Białaczka

Ten artykuł dotyczy choroby nowotworowej układu krwiotwórczego u ludzi. Zobacz też: białaczka – choroba roślin.

Białaczki

leucaemia

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Białaczka (łac. leucaemia) – grupa nowotworów złośliwych o różnym przebiegu i objawach, która jest spowodowana patologicznym klonalnym rozrostem komórek układu krwiotwórczego o różnym stopniu dojrzałości w szpiku kostnym, a także w węzłach chłonnych i narządach krwiotwórczych okresu płodowego (wątroba, śledziona), a w późniejszym etapie również w innych tkankach. W konsekwencji choroby dochodzi do zaburzeń ilościowych i jakościowych komórek krwi obwodowej^[1].

Klasyfikacja białaczek

Tradycyjnie białaczki są dzielone ze względu na przebieg (białaczki ostre i przewlekłe) oraz na linię pochodzenia (białaczki szpikowe i limfatyczne). Obecnie obowiązuje podział WHO nowotworów układu krwiotwórczego, który dzieli choroby rozrostowe na podstawie linii komórkowych, cech morfologicznych, immunofenotypowych i genetycznych.

Tradycyjny podział białaczek:

• białaczki ostre
  • ostra białaczka szpikowa (AML) – grupa nowotworów charakteryzująca się obecnością klonu stransformowanych komórek wywodzących się z wczesnych etapów mielopoezy
  • ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) – nowotwory wywodzące się z prekursorów linii limfoidalnej (limfoblastów) z której powstają limfocyty
• białaczki przewlekłe
  • przewlekła białaczka szpikowa (CML) – obecnie jest zaliczana do zespołów mieloproliferacyjnych
  • przewlekła białaczka limfatyczna (CLL) – klonalny rozrost dojrzałych limfocytów

Diagnostyka

Ze względu na bardzo duże zróżnicowanie poszczególnych typów białaczek istnieją osobne kryteria rozpoznania dla każdej z tych chorób.

Kluczowymi badaniami są rozmaz krwi obwodowej oraz biopsja szpiku kostnego i jego badanie pod mikroskopem świetlnym, badanie cytochemiczne, genetyczne i molekularne. Rozmaz krwi obwodowej może wykazać niedokrwistość, trombocytopenię oraz zaburzenia w obrębie układu białokrwinkowego. Często występuje podwyższona liczba leukocytów (leukocytoza), niekiedy przekraczając 100 000/μl, jednak ich liczba może być prawidłowa lub obniżona (leukopenia). W rozmazie mogą występować blasty – niedojrzałe komórki prekursorowe. Biopsja szpiku dostarcza materiał do badania pod mikroskopem świetlnym, które często pozwala określić typ morfologiczny białaczki. Badania cytochemiczne, genetyczne i molekularne pozwalają dokładnie określić typ białaczki oraz określić czynniki rokownicze niezbędne do wyboru strategii leczenia^[2].

Leczenie

 Zobacz więcej w artykule Ostra białaczka szpikowa, w sekcji Leczenie.

 Zobacz więcej w artykule Ostra białaczka limfoblastyczna, w sekcji Leczenie.

Leczenie ostrych białaczek opiera się na chemioterapii i składa się z trzech faz: indukcji remisji, konsolidacji remisji i leczenia podtrzymującego. W leczeniu konsolidacyjnym w zależności od stanu chorego i ryzyka nawrotu choroby przeprowadza się przeszczep szpiku kostnego^[3].

Postępowanie w przewlekłej białaczce limfatycznej jest uzależnione od stanu choroby i w korzystnych warunkach przyjmuje się postawę wyczekującą z regularną kontrolą kliniczną. Jeśli istnieją wskazania do leczenia przeprowadza się chemioterapię^[4].

 Zobacz więcej w artykule Przewlekła białaczka szpikowa, w sekcji Leczenie.

W leczeniu przewlekłej białaczki szpikowej stosuje się inhibitory kinazy tyrozynowej (imatynib) oraz przeszczep szpiku^[5].

Klasyfikacja ICD10

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Kruś, Ewa Skrzypek-Fakhoury: Patomorfologia kliniczna. Warszawa: PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3283-3.
• Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2014. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2014. ISBN 978-83-7430-405-4.