Carlo Rubbia

Państwo działania

Włochy, Stany Zjednoczone

Data i miejsce urodzenia

31 marca 1934
Gorycja

profesor

Specjalność: fizyka

Alma Mater

Uniwersytet Columbia

Uczelnia

Uniwersytet w Pawii,
Uniwersytet Harvarda

Odznaczenia

Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki

Multimedia w Wikimedia Commons

Carlo Rubbia (ur. 31 marca 1934 w Gorycji) – włoski fizyk, laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki^[1].

Życiorys

Po ukończeniu szkoły średniej studiował fizykę na Scuola Normale w Pizie. W roku 1958 rozpoczął pracę badawczą na Columbia University w Laboratorium Nevis, gdzie zdobył doświadczenie i zapoznał się z budową i działaniem akceleratorów cząstek^[1].

Około 1960 roku powrócił do Europy, zainteresowany nowo założonym ośrodkiem naukowo-badawczym CERN, gdzie pracował nad eksperymentami dotyczącymi struktury słabych oddziaływań. W 1970 został mianowany profesorem fizyki na Uniwersytecie Harvarda, jednak mimo to kontynuował częste podróże do Europy. W 1976 roku zasugerował dostosowanie supersynchrotronu protonowego, należącego do CERN-u, do zderzeń protonów z antyprotonami, zachodzących w jednym kręgu, i tym samym powstanie pierwszej na świecie „fabryki antyprotonów”. Zderzacz rozpoczął działanie w 1981 roku, a w 1983 został „wyprodukowany” bozon W. Kilka miesięcy później udało się zaobserwować nawet „bardziej ulotne” cząstki Z^[1].

W kolejnym roku (1984) Carlo Rubbia oraz Simon van der Meer otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Był to jeden z najkrótszych w historii przedziałów czasowych pomiędzy dokonaniem odkrycia a przyznaniem nagrody^[1].

Carlo Rubbia wykładał również na włoskim Uniwersytecie w Pawii^[2]^[3] i był konsultantem Romano Prodiego do spraw energetyki. Jest członkiem honorowym wielu towarzystw naukowych, została mu dedykowana planetoida (8398) Rubbia^[3]. W uznaniu zasług 30 sierpnia 2013 roku został mianowany przez prezydenta Giorgio Napolitano dożywotnim senatorem^[4].

Od roku 1991 jest również członkiem zagranicznym PAN (Wydział III)^[5]. 10 listopada 1993 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Carlo Rubbia – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1984 > Carlo Rubbia, Simon van der Meer [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-01-31]. (ang.)., autobiografia, Nobel Lecture, December 8, 1984, Experimental Observation of the Intermediate Vector Bosons W⁺, W⁻ and Z⁰.
↑ Universitas Studiorum dal 1361. [w:] Strona internetowa Università di Pavia [on-line]. www.unipv.eu. [dostęp 2014-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
↑ ^a ^b Premio Internazionale alla Cultura; Carlo Rubbia, Premio Nobel per la Fisica. [w:] Premio Roma [on-line]. www.premioroma.it. [dostęp 2014-01-31]. (wł.).
↑ Nominacje na dożywotnich senatorów. Za zasługi. money.pl. [dostęp 2013-08-30]. (pol.).
↑ Członkowie zagraniczni PAN, Wydział III > Rubbia Carlo (prof. CERN). [w:] Strona internetowa Polskiej Akademii Nauk [on-line]. www.instytucja.pan.pl. [dostęp 2014-01-31]. (pol.).
↑ Profesor Carlo Rubbia, laureat nagrody Nobla z fizyki, gościem Instytutu Fizyki Uniwersytetu Śląskiego. [w:] Seminarium Instytutu Fizyki im. A. Chełkowskiego [on-line]. www.us.edu.pl. [dostęp 2014-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-04)]. (pol.).

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

XX wiek	1901: Röntgen 1902: Lorentz, Zeeman 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie 1904: Rayleigh 1905: Lenard 1906: Thomson 1907: Michelson 1908: Lippmann 1909: Marconi, Braun 1910: van der Waals 1911: Wien 1912: Dalén 1913: Kamerlingh Onnes 1914: von Laue 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg 1917: Barkla 1918: Planck 1919: Stark 1920: Guillaume 1921: Einstein 1922: N. Bohr 1923: Millikan 1924: Siegbahn 1925: Franck, Hertz 1926: Perrin 1927: Compton, Wilson 1928: Richardson 1929: de Broglie 1930: Raman 1932: Heisenberg 1933: Schrödinger, Dirac 1935: Chadwick 1936: Hess, Anderson 1937: Davisson, Thomson 1938: Fermi 1939: Lawrence 1943: Stern 1944: Rabi 1945: Pauli 1946: Bridgman 1947: Appleton 1948: Blackett 1949: Yukawa 1950: Powell 1951: Cockcroft, Walton 1952: Bloch, Purcell 1953: Zernike 1954: Born, Bothe 1955: Lamb, Kusch 1956: Shockley, Bardeen, Brattain 1957: Yang, T.D. Lee 1958: Czerenkow, Frank, Tamm 1959: Segrè, Chamberlain 1960: Glaser 1961: Hofstadter, Mössbauer 1962: Landau 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen 1964: Townes, Basow, Prochorow 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman 1966: Kastler 1967: Bethe 1968: Alvarez 1969: Gell-Mann 1970: Alfvén, Néel 1971: Gabor 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer 1973: Esaki, Giaever, Josephson 1974: Ryle, Hewish 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater 1976: Richter, Ting 1977: Anderson, Mott, van Vleck 1978: Kapica, Penzias, Wilson 1979: Glashow, Salam, Weinberg 1980: Cronin, Fitch 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn 1982: Wilson 1983: Chandrasekhar, Fowler 1984: Rubbia, van der Meer 1985: von Klitzing 1986: Ruska, Binnig, Rohrer 1987: Bednorz, Müller 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul 1990: Friedman, Kendall, Taylor 1991: de Gennes 1992: Charpak 1993: Hulse, Taylor 1994: Brockhouse, Shull 1995: Perl, Reines 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips 1998: Laughlin, Störmer, Tsui 1999: 't Hooft, Veltman 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby
XXI wiek	2001: Cornell, Ketterle, Wieman 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett 2004: Gross, Politzer, Wilczek 2005: Glauber, Hall, Hänsch 2006: Mather, Smoot 2007: Fert, Grünberg 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa 2009: Kao, Boyle, Smith 2010: Gejm, Nowosiołow 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess 2012: Haroche, Wineland 2013: Englert, Higgs 2014: Akasaki, Amano, Nakamura 2015: Kajita, McDonald 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz 2017: Weiss, Barish, Thorne 2018: Ashkin, Mourou, Strickland 2019: Peebles, Mayor, Queloz 2020: Penrose, Genzel, Ghez 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier

XX wiek

1901: Röntgen
1902: Lorentz, Zeeman
1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie
1904: Rayleigh
1905: Lenard
1906: Thomson
1907: Michelson
1908: Lippmann
1909: Marconi, Braun
1910: van der Waals
1911: Wien
1912: Dalén
1913: Kamerlingh Onnes
1914: von Laue
1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg
1917: Barkla
1918: Planck
1919: Stark
1920: Guillaume
1921: Einstein
1922: N. Bohr
1923: Millikan
1924: Siegbahn
1925: Franck, Hertz
1926: Perrin
1927: Compton, Wilson
1928: Richardson
1929: de Broglie
1930: Raman
1932: Heisenberg
1933: Schrödinger, Dirac
1935: Chadwick
1936: Hess, Anderson
1937: Davisson, Thomson
1938: Fermi
1939: Lawrence
1943: Stern
1944: Rabi
1945: Pauli
1946: Bridgman
1947: Appleton
1948: Blackett
1949: Yukawa
1950: Powell
1951: Cockcroft, Walton
1952: Bloch, Purcell
1953: Zernike
1954: Born, Bothe
1955: Lamb, Kusch
1956: Shockley, Bardeen, Brattain
1957: Yang, T.D. Lee
1958: Czerenkow, Frank, Tamm
1959: Segrè, Chamberlain
1960: Glaser
1961: Hofstadter, Mössbauer
1962: Landau
1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
1964: Townes, Basow, Prochorow
1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman
1966: Kastler
1967: Bethe
1968: Alvarez
1969: Gell-Mann
1970: Alfvén, Néel
1971: Gabor
1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer
1973: Esaki, Giaever, Josephson
1974: Ryle, Hewish
1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater
1976: Richter, Ting
1977: Anderson, Mott, van Vleck
1978: Kapica, Penzias, Wilson
1979: Glashow, Salam, Weinberg
1980: Cronin, Fitch
1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn
1982: Wilson
1983: Chandrasekhar, Fowler
1984: Rubbia, van der Meer
1985: von Klitzing
1986: Ruska, Binnig, Rohrer
1987: Bednorz, Müller
1988: Lederman, Schwartz, Steinberger
1989: Ramsey, Dehmelt, Paul
1990: Friedman, Kendall, Taylor
1991: de Gennes
1992: Charpak
1993: Hulse, Taylor
1994: Brockhouse, Shull
1995: Perl, Reines
1996: D. Lee, Osheroff, Richardson
1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips
1998: Laughlin, Störmer, Tsui
1999: 't Hooft, Veltman
2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby

XXI wiek

Senatorowie dożywotni we Włoszech

Senatorowie dożywotni z mianowania	Guido Castelnuovo (1949–1952) Arturo Toscanini (1949) Pietro Canonica (1950–1959) Gaetano De Sanctis (1950–1957) Pasquale Jannaccone (1950–1959) Carlo Alberto Salustri (1950) Luigi Sturzo (1952–1959) Umberto Zanotti Bianco (1952–1963) Giuseppe Paratore (1957–1967) Cesare Merzagora (1963–1991) Ferruccio Parri (1963–1981) Meuccio Ruini (1963–1970) Vittorio Valletta (1966–1967) Eugenio Montale (1967–1981) Giovanni Leone (1967–1971) Pietro Nenni (1970–1980) Amintore Fanfani (1972–1999) Leo Valiani (1980–1999) Eduardo De Filippo (1981–1984) Camilla Ravera (1982–1988) Carlo Bo (1984–2001) Norberto Bobbio (1984–2004) Giovanni Spadolini (1991–1994) Gianni Agnelli (1991–2003) Giulio Andreotti (1991–2013) Francesco De Martino (1991–2002) Paolo Emilio Taviani (1991–2001) Rita Levi-Montalcini (2001–2012) Emilio Colombo (2003–2013) Mario Luzi (2004–2005) Giorgio Napolitano (2005–2006) Sergio Pininfarina (2005–2012) Mario Monti (od 2011) Claudio Abbado (2013–2014) Elena Cattaneo (od 2013) Renzo Piano (od 2013) Carlo Rubbia (od 2013) Liliana Segre (od 2018)
Byli prezydenci Republiki Włoskiej	Enrico De Nicola (1948–1959) Luigi Einaudi (1955–1961) Giovanni Gronchi (1962–1978) Antonio Segni (1964–1972) Giuseppe Saragat (1971–1988) Giovanni Leone (1978–2001) Sandro Pertini (1985–1990) Francesco Cossiga (1992–2010) Oscar Luigi Scalfaro (1999–2012) Carlo Azeglio Ciampi (2006–2016) Giorgio Napolitano (2015–2023)

Senatorowie
dożywotni z mianowania