Anton Zeilinger

Anton Zeilinger

Państwo działania	Francja, Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1945 Ried im Innkreis
Specjalność: fizyka doświadczalna
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki Nagroda Wolfa
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Anton Zeilinger (ur. 20 maja 1945 w Ried im Innkreis^[1]) – austriacki fizyk doświadczalny, specjalizujący się w interferometrii kwantowej; profesor na Uniwersytecie Wiedeńskim, a wcześniej na Uniwersytecie Leopolda i Franciszka w Innsbrucku. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 rok, razem z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem.

Życiorys

Zeilinger prowadzi badania nad podstawowymi zjawiskami mikroświata (zwłaszcza stany splątane). W latach osiemdziesiątych wykonał szereg eksperymentów interferencyjnych wykorzystujących neutrony. W 1989 przewidział wraz z Danielem Greenbergerem i Michaelem Horne’m, że splątanie trzech lub więcej cząstek daje korelacje kwantowe absolutnie niezgodne z jakimkolwiek obrazem opartym na pojęciach relatywistycznej fizyki klasycznej (tzw. korelacje GHZ – od nazwisk naukowców). W 1999 roku jego zespół jako pierwszy zrealizował korelacje GHZ w laboratorium. W tym samym roku jego grupa zaobserwowała interferencję fulerenów, czyli molekuł węgla C₆₀. Zeilinger zrealizował kwantową generację kluczy szyfrowych (kwantowa kryptografia) na odległość do ponad stu kilometrów (we współpracy z grupą prof. Haralda Weinfurtera). Najsłynniejszym eksperymentem Zeilingera jest pierwsza kwantowa teleportacja pomiędzy dwoma fotonami, które powstały w dwóch odrębnych aktach emisji (1997)^[2][3]. Od 1990 roku współpracuje z fizykami z Uniwersytetu Gdańskiego (z prof. Markiem Żukowskim i jego uczniami). Tematyka tej współpracy to kwantowa komunikacja i kwantowa informacja (między innymi opracowano wspólnie metodę wymiany splątania, 1993, 1995).

Nagrody

• 2005: Nagroda Króla Faisala;
• 2006: doktorat honorowy Uniwersytetu Gdańskiego^[4];
• 2008: Medal Isaaca Newtona;
• 2010: Nagroda Wolfa, wraz z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem;
• 2022: Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki, wraz z Clauserem i Aspectem^[5];
• 2022: Wielka Srebrna Odznaka Honorowa Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii^[6].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Relacja z przyznania tytułu doktora honoris causa Uniwersytwetu Gdańskiego (pol.)
• Newton Medal winner (2008): Anton Zeilinger (ang.), kanał Institute of Physics na YouTube, 20 listopada 2008 [dostęp 2023-05-02]:
  • Part 1;
  • Part 2.
• Nagroda Fundacji Wolfa (ang. • hebr.)