Santimamiko geltokia

Santimami/San Mamés San Mamés San Mamés
Geltokiaren barruko seinaleak
Lineak
« Deustu ◄    ► Indautxu »⁠ « Deustu ◄    ► Indautxu »⁠ « Olabeaga ◄    ► Autonomia »⁠ « Olabeaga ◄    ► Autonomia »⁠ « Ospitalea ◄    ► Sabino Arana »
Kokapena
Helbidea	Juan Antonio Zunzunegi hiribidea, 31; 48013
Udalerria	Bilbo,  Bizkaia
Geltokiaren datuak
Kodea	SAM (metro) | 13208 (ADIF)
Gunea	1. gunea
Irekiera	1995eko azaroaren 11
Bidaiariak	5 980 716 (metro, 2016)[1]
Irisgarria	(metro eta tranbia)   (aldiriak)
Zerbitzuak
Aldageltokia
Nasak	2 (metro) | 2 (aldiriak) | 2 (tranbia)
Trenbideak	2 (metro) | 2 (aldiriak) | 2 (tranbia)
Jabea	Trenen Azpiegituren Administratzailea Euskal Trenbide Sarea Bizkaiko Garraio Partzuergoa
Eragilea	Metro Bilbao Renfe Operadora Eusko Trenbideak
Garraio zerbitzuak
Renfe Aldiriak	Bilbo ↔ Santurtzi   Bilbo ↔ Muskiz
Metroa	Etxebarri ↔ Plentzia   Basauri ↔ Kabiezes
EuskoTran	Bolueta ↔ La Casilla
Bizkaibus	Lineak A0651  Bilbo ↔ Balmaseda A2318  Termibus ↔ EHU A3247  Bilbo ↔ Aireportua A3341  Bilbo ↔ Arrespalditza A3342  Bilbo ↔ Sodupe ↔ Artziniega A3343  Bilbo ↔ Sodupe A3414  Bilbo ↔ Getxo A3512  Bilbo ↔ Lekeitio A3513  Bilbo ↔ Gernika ↔ Lekeitio A3523  Bilbo ↔ Aulesti ↔ Lekeitio A3915  Bilbo ↔ Durango ↔ Ondarroa A3916  Bilbo ↔ Ermua ↔ Ondarroa A3923  Elorrio ↔ Durango ↔ Bilbo A3926  Eibar ↔ Ermua ↔ Bilbo A3927  Zeanuri ↔ Lemoa ↔ Bilbo A3930  Galdakao ↔ Bilbo A3933  Durango ↔ Bilbo
Bilbobus	28  Uribarri ↔ Altamira 38  Otxarkoaga ↔ Termibus 62  San Mamés ↔ Arabella

C-1 linea
Bilbo–Abando 1' Zabalburu 2' Ametzola 1' Autonomia 1' Santimami 1' Olabeaga 2' Zorrotza 2' Lutxana–Barakaldo 3' Desertu–Barakaldo 2' Sestao 2' la Iberia 1' Portugalete 2' Peñota 2' Santurtzi Guneak: 1. gunea 2. gunea

C-2 linea
Bilbo–Abando 1' Zabalburu 2' Ametzola 1' Autonomia 1' Santimami 1' Olabeaga 2' Zorrotza 2' Lutxana–Barakaldo 3' Desertu–Barakaldo 2' Galindo 2' Trapaga 2' Trapagaran 3' Urioste 2' Sagrada Familia 3' Ortuella 3' Gallarta 2' Putxeta 2' Muskiz Guneak: 1. gunea 2. gunea 3. gunea

linea (Bilboko tranbia)
Bolueta 3' Abusu 4' Atxuri 2' Erribera 2' Arriaga 2' Abando 2' Pio Baroja 2' Uribitarte 2' Guggenheim 1' Abandoibarra 2' Euskalduna 2' Sabino Arana 2' Santimami 2' Ospitalea 3' Basurto 2' La Casilla

Santimami/San Mamés (metroa) edo San Mamés (aldiriak eta tranbia) Euskal Herriko Bizkaiko metro, tren, tranbia eta autobus geltoki bat da, Bilbo udalerrian kokatuta dagoena.

Geltokia 1995eko azaroaren 11an ireki zen eta Bilbao Intermodal autobus geltokiarekin konexioa da.

Geltokiak San Mames futbol-zelaiaren ondoan kokatuta egoteagatik hartzen du izena. Hala, Bilboko Athletic Kluba etxean jokatzen duenean, geltokiak zelaia eta inguruak hornitzen ditu.

Historia

Santimamiko trukagailua 2004. urtean dago, Bilbao Ría 2000 sozietate sustatzaileak loturako azpiegitura berria eraikitzeko lanak amaitutzat eman zituenean. Hain zuzen ere, aldagailuak atondo edo korridore nagusi bat du, baita zenbait igogailu eta eskailera ere (horietako batzuk mekanikoak). Igogailu eta eskailera horiek garraiobideetatik bereizitako instalazioak lotzen dituzte, une desberdinetan eraikiak, nahiz eta integratzeko planifikatuta egon. Era berean, multzoko instalazio bakoitzaren titulartasuna Bizkaiko garraio publikoan inplikatutako hainbat eragileri dagokie.

Inguru horretan zerbitzua eman zuen trukagailua osatzen zuen lehen garraiobidea Bilboko metroa izan zen, 1995eko azarotik aurrera. Hala ere, trukagailuaren hazia ez zen loratu hurrengo urtera arte, 1996ra arte, Termibus zerbitzua martxan jarri zenean: Bilboko autobusen lehen geltoki nagusia izateko asmoa zuen bigarren zerbitzu bat. Hasiera batean, Termibus probetxurik gabeko eremu batean sortu zen aldi baterako, ez nahitaez iraunkorra, baina  A-8  autobidera erraz iristeko modukoa. Behin betiko kokapen bati buruzko proposamen argirik eta adostasunik ez zegoenez, urte luzez luzatutako egoera, hiribilduko autobusen terminal gisa finkatu zen ia bi hamarkadaz, 1999tik aurrera. Urte horretan Termibusen ezarritako altzariak, etorkizunean lekualdatzeko erraz desmuntatzeko baldintzapean enkargatu ziren arren, ezaugarri hau ez zen azkenean aprobetxatu 2012an, lurrazaleko estazioaren etorkizuneko ordezkapena erabat lurperatutako beste batekin, toki berean, behin betiko erabaki zenean. Hala, bi urteko lanen eta behin-behinekotasunaren ondoren, 2019ko azaroan jarri zen martxan Bilbo Intermodaleko geltokia, Termibusen ordez. Bilboko Udalaren jabetzakoa, Bilbao Intermodal da gunearen instalazio nagusia eta sarrien erabiltzen dena.

Trukerako nodo bat sortzeko beste urrats batean, 2000. urtean, Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidea deiturikoaren garapenaren eta abiaraztearen zati gisa, Bilbao Ría 2000ren proiektua ere abian jarri zen San Mameseko aldiriko RENFEren behin-behineko geltokia, Adifen jabetzakoa (desagertutako RENFEren oinordekoa), aire zabalean ezarri zena. Urte batzuk geroago, 2003ko uztailean, Bilboko tranbia berria iritsi zen, EuskoTran (gaur egun Euskotren Tranbia), eta han ezarri zen, aldi baterako, bere ibilbidearen amaiera. Azkenik, 2004an, modu formalean inauguratu zen Santimamiko trukagailua, eta, horretarako, beharrezkoa izan zen aldiriko geltokia erabat lurperatzea; horri esker, tranbiaren trazadura Basurtura arte luzatu ahal izan zen, eta haren geralekua (Euskal Trenbide Sarearen jabetzakoa) gaur egun dagoen lekuraino birkokatu ahal izan zen, RENFEko geltokiaren gainean. Bilbobus autobus zerbitzuak ere hainbat geltoki ditu.

Trukagailuaren bihotza, Bizkaiko Garraio Partzuergoarena, 2004ko uztailaren 29an inauguratu zen proiektuaren ardatz gisa. Lurpeko atari bat da, Luis Briñas kalea eta Juan Antonio Zunzunegi hiribidea elkargunean kokatua. Bertara zuzenean eskailera mekaniko eta normalen bidez irits daiteke, kaleko oinean dagoen kristalezko egitura zilindriko nabarmen baten azpian babestuta, aipatutako bideen elkargunean. Atari horretatik, erabiltzaileak hiriko autobus- eta tranbia-zerbitzuetara jo dezake (lur gainean), edo ibilbide luzeko eta probintziako autobus-zerbitzuetara, metrora eta aldiriko trenera (lur azpian). Atariaz gain, operadoreen lurpeko instalazio bakoitzak, gutxienez, sarbide propio bat du beste kokapen batean.

2004an martxan jarri zenetik, trukagailuaren egituran egindako funtsezko aldaketa bakarra atondoaren eta autobus-geltoki nagusiaren arteko lotunea egokitzea izan da, jatorrizko geltokiaren (Termibus, lur gainean) eta egungoaren (Bilbo Intermodal, lur azpian) izaera oso desberdinak direla eta. Antzina, atariko erdiko korridoreak, autobusen terminalerako sarbideari zegokionak, gela txiki batera eramaten zuen, eskailera mekaniko eta normalekin, erabiltzaileari azalera igotzeko aukera ematen ziona, baina Termibuseko dartsenen eremura zuzenean sartzeko aukera ematen ziona; horrela, erabiltzaileak esparru hesitua inguratu behar izatea saihesten zen, modu seguruan barrura sartzeko, oinezkoentzat egokitutako pasabideen bidez. Gaur egun, bi eskailerak dituen gela desagertu egin da, eta erdiko korridoreak Bilbo Intermodalerako zuzeneko sarbidea ematen du. Haren -1 solairua (bertan daude txarteldegiak, ezeztagailuak, taberna, kontsignak eta merkataritza-gune bat) atariaren maila berean dago. Autobus-terminaleko dartsena-eremua beheragoko maila batean dago, -2 solairuan, eta bidaiarientzat bakarrik dago eskuragarri, -1 solairuan ezeztagailuetatik igaro ondoren.^[2]

Bilboko metroa

Bilboko metroaren Santimami/San Mamés geltokia^[3] Sabino Arana etorbidearen azpian dago kokatuta, 1995eko azaroaren 11n inauguratu zen eta Bizkaiko Garraio Partzuergoaren 1. tarifa-gunearen barruan dago.

2014ko abenduaren 23tik doako Wi-Fi zerbitzua eskaintzen da geltokian, WifiNova sarearen bitartez.^[4]

Partida egunetan hura hasi baino 45 minutu lehenago geltokira sarbidea debekatuta dago, eta geltokia irteteko baino ez dago erabilgarri.

Izen aldaketa

2017ko abenduaren 18ra arte geltokiaren izena San Mamés izan zen. Metro Bilbao eragileak hala erabakita, lau geltokiren izenak aldatu ziren, horien artean Santimamikoa, ordutik Santimami/San Mamés izen ofiziala jasoz.^[3] Izen aldaketak eztabaida sortu ondoren, Bizkaiko Batzar Nagusiek adostu zuten Foru Aldundiari eskatzea Metro Bilbao enpresa eragileak geltokiaren izendapena San Mamés izatera bueltaraztea.^[5]

Sarbideak

Jatorriz, geltokiak sarbideetariko bat zuen Luis Briñas kaleko 17. zenbakiaren parean, Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoko G eraikinaren sarreraren aurrean. 2004an geltoki intermodala inauguratu zenean sarbidea itxi eta gaur egungo Briñas - Termibus - Renfe sarbideak ordeztu zuen. Sarbide honetatik Renfeko Aldirien bestibulu amankomunera heltzen da, eta handik Bilboko tranbia eta Termibusekin lotzeko aukera dago. Sabino Arana sarbidetik Bilboko tranbiaren Sabino Arana geralekuarekin egin daiteke lotura.

•      Luis Briñas kalea, 23 (Briñas - Termibus - Renfe irteera)
•     Sabino Arana etorbidea, 17 (Sabino Arana irteera)
•    Luis Briñas kalea, 13, Urkixo zumarkalearekin izkina (Briñas - Termibus - Renfe irteera)

Gaueko sarbideak

•      Luis Briñas kalea, 23 (Briñas - Termibus - Renfe irteera)
•    Luis Briñas kalea, 13, Urkixo zumarkalearekin izkina (Briñas - Termibus - Renfe irteera)

Renfe Aldiriak

Renfeko Aldirien San Mamés geralekua 1999ko martxoaren 3an ireki zen behin-behineko geraleku gisa,^[6][7] gaur egun Zunzunegi etorbidea den tokian, Trenbidearen Hegoaldeko Saihesbidea inauguratu zenean. Renfeko Aldirien sareko 0. tarifa-gunearen barruan dago.

Pelayo Suárez Smith arkitektoak proiektatuta, Euskal Herriko Unibertsitateko Ingeniaritza Eskolak duen eraikin-zubiaren behean eraiki zen lehen aldiz, lurgainean.^[8]

2001ean geralekua estaltzeko lanak hasi ziren, eta 2004an geltoki intermodala gauzatu zen. Trenbideen gainean, eskailera mekanikoz eta igogailuz komunikatuta, bestibulua dago. Bertan kokatzen dira txartel salmenta makinak, leihatiladun txarteldegia, balioztatze makinak eta 2017tik desfibrilagailuz ere.^[9]

2009ko abenduaren amaieran nasen argiztapena hobetu zuten, argi-iturri gehiago instalatuz. 2017an berriro ere argiztapena gehitu zen.

Egoera

Geltokia Bilbo-Santurtzi eta Bilbo-Muskiz burdinbidearen 2,600 kilometro-puntuan dago, 12 metroko altueran, Autonomia eta Olabeaga geltokien artean. Tartea bide bikoitzekoa da eta elektrifikatuta dago.^[10]

Sarbideak

Jatorriz, geltokiak gaur egungo Zunzunegi etorbidean zuen sarbidea, Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoko F eraikinak osatzen duen zubiaren behean. 2004an geltoki intermodala inauguratu zenean gaur egun esistitzen diren bi sarbideek ordezkatu zuten. Luis Briñas sarbide nagusia da, eta Metroarekin elkarbanatutako bestibulora eta Termibus zein tranbia geralekuarekin lotura dago. Torres Quevedo sarbideak, bestalde, inguruan ditu Euskal Herriko Unibertsitateko Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoa, San Mames zelaia eta Euskal Irrati Telebistaren egoitza nagusia.

•       Luis Briñas kalea, 23 (Luis Briñas - Metro - Termibus irteera)
•    Torres Quevedo Ingeniar iaren plaza, z/g (Torres Quevedo irteera)

Irisgarritasuna

Nahiz eta sarbide irisgarririk izan, nasa eta trenaren arteko tartea dela eta geltokia ez da irisgarria. Arartekoak argitaratutako irisgarritasuna eta garrioaren ikerketa-diagnosiaren arabera, «Mugikortasun Urriko Pertsona erabiltzaileak ezin du modu autonomoan nasa eta unitate mugikorraren plataformaren arteko desnibela libratu, nasaren muturretik trenaren plataformara arteko tartea handiegia baita», eta «Burdinbide zerbitzuen eragileak ez dio Mugikortasun Urriko Pertsona erabiltzaileari bermatzen ibilgailutik igo edota jaistea.»^[11]

Geltokira sarbidea	Luis Briñas kalea, 23
	Torres Quevedo Ingeniariaren plaza, z/g
Nasara sarbidea	1. trenbidea
	2. trenbidea
Trenera sarbidea	1. trenbidea
	2. trenbidea

Euskotren Tranbia

Tranbiaren San Mamés geralekua 2003ko uztailaren 24an ireki zen. 2004. urtean geltokia birkokatu zen, metro eta tren geltokiaren gainean kokatuta intermodala gauzatzeko. Geralekua geltokiak duen bestibulu nagusiaren kanpoaldean dago eta Bizkaiko Garraio Partzuergoaren 1. tarifa-gunearen barruan dago.

Sarbideak

•      Juan Antonio Zunzunegi etorbidea, 182

Bilbao Intermodal

Bilbao Intermodal Bilboko autobus geltoki nagusia da. Bilbotik pasatzen diren distantzia luzeko autobus guztiek bertan dute geltokia, eta Bizkaibus eta Bilbobus zerbitzuen hainbat linearen geltoki-burua ere bada. Gainera, Bilboko aireportua garraio publikoz lotzeko autobus linea hemendik irtetzen da.

Autobusa

Geltokiaren kanpoaldean Bilbao Intermodal autobus geltokia eta Bilbobus eta Bizkaibus zerbitzuak hornitzen dituzten hainbat geraleku daude. Hurrengo lineak geralekuetatik pasatzen dira:

Pérez Galdós / Termibus |  Termibus | Irteera:  Briñas - Termibus - Renfe |  Luis Briñas - Metro - Termibus | Bizkaibus geraleku kodea: 2877

i e a Bilbobus 38  Otxarkoaga → Intermodala

Julián Gaiarre 61 • Julián Gaiarre 39 / Artalandio • Artalandio 3 / Dr. Ornilla • Txomin Garat 9 / Anbulatorioa • Zabalbide (61) • San Isidro • Zumalakarregi 105 • Artzain Onaren 4 • Maurice Ravel 20 / Telefónica • Maurice Ravel / Mirador • Maurice Ravel / Ciudad Jardín • Alda. Rekalde 12 • Gran Vía 40 • Gregorio la Revilla 2 • Gregorio la Revilla 22 • Gregorio la Revilla 36 • Autonomía 50 • Basurto / Briñas • Gurtubay / Ospitalea • General Egia / Intermodal

1. ↑ Bizkaiko Garraio Partzuergoa. «2016ko Bizkaiko Garraio Publikoari buruzko txostena» (Noiz kontsultatua: 2017-07-16).
2. ↑ (Gaztelaniaz) «La nueva Termibus de Bilbao cuenta con cuatro plantas bajo rasante y 30 dársenas» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-05-24).
3. ↑ ^{a b} (Gaztelaniaz) «Metroan, San Mamés Santimami izango da» El Correo 2017-12-16 (Noiz kontsultatua: 2017-12-17).
4. ↑ (Gaztelaniaz) Eldiario.es. «Metro Bilbaok Wifi konexio geltokiak hornitzeko proiektu pilotua hasi du» (Noiz kontsultatua: 2014-12-23).
5. ↑ (Gaztelaniaz) «San Mameseko geltokiaren izenean Santimamiko gehikuntza kentzeko eskatuko diote Batzarrek Metro Bilbaori» El Correo 2018-02-22 (Noiz kontsultatua: 2018-02-23).
6. ↑ (Gaztelaniaz) Vía Libre. «Bilbao Ría 2000, 20 urte da» (Noiz kontsultatua: 2014-08-26).
7. ↑ Bilbao Ría 2000. «Aldiriko linea - Bidaiarien trafikoa% 20 hazi da» (Noiz kontsultatua: 2014-08-26).
8. ↑ Bilbao Ría 2000. «Neurrira egindako trazadura» (Noiz kontsultatua: 2014-07-06).
9. ↑ (Gaztelaniaz) «RENFEk desfibriladoreak jarriko ditu Bizkaiko aldiriko 11 estaziotan» Bilbao Actual (Noiz kontsultatua: 2018-06-19).
10. ↑ Iberiar Penintsulako burdinbideen sarea Espainiako Sustapen Ministerioa
11. ↑ (Gaztelaniaz) Ararteko. (PDF) Santimami. (Noiz kontsultatua: 2018-06-19).