówka | 2-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Kołodno | 516 Polaków, 88 Ukraińców, 2 Rosjan |
| Musurowce | 1 Polak |
| Piłsudy | Liczba ofiar nieznana |
| Rzeszniówka | 11 Polaków |
| Wola Wilsona | 55 Polaków |
| Zarudzie | 30 Polaków |
gmina Łanowce
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Kozaczki | 2 Polaków |
| Łanowce | 11 Polaków, 60 Żydów |
gmina Poczajów
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Budki | 4 Polaków |
| Komarówka | 1 Polak |
| Leduchów | 1 Polak |
| Rostoki | 2 Polaków |
gmina Stary Oleksiniec
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Baszuki | 3 Ukraińców |
| Młynowce | 6 Polaków |
| Oleksiniec Stary | 2 Polaków |
| Rydoml | 3 Polaków |
| Usteczko | 1 Polak |
gmina Szumsk
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Androszówka | 6 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Bołożówka | 6 Polaków, 5-osobowa rodzina polsko-ukraińska |
| Chodaki | 5 Polaków |
| Drygany | 6 Polaków |
| Dubrowa | 31 Polaków |
| Hucisko Horodyskie | 13 Polaków |
| Hucisko Pikulskie | 23 Polaków |
| Huta Stara | 59 Polaków |
| Iserna | 26 Polaków |
| Janowe Hucisko | 1 Polak |
| Kuty | 67 Polaków |
| Kordyszów | 1 Polak, 5 Rosjan |
| Kotiaczyn | 20 Polaków |
| Krugolec | 3 Czechów |
| Litowiszcze | 16 Polaków |
| Malinów | 8 Polaków |
| Marynki | 2 Polaków |
| Obycze | 3 Polaków |
| Przemorówka | 18 Polaków |
| Rachmanów | 32 Polaków |
| Sadki Małe | 1 Polak |
| Suraż | 47 Polaków |
| Szumsk | 4 Polaków, 3 Ukraińców, 1 Czech |
| Waśkowce | 8 Polaków |
| Załuże | 35 Polaków |
gmina Uhorsk
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Antonowce | 9 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Baszkowce | 3 Czechów, liczba ofiar polskich nieznana |
| Białokrynica | 1 Polak |
| Bielecka Dolina | 1 Czech |
| Budki | 1 Polak |
| Daniłówka | 16 Polaków |
| Dębina | 6 Polaków |
| Grabówka | 2 Polaków |
| Huta Antonowiecka | 50 Polaków |
| Iłowica Mała | 7 Polaków |
| Hucisko Garnacarskie | 17 Polaków |
| Hucisko Piaseczne | 6 Polaków |
| Hucisko Stożeckie | 3 Polaków |
| Laszówka | 25 Polaków |
| Lisznia | 4 Ukraińców |
| Ludwiszcze | 10 Polaków |
| Majdan | 12 Polaków |
| Moczanówka | 4 Polaków |
| Moczary | 18 Polaków |
| Mosty | 14 Polaków |
| Piaseczna Huta | Liczba ofiar nieznana |
| futor Rudnia | 1 Polak |
| Sosnówka | 2 Polaków, 1 Ukrainiec |
| Stożek | 24 Polaków |
| Trzy Kopce | 1 Polak |
| Tylawka | 1 Czech |
| Uhorsk | 1 Polak, 1 Ukrainiec |
| Wesołówka | 9 Polaków |
| Zabara | 75 Polaków |
| Zaleśce | 20 Polaków |
| Żołobki | 2 Polaków |
gmina Wiśniowiec
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Bodaki | 2 Polaków |
| Kinachowce | 16 Polaków |
| Maniów | 60 Polaków |
| Myszkowce | 2 Polaków |
| Polany | 70 Polaków |
| Wiśniowiec Nowy | 308 Polaków, 100 Żydów |
| Wiśniowiec Stary | 182 Polaków |
gmina Wyszogródek
| Zbrodnie w miejscowościach | Ustalona (minimalna) liczba ofiar |
| Domaninka Duża | 3 Polaków |
| Szyły | 1 Polak |
| Wyszogródek | 150 Polaków |
Zbrodnie w nieustalonych miejscach
W nieustalonych miejscach powiatu kowelskiego zginęło również co najmniej 341 Polaków, 5 Ukraińców.
Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie krzemienieckim
| Funkcja | Imię, nazwisko i pseudonim | Okres działalności |
| przewodniczący okręgu | Andrij Kulisz "Hariaczyj" | 1943 |
| przewodniczący Frontu Ukraińskiej Rewolucji | Tymisz Wosiuk "Jaworenko" | 1942 |
| drużynowy podziemnej bojówki OUN | Danyło Korondynowycz | 1944 |
Przypisy
- ↑ a b Władysław Filar, Wydarzenia Wołyńskie 1939-1944, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008 s. 400
Bibliografia
- WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .
- Patrz również: Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich dokonane na obywatelach polskich, Polska samoobrona na Kresach Płd.-Wsch.
