Bronisław Firla

Bronisław Firla

Data i miejsce urodzenia	15 czerwca 1924 Sucha Górna
Data śmierci	16 grudnia 2019
Narodowość	polska, czeska
Alma mater	Politechnika Wrocławska
Uczelnia	Vysoké učení technické v Brně
Praca
Styl	socrealizm, modernizm
Budynki	Věžičky w Ostrawie-Porubie (razem z B. Jełczaninowem) kościół ewangelicki w Cierlicku
Projekty	koncepcja urbanistyczna Hawierzowa osiedle Zábřeh w Ostrawie
Odznaczenia

Bronisław Firla (ur. 15 czerwca 1924 w Suchej Górnej, zm. 16 grudnia 2019^[1]) – polski architekt i malarz^[2], uczestnik II wojny światowej, działacz kombatancki i społeczny z Zaolzia.

Jako architekt zaprojektował m.in. części osiedla Zábřeh^[3] i socrealistyczny budynek mieszkalny Věžičky(inne języki) (wspólnie z Borysem Jełczaninowem) w Ostrawie. Był współautorem koncepcji urbanistycznej powojennego Hawierzowa^[4].

Odznaczony złotym Krzyżem Zasługi, złotym Medalem Wojska Polskiego, krzyżem kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[5] i medalem Zasłużony dla Kultury Polskiej^[6]. W 2015 z rozkazu ministra obrony narodowej Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał stopień majora^[7].

Biografia

Urodził się w ewangelickiej rodzinie Polaków na Zaolziu jako syn Franciszka (telegrafisty kolejowego z Suchej Średniej) i Florentyny z domu Polok^[8]. W latach 1935–1939 uczęszczał do polskiego gimnazjum realnego w Orłowej^[9]. Jego ojciec został zmuszony do podpisania Volkslisty, w wyniku czego w 1943 Bronisław razem z bratem Henrykiem został wcielony do Wehrmachtu i wysłany w Pireneje^[10]. W przeciwieństwie do brata (zaginął w trakcie próby ucieczki), w 1944 udało mu się zbiec z niemieckiego wojska i po ucieczce przez Anglię i Holandię dołączyć do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech jako Bronisław Filut^[11] (w przypadku dostania się do hitlerowskiej niewoli groziła mu kara śmierci za dezercję).

Po zakończeniu wojny wrócił na Śląsk Cieszyński i jesienią 1947 podjął studia architektoniczne na pierwszym powojennym roku Politechniki Wrocławskiej. Dyplom inżyniera architekta uzyskał w 1951 na politechnice w Brnie^[12].

Czechosłowacki socrealizm i modernizm

W 1952 został przyjęty do czechosłowackiego państwowego przedsiębiorstwa Stavoprojekt(inne języki), gdzie do 1985 brał udział w licznych projektach w regionie dzisiejszego kraju morawsko-śląskiego. W latach 50. wspólnie z Borisem Jelčaninovem zaprojektował charakterystyczny budynek mieszkalny Věžičky(inne języki) w socrealistycznej dzielnicy Poruba^[13]. Inspiracją dla budowli miał być zburzony w 1913 renesansowy dom U Lhotků przy placu Wacława w Pradze^[14]. Jako współtwórca koncepcji urbanistycznej Hawierzowa inspirował się przedwojennym modernizmem, w tym założeniami Le Corbusiera (tzw. triada światło - przestrzeń - zieleń)^[15]. Po Porubie zaprojektował elementy (kino Luna, pawilonowe szkoły) kolejnego ostrawskiego osiedla Zábřeh^[3]. Projektował i współtworzył także rzeźby, pomniki, płaskorzeźby i neony w Ostrawie i Jeseniku^[16][17].

W 1967 zaprojektował późnomodernistyczny kościół ewangelicki w Cierlicku, inspirowany protestanckimi kościołami z Francji i Niemiec z lat 50. XX wieku^[18], a przed 1970 nieczynny już zbór Śląskiego Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego Wyznania w Karwinie-Dołach. W 1990 został radnym miasta Hawierzowa z ramienia Forum Obywatelskiego^[12].

Działalność społeczna

Od 1953 był członkiem Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego, a w latach 1960-1991 przewodniczącym Pionu Plastycznego w ramach tej organizacji. Po 1968 założył Klub Polskich Kombatantów przy PZKO^[12]. Współpracował z polonijnymi pismami w Czechach i na Zaolziu (Zwrot)^[7], do 2012 wydał dwa tomy wspomnień Śladami uciekającej pamięci^[19].

Odznaczenia

• złoty Krzyż Zasługi^[1]
• złoty Medal Wojska Polskiego^[1]
• krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2009)^[5]
• odznaka Zasłużony dla Kultury Polskiej^[1]

Projekty

• 
  "Dom z wieżyczkami" w Porubie
• 
  Kino Luna w Ostrawie
• 
  Ewangelicki kościół w Cierlicku
• 
  Ewangelicki zbór w Karwinie-Dołach (nieczynny)

Przypisy