Maarten van 't Kruijs

Maarten van 't Kruijs
Persoonlijke gegevens
Geboortedatum 18 februari 1813
Geboorteplaats Uithoorn
Overlijdensdatum 30 maart 1885
Overlijdensplaats Amsterdam
Portaal  Portaalicoon   Schaken

Maarten van 't Kruijs (Uithoorn, 18 februari 1813 – Amsterdam, 30 maart 1885) was een Nederlandse turfhandelaar, organist en schaker. Hij gold als de sterkste speler van het land gedurende de derde kwart van de 19e eeuw in het Nederlandse schaak. Internationaal is hij bekend om de naar hem vernoemde Van 't Kruijs-opening.

Levensloop

Van ’t Kruijs werd op 18 februari 1813 in Uithoorn geboren, waar hij het schaken leerde. Hij verhuisde op jonge leeftijd naar Amsterdam waar hij voor het grootste deel van zijn leven zou wonen. Hij werkte, evenals zijn vader, in de turfsector.[1] Hiernaast was hij organist.[2]

Hij was een eenvoudige en bescheiden man. Hij zou een stevige Nederlandse volkskarakter gehad hebben dat zowel uit zijn uiterlijk als uit zijn schaakspel zou blijken. Hij was bovendien een natuurtalent dat weinig tijd besteedde aan schaakstudie, simpelweg omdat zijn werk dat niet toeliet. Van ’t Kruijs was derhalve een vreemde eend in de bijt in een tijd dat het schaakspel nog een elitaire aangelegenheid was.[1]

Schaakcarrière

Leesmuseum aan het Rokin, Amsterdam

In Amsterdam speelde hij voor de schaakvereniging Philidor[3], waarvan hij tevens bestuurder was.[4] Hij won in 1851 de door zijn vereniging in het Leesmuseum aan het Rokin georganiseerde eerste schaaktoernooi in de Nederlandse schaakgeschiedenis. Ruim een jaar later werd een schaakwedstrijd à la Van der Hoeven georganiseerd, een randomschaak-toernooi — wederom gewonnen door Van 't Kruijs, die met deze prestatie het punt maakte dat met randomschaak het echte schaaktalent nadrukkelijker tot uiting komt.[5]

Voor lange tijd werd Van 't Kruijs beschouwd als een van de sterkste schakers van Nederland, zo niet de sterkste. De Duitse grootmeester Adolf Anderssen die onder meer tegen hem speelde gedurende zijn bezoek aan Nederland in 1861 rekende hem zelfs tot de tien sterkste schakers die hij in zijn carrière was tegengekomen.[6] Hiermee werd tevens het beeld enigszins ontkracht dat het schaken in Nederland zo ver achterliep op de rest van de wereld.

Van 't Kruijs won het (officieuze) Nederlandse schaakkampioenschap van 1878.[7] Tegen het einde van de 19e eeuw werd hij tot "de nestoren van het Nederlandse schaken" gerekend, samen met zijn generatiegenoten Messemaker, Dupré en de iets jongere Benima.[8]

Externe links

  • (en) Schaak-icoontje Informatie over schaakpartijen van Maarten van 't Kruijs op ChessGames.com
  • (en) Schaak-icoontje Informatie over schaakpartijen van Maarten van 't Kruijs op 365chess.com
  • (en) ♜ Informatie over schaakpartijen van Maarten van 't Kruijs op edochess.ca
Bronnen, noten en/of referenties
  1. a b Algera, Symon (juni 2023). Anderssen in Nederland. Gearchiveerd op 10 maart 2024. MEC Magazine  (103): pp.26-30
  2. (en) Reek, Jan van, Maarten van 't Kruijs. Endgame.nl (24 september 2015).
  3. Scholten, H.J.G.M (1999), Het loopt ongenadiglijk mat: Het Schaakleven in Nederland in de negentiende eeuw. De sociaal-culturele achtergrond van het ontstaan van schaakverenigingen, Bilthoven. Gearchiveerd op 8 februari 2024.
  4. Sissa 1851, p.171
  5. Sissa 1852, p.224
  6. Verbeek, W.J.L.. (ed.) (1861), Prof. A. Anderssen uit Breslau in Nederland, uitgegeven door Andriessen, Wijk bij Duurstede; Zie ook Sissa (1861).
  7. Goes, Dirk (2005), Het Amsterdamse schaakleven in de 19e eeuw. Gearchiveerd op 7 september 2023.
  8. Nederlandsche Schaakbond (1 juli 1913). Partijen. Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond 21 (7): 154
· · Sjabloon bewerken
Overzicht van artikelen relevant voor schaken in Nederland in de 19e eeuw
Schakers:Levi Benima · F. van den Berg · L.J. Bodding · Helvetius van den Bergh · A. Bleijkmans · Dirk Bleijkmans · Ansel Polak Daniels · Eduard Douwes Dekker (Multatuli) · Charles Dupré · Johannes Esser · Arnold van Foreest · Dirk van Foreest · Jan Heemskerk · F.G. Heijmans · Elias van der Hoeven · Jan Hulst · Frederik van Hogendorp · Hendrica Jansen · J.D. Janssen · Hermanus Kloos · Charlotte Koekebakker · Jan Willem te Kolsté · Maarten van 't Kruijs · A. de Lelie · Norman van Lennep · Antonius van der Linde · Rudolf Loman · D.R. Mansholt · H.B.D. Meijer · Christiaan Messemaker · E. Mohr · G. Mohr · C.A.E. Muller-Thijm · Naret Oliphant · Adolf Olland · Joost Pinedo · Arnoldus van Rhijn · H.B. van Rhijn · W.A. van Roggen · Christiaan Splinter · Suze Splinter · Bernardus Spoelstra · Elias Stein · J.D. Tresling · J.J. Veraart · Willem Verbeek · Julius de Vogel · Thomas Werndly · Eduard van Woelderen · Van Zuylen van Nyevelt
Verenigingen:Amsterdamsche Schaakclub · Studentenschaakvereniging Alapin · Schaakgenootschap Amersfoort · Discendo Discimus · Doesborghsche Schaakgenootschap · Delftsche Schaakclub · Haagsche Schaakgenootschap · Hilversumsch Schaakgenootschap · Leidsch Schaakgenootschap · Leidsch Studenten Schaak Gezelschap Morphy · Morphy (Leiden) · Van der Linde (Winschoten) · Messemaker 1847 · Nieuwe Rotterdamsche Schaakvereeniging · Schaakclub Utrecht · Rotterdamsch Schaakgenootschap · Schaakgezelschap Palamedes · Pallas (Deventer) · D.S.S.B.C. "Paris" · Philidor 1847 · S.G. Staunton (Groningen) · Sissa (Wijk bij Duurstede) · Strijdt met Beleid · Vereenigd Amsterdamsch Schaakgenootschap · Vermaak door Oefening · Westergoo
Tijdschriften:De Nederlandsche Palamedes · Sissa · De Schaakwereld · Morphy · Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond
Evenementen:Philidor schaakwedstrijd 1851 · Schaakwedstrijd à la Van der Hoeven 1853 · Nationale schaakwedstrijd van 1858 · Adolf Anderssen in Nederland (1861) · Schaakreunie te Utrecht (1864) · Nederlandse schaakkampioenschappen · Internationale Schaaktoernooi in Amsterdam (1889) · Eerste Internationale schaakwedstrijd in Nederland (1899)
Schaak-varianten:Shuffleschaak · Fantasieschaak · Correspondentieschaak · Simultaanspel · Blindschaak · Vierschaak
Openingen:Hollandse verdediging · De grooten gambiet · Van 't Kruijs-opening · Benima-variant
Overig:Vrouwenschaak · Arbeidersschaak · Ontstaansgeschiedenis van de Nederlandsche Schaakbond · Meijers vlaggetje · De Oranjes en het schaakspel · Biblioteca Van der Linde-Niemeijeriana · Centaur (schaakstuk)