Konklawe 1621

Konklawe 1621
Ilustracja
Daty i miejsce
8 – 9 lutego 1621
Rzym
Główne postacie
Dziekan

Antonio Maria Sauli

Kamerling

Pietro Aldobrandini

Prokamerling

Giovanni Battista Deti

Protoprezbiter

Federico Borromeo (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Odoardo Farnese

Protodiakon

Andrea Baroni Peretti

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


52
17

Liczba nieelektorów

1

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Alessandro Ludovisi
Przybrane imię: Grzegorz XV

Konklawe 8-9 lutego 1621 – konklawe, które wybrało Grzegorza XV na następcę Pawła V. Było to najkrótsze konklawe XVII wieku i zarazem ostatnie, w którym wybrano papieża przez aklamację.

Śmierć Pawła V

Papież Paweł V zmarł 28 stycznia 1621 roku po najdłuższym pontyfikacie od czasu Eugeniusza IV w XV wieku. Papież ten, podobnie jak jego poprzednicy (a także następcy), uprawiał nepotyzm i swoją prawą ręką uczynił siostrzeńca Scipione Caffarelli-Borghese. Jako kardynał nepot zgromadził on ogromny majątek i wpływy i powszechnie uważano, że nowym papieżem zostanie osoba naznaczona właśnie przez niego.

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 52 z 70 żyjących kardynałów:

  • Antonio Maria Sauli (nominacja 18 grudnia 1587) – kardynał biskup Ostia e Velletri; dziekan Świętego Kolegium Kardynałów; prefekt Świętej Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników
  • Benedetto Giustiniani (17 grudnia 1586) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów
  • Francesco Maria Bourbon del Monte (14 grudnia 1588) – kardynał biskup Palestriny; prefekt Świętej Kongregacji ds. Obrzędów i Ceremonii
  • Francesco Sforza di Santa Fiora (12 grudnia 1583) – kardynał biskup Frascati
  • Alessandro Peretti de Montalto (13 maja 1585) – kardynał biskup Albano; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego; protektor Polski; komendatariusz opactwa terytorialnego Farfa
  • Pietro Aldobrandini (17 września 1593) – kardynał biskup Sabiny; kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego; prefekt Sygnatury ds. Brewe Apostolskich; arcybiskup Rawenny; komendatariusz opactwa terytorialnego Tre Fontane; protektor Sabaudii
  • Odoardo Farnese (6 marca 1591) – kardynał prezbiter bez tytułu; legat apostolski w Viterbo; gubernator Vetralla
  • Ottavio Bandini (5 czerwca 1596) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina
  • Bartolomeo Cesi (5 czerwca 1596) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere
  • Bonifacio Bevilacqua (3 marca 1599) – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli; biskup Cervia
  • Robert Bellarmin SJ (3 marca 1599) – kardynał prezbiter S. Maria in Via
  • Giovanni Battista Deti (3 marca 1599) – kardynał prezbiter S. Marcellino e Pietro; prokamerling Świętego Kościoła Rzymskiego
  • Domenico Ginnasi (9 czerwca 1604) – kardynał prezbiter Ss. XII Apostoli
  • Antonio Zapata y Cisneros (9 czerwca 1604) – kardynał prezbiter S. Balbina; protektor Hiszpanii; wicekról Neapolu
  • Carlo Gaudenzio Madruzzo (9 czerwca 1604) – kardynał prezbiter S. Cesareo in Palatio; biskup Trydentu
  • Giovanni Delfino (9 czerwca 1604) – kardynał prezbiter S. Marco
  • Giacomo Sannesio (9 czerwca 1604) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup Orvieto
  • Scipione Caffarelli-Borghese (18 lipca 1605) – kardynał prezbiter S. Crisogono; superintendent generalny Stolicy Apostolskiej; prefekt Świętej Konsulty; prefekt Świętej Kongregacji Dobrego Rządu; penitencjariusz większy; prefekt Trybunału Apostolskiej Sygnatury Łaski; archiprezbiter bazyliki watykańskiej; prefekt Fabryki Świętego Piotra; komendatariusz opactwa terytorialnego Subiaco; legat apostolski w Awinionie; gubernator Fermo; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów; protektor Rzeszy Niemieckiej
  • Maffeo Barberini (11 września 1606) – kardynał prezbiter S. Onofrio; prefekt Trybunału Apostolskiej Sygnatury Sprawiedliwości
  • Giovanni Garzia Millini (11 września 1606) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; sekretarz Świętej Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji; wikariusz generalny diecezji rzymskiej
  • Marcello Lante della Rovere (11 września 1606) – kardynał prezbiter Ss. Quirico e Giulitta; biskup Todi
  • Michelangelo Tonti (24 listopada 1608) – kardynał prezbiter S. Bartolomeo all’Isola; biskup Ceseny
  • Fabrizio Veralli (24 listopada 1608) – kardynał prezbiter S. Agostino
  • Giambattista Leni (24 listopada 1608) – kardynał prezbiter S. Cecilia; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; biskup Ferrary
  • Decio Carafa (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; arcybiskup Neapolu
  • Domenico Rivarola (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Martino ai Monti; legat apostolski w Romanii
  • Jean de Bonsi (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Clemente; biskup Béziers
  • Filippo Filonardi (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Maria del Popolo
  • Pier Paolo Crescenzi (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter Ss. Nereo ed Achilleo; biskup Rieti
  • Agostino Galamina OP (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Maria in Aracoeli; biskup Osimo
  • Gaspar de Borja y Velasco (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme
  • Felice Centini OFMConv (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Panisperna; biskup Macerata e Tolentino
  • Giacomo Serra (17 sierpnia 1611) – kardynał prezbiter S. Maria della Pace; legat apostolski w Ferrarze
  • Roberto Ubaldini (2 grudnia 1615) – kardynał prezbiter S. Pudenziana; biskup Montepulciano
  • Tiberio Muti (2 grudnia 1615) – kardynał prezbiter S. Prisca; biskup Viterbo
  • Giulio Savelli (2 grudnia 1615) – kardynał prezbiter S. Sabina; biskup Ankony; legat apostolski w Bolonii
  • Alessandro Ludovisi (19 września 1616) – kardynał prezbiter S. Maria in Traspontina; arcybiskup Bolonii
  • Ladislao d’Aquino (19 września 1616) – kardynał prezbiter S. Maria sopra Minerva; biskup Venafro
  • Pietro Campori (19 września 1616) – kardynał prezbiter S. Tommaso in Parione
  • Matteo Priuli (19 września 1616) – kardynał prezbiter S. Girolamo degli Schiavoni
  • Scipione Cobelluzzi (19 września 1616) – kardynał prezbiter S. Susanna; bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego; sekretarz ds. Brewe Apostolskich
  • Pietro Valier (11 stycznia 1621) – kardynał prezbiter bez tytułu; arcybiskup Krety
  • Giulio Roma (11 stycznia 1621) – kardynał prezbiter bez tytułu
  • Cesare Gherardi (11 stycznia 1621) – kardynał prezbiter bez tytułu
  • Desiderio Scaglia OP (11 stycznia 1621) – kardynał prezbiter bez tytułu
  • Stefano Pignatelli (11 stycznia 1621) – kardynał prezbiter bez tytułu
  • Andrea Baroni Peretti (5 czerwca 1596) – kardynał diakon S. Maria in Via Lata; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów
  • Alessandro d’Este (3 marca 1599) – kardynał diakon S. Eustachio; gubernator Tivoli
  • Carlo Emmanuele Pio (9 czerwca 1604) – kardynał diakon S. Nicola in Carcere Tulliano
  • Luigi Capponi (24 listopada 1608) – kardynał diakon S. Angelo in Pescheria; komendatariusz opactwa terytorialnego S. Genesio w Brescello
  • Carlo de’ Medici (2 grudnia 1615) – kardynał diakon S. Maria in Domnica
  • Alessandro Orsini (2 grudnia 1615) – kardynał diakon S. Maria in Cosmedin

Oprócz Hiszpanów Zapata i Borja y Velasco wszyscy elektorzy byli Włochami, z tym, że kardynał Giovanni Bonsi był poddanym króla Francji. Trzydziestu dwóch z nich mianował Paweł V, czternastu Klemens VIII, czterech Sykstus V, a po jednym Grzegorz XIII (1572 – 1585) i Grzegorz XIV (1590 – 1591).

Nieobecni

17 kardynałów (6 Włochów, 3 Niemców, 5 Francuzów, 3 Hiszpanów):

Jednego spośród nich mianował Sykstus V, czterech Klemens VIII, a pozostałych Paweł V.

Nieuprawnieni do udziału w konklawe

12-letni syn króla Hiszpanii z racji młodego wieku i braku jakichkolwiek święceń nie miał uprawnień elektorskich:

  • Ferdynand Habsburg (29 lipca 1619) – kardynał diakon S. Maria in Portico; administrator archidiecezji Toledo

Frakcje

Wyróżniano następujące frakcje wśród kardynałów:

  • „Borghesianie” – czyli nominaci papieża Pawła V dowodzeni przez jego siostrzeńca kardynała Borghese. Należeli do niej także: Barberini, Millini, Lante, Leni, Tonti, Verallo, Carafa, Rivarola, Filonardi, Serra, Galamina, Centini, Crescenzi, Ubaldini, Muti, Savelli, Ludovisi, Aquino, Campori, Priuli, Cobelluzio, Valier, Roma, Gherardi, Scaglia, Pignatelli, Capponi i Orsini (łącznie z liderem 29 purpuratów);
  • partia „klementyńska” – czyli stronnictwo kardynała Aldobrandini, bratanka Klemensa VIII, grupującego większość nominatów jego wuja; należeli do niej Bandini, Cesi, Bevilacqua, Bellarmin, Deti, Ginnasi, Delfino, Sannesio i Pio (łącznie 10 osób);
  • partia „sykstyńska"– partia grupująca czterech nominatów Sykstusa V pod wodzą jego krewnego kardynała Montalto. Należeli do niej Sauli, Giustiniani i del Monte, a także mianowany wprawdzie przez Klemensa VIII, ale spokrewniony z wicekanclerzem kardynał Baroni Peretti;
  • stronnictwo hiszpańskie – trzyosobowa frakcja, grupująca dwóch hiszpańskich kardynałów Borja y Velasco i Zapatę oraz przedstawiciela cesarza kardynała Madruzzo.

Ponadto wyróżniano grupę czterech kardynałów wywodzących się z północnowłoskich rodów książęcych (d’Este, Farnese oraz Medici i jego sojusznik Sforza), którzy zachowywali niezależność względem przywódców frakcji[1]. Z kolei kardynał Bonsi był jedynym reprezentantem frakcji profrancuskiej, gdyż żaden z francuskich kardynałów nie przybył na konklawe[2].

Partie te nie stanowiły jednak monolitów. Zwłaszcza ugrupowaniu kardynała Borghese brakowało wewnętrznej spójności i nie wszyscy jej członkowie byli w pełni lojalni wobec lidera. Stronnictwo hiszpańskie, choć formalnie liczyło tylko trzech członków, miało licznych sympatyków także w innych frakcjach[3].

Kandydaci na papieża

Za papabile uważanych było czternastu kardynałów, w tym trzech spośród „sykstyńczyków” (Sauli, Giustiniani i del Monte), trzech spośród nominatów Klemensa VIII (Bandini, Ginnasi i Madruzzo) i ośmiu spośród „borghesian” (Campori, Millini, Carafa, Galamina, Centini, Ludovisi, Aquino i Cobelluzio). W praktyce jednak tylko nieliczni mieli realne szanse na zdobycie tiary. Głównym faworytem wydawał się kardynał Campori, gdyż miał on poparcie kardynała Borghese, wicekanclerza Montalto oraz Hiszpanii i cesarza. Przeciwko niemu przemawiało jednak to, że wielu „borghesian” (m.in. Orsini) niechętnie patrzyło na jego kandydaturę, a otwarcie sprzeciwiały mu się Francja, Wenecja oraz kardynał Aldobrandini i jego stronnicy. W razie fiaska tej kandydatury największe szanse dawano kardynałowi Ludovisi („borghesianin”, ale popierany też przez Aldobrandiniego) oraz Aquino (także „borghesianin”, popierany zarówno przez Francję jak i Hiszpanię). Spośród nominatów Klemensa VIII realne szanse miał jedynie należący do stronnictwa hiszpańskiego Madruzzo, a z partii Montalto – kardynał Giustiniani[4].

Scipione Borghese wyraźnie zlekceważył swoją „wewnątrzpartyjną” opozycję wobec Camporiego. Był przekonany, że zdoła doprowadzić do jego wyboru już pierwszego dnia, przez aklamację[5]. Oponenci jednak nie próżnowali. Szczególnie aktywni w zakulisowym zwalczaniu tej kandydatury byli Alessandro Orsini oraz Roberto Ubaldini[6].

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 8 lutego. Borghese, zgodnie ze swym wcześniejszym planem, podjął próbę wyboru Camporiego przez aklamację. Przeżył jednak gorzkie rozczarowanie. Choć Camporiego poparli Hiszpanie, sykstyńczycy oraz kardynałowie Medici, d’Este i Farnese, zbudowany przez Orsiniego blok przeciwny, złożony z partii Aldobrandiniego, Francji oraz całkiem pokaźnej grupy „dysydentów” z partii Borghesego (oprócz Orsiniego także Ubaldini, Tonti, Crescenzi i Filonardi), a nawet reprezentującego cesarza kardynała Madruzzo, zdołał zablokować jego wybór. W tej sytuacji kandydatura Camporiego musiała zostać wycofana[7].

Rankiem 9 lutego doszło do pierwszego (i jak się później okazało – jedynego) pisemnego głosowania. Największe poparcie (15 głosów) uzyskał w nim powszechnie szanowany 78-letni jezuita Robert Bellarmin, który jednak nie zgodził się kandydować. W ciągu dnia kilku najbardziej wpływowych kardynałów: Borghese, Orsini, Zapata, Capponi, d’Este i Medici porozumieli się co do poparcia kardynała Alessandro Ludovisi, którego popierał Aldobrandini. Jeszcze tego samego dnia wieczorem 67-letni arcybiskup Bolonii został wybrany przez aklamację i przybrał imię Grzegorza XV[8]. Elekcję ogłoszono dopiero następnego dnia rano, a 14 lutego 1621 protodiakon Andrea Baroni Peretti koronował Grzegorza XV na schodach bazyliki watykańskiej.

Było to najkrótsze (zaledwie dwudniowe) konklawe XVII wieku i jedno z krótszych w historii. Zarazem było ostatnim, w którym dokonano wyboru przez aklamację, Grzegorz XV wprowadził bowiem nowe reguły dotyczące konklawe, zgodnie z którymi papież mógł być wybrany jedynie w pisemnym głosowaniu.

Przypisy

  1. ↑ Pastor, s. 31.
  2. ↑ Pastor, s. 29-30 i 35.
  3. ↑ Pastor, s. 31-32.
  4. ↑ Pastor, s. 32-34.
  5. ↑ Melani, s. 39; Pastor, s. 35.
  6. ↑ Pastor, s. 34-36.
  7. ↑ Pastor, s. 36-38.
  8. ↑ Pastor, s. 38-41.

Bibliografia

  • Atto Melani, Sekrety konklawe, red. R. Monaldi i F. Sorti, Warszawa 2006
  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 27. London: 1952. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe

  • http://cardinals.fiu.edu/conclave-xvii.htm#1621
  • Gregor XV.. vaticanhistory.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
  • http://www.pickle-publishing.com/papers/triple-crown-gregory-xv.htm
  • p
  • d
  • e
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek