Mazindol

Nazewnictwo

Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
(RS)-5-(4-chlorofenylo)-3,5-dihydro-2H-imidazo[2,1-a]-izoindol-5-ol

Ogólne informacje

Wzór sumaryczny

C₁₆H₁₃ClN₂O

Masa molowa

284,74 g/mol

Identyfikacja

Numer CAS

22232-71-9

PubChem

4020

DrugBank

APRD01085

InChI
InChI=1S/C16H13ClN2O/c17-12-7-5-11(6-8-12)16(20)14-4-2-1-3-13(14)15-18-9-10-19(15)16/h1-8,20H,9-10H2
InChIKey
ZPXSCAKFGYXMGA-UHFFFAOYSA-N

Właściwości

Rozpuszczalność
10 g/l w DMSO^[1]

Temperatura topnienia	202–203 °C^[1]

Niebezpieczeństwa

Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-04-27]

Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów

Na podstawie podanego źródła^[1]

Niebezpieczeństwo

Zwroty H

H300, H311, H331

Zwroty P

P261, P264, P280, P301+P310, P311

Europejskie oznakowanie substancji

oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne

Na podstawie podanego źródła^[1]

Toksyczny
(T)

Zwroty R

R23/24/25

Zwroty S

S36/37/39, S45

NFPA 704

Na podstawie
podanego źródła^[2]

Numer RTECS

NI297500

Dawka śmiertelna

LD₅₀ 36,3 mg/kg (szczur, doustnie)^[1]

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Klasyfikacja medyczna

ATC

A08AA05

Legalność w Polsce

substancja psychotropowa grupy IV-P

Farmakokinetyka

Biodostępność	93%
Okres półtrwania	10–13 h
Wydalanie	z moczem

Uwagi terapeutyczne

Drogi podawania	doustnie

Multimedia w Wikimedia Commons

Mazindol – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, zawierający skondensowany układ trójpierścieniowy ze szkieletem 2-imidazoliny oraz boczną grupę chlorofenylową. Stosowany jako silny środek hamujący łaknienie w terapii otyłości.

Synteza

Mazindol otrzymać można w wieloetapowej reakcji, która zaczyna się od syntezy 2-fenylo-2-imidazoliny z etylenodiaminy i cyjanobenzenu w obecności kwasu p-toluenosulfonowego (p-TSA). Otrzymany półprodukt przeprowadza się w pochodną dwulitową działaniem n-butylolitu i poddaje się reakcji z p-chlorobenzoesanem metylu^[3]:

W podobny sposób otrzymać można szereg biologicznie aktywnych analogów mazindolu, różniących się wielkością pierścienia heterocyklicznego i podstawnikami^[3].

Zastosowanie

Mazindol wykazuje działanie anorektyczne (hamujące łaknienie), w 1969 roku wprowadzony do farmakoterapii otyłości. Jest najsilniejszym lekiem z tej grupy terapeutycznej. W Polsce zaliczany jest do substancji psychotropowych oraz ma status leku bardzo silnie działającego (Wykaz A).

Wywołuje wiele działań niepożądanych, w tym groźne dla życia silne skoki ciśnienia tętniczego. Niemal całkowicie wycofany z lecznictwa (stosowany jest już tylko wyjątkowo). Wycofanie leku z użycia jest uzasadnione wprowadzeniem nowszych, bezpieczniejszych preparatów stosowanych w farmakoterapii otyłości (np. sibutramina, orlistat, bromelina). W Polsce wycofany z lecznictwa, a na świecie używany obecnie tylko w Argentynie.

Preparaty

W Polsce

Mazindol tabl. 1 mg – produkowany do 2002 roku^[4] przez Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa, obecnie wyrejestrowany. Jednak samą substancję czynną (API) wytwarzano jeszcze do 2006 roku. W Polsce w latach 1997-2006 zsyntetyzowano ok. 25 kg mazindolu, który (poza potrzebami własnymi Polfy Warszawa) eksportowano do 16 krajów świata. Głównymi odbiorcami były Meksyk (53%) i Szwajcaria (28%)^[5].

W innych krajach

Fagolip Plus tabl. 2 mg (Laboratorios Cetus SRL, Argentyna)^[6]

Jedyną możliwością sprowadzenia do Polski jest procedura importu docelowego.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Mazindol (nr M2017) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Mazindol (nr M2017) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-04-27]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b S. Singh. Chemistry, design, and structure-activity relationship of cocaine antagonists. „Chem. Rev.”. 100 (3), s. 925–1024, 2000. DOI: 10.1021/cr9700538. PMID: 11749256.
↑ Kominukat WAW705/01/2004 WZF Polfa ze stycznia 2004 r. dla hurtowni farmaceutycznych, cyt. "Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. uprzejmie wyjaśniają, że preparat Mazindol® tabletki 1 mg został skreślony z Rejestru Środków Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych Uchwałą KRŚFiMM z dn. 19 listopada 1998 r. W uzasadnieniu Komisja informuje, że odmowa przedłużenia okresu ważności wpisu do Rejestru nastąpiła ze względu na bardzo liczne działania niepożądane w tym groźne dla życia – bóle serca połączone z tachykardią, nadciśnienie tętnicze itd. oraz częste interakcje z innymi lekami. Dnia 25 października 2001 r. WZF Polfa otrzymały ostateczną decyzję o odmowie przedłużenia ważności wpisu do Rejestru mazindolu, w której Minister Zdrowia rozszerza uzasadnienie następująco: „Preparat ten wywołuje także zaburzenia oddawania moczu, sprzyja powstawaniu zaparć, powoduje nadmierną potliwość, suchość błon śluzowych w jamie ustnej, nerwowość, bezsenność, bóle i zawroty głowy. Mazindol nasila presyjne działanie amin katecholowych, działanie leków pobudzających OUN, hormonów tarczycy i sympatykomimetyczne działanie inhibitorów MAO. Zastosowanie terapeutyczne Mazindolu jest niewielkie z racji wymienionych wyżej objawów niepożądanych i interakcji. Jest lekiem o małej przydatności i skuteczności w terapii otyłości.” Zgodnie z obowiązującym prawem WZF Polfa wyprodukowały w styczniu 2002 r. ostatnią serię preparatu (z terminem ważności 01.2006)"
↑ Mazindol [online], Ministerio de Salud, Argentina, 2016 [dostęp 2023-01-23] (hiszp.).
↑ Productos [online], Cetus Laboratorios S.R.L. [dostęp 2023-01-23] .

Bibliografia

Leki Współczesnej Terapii – A.Chwalibogowska-Podlewska, J.K.Podlewski; wyd. XII 1996 r.
Leksykon Leków – Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński; PZWL 1991 r.
Maciej Piróg: Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 4323 w sprawie wycofania z polskiego rynku produktów farmaceutycznych leków anorektycznych produkcji polskiej. Sejm RP, 11.08.2000. [dostęp 2012-04-27].
Ulotka produktu leczniczego: Mazindol tabl. 1 mg produkcji WZF Polfa
Sean C. Sweetman (Editor): Martindale. The Complete Drug Reference (36th ed.). Pharmaceutical Press, 2009. ISBN 978-0-85369-840-1.
Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych – 1995 r.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Substancja lecznicza w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)

A08: Leki przeciw otyłości z wyłączeniem preparatów dietetycznych

A08A – Leki przeciw otyłości
z wyłączeniem preparatów dietetycznych

A08AA – Leki przeciw otyłości działające ośrodkowo	fentermina fenfluramina amfepramon deksfenfluramina mazindol N-etyloamfetamina katyna klobenzoreks mefenoreks sibutramina lorkaseryna setmelanotyd efedryna fentermina i topiramat bupropion i naltrekson
A08AB – Leki przeciw otyłości działające obwodowo	orlistat
A08AX – Inne leki przeciw otyłości	rimonabant

Stymulanty

Adamantany (pochodne adamantanu)	adafenoksat adapromina amantadyna bromantyna chlodantyna gludantyna memantyna rymantadyna
Antagonisty adenozyny	aminofilina 8-chloroteofilina 8-cyklopentyloteofilina 8-fenyloteofilina kofeina CGS-15943 dimetazan paraksantyna SCH-58261 teobromina teofilina
Alkiloaminy	cycklopentamina cypenamina cyprodenat heptaminol izometepten metyloheksanoamina oktodryna propyloheksedyna tuaminoheptan
Ampakiny	CX-516 CX-546 CX-614 CX-691 CX-717 IDRA-21 LY-404,187 LY-503,430 nooglutyl Org 26576 PEPA S-18986 sunifiram unifiram
Arylocykloheksyloaminy	benocyklidyna dietycyklidyna esketamina etycyklidyna gacycyklidyna ketamina fencyklamina fencyklidyna rolicyklidyna tenocyklidyna tiletamina
Benzoazepiny	6-Br-APB SKF-77434 SKF-81297 SKF-82958
Cholinergiki	A-84,543 A-366,833 ABT-202 ABT-418 AR-R17779 altyniklina anabazyna arekolina bradaniklina cytyzyna dianyklina epibatydyna epiboksydyna GTS-21 isproniklina kotynina nikotyna PHA-543,613 PNU-120,596 PNU-282,987 pozaniklina rywaniklina sazetydyna A SIB-1553A SSR-180,711 TC-1698 TC-1827 TC-2216 tebaniklina UB-165 wareniklina WAY-317,538
Konwulsanty	anatoksyna-a bikukilina DMCM flurotyl gabazyna pentetrazol pikrotoksyna strychnina tujon
Eugeroiki	adrafinil armodafinil CRL-40,940 CRL-40,941 fluorenol JZ-IV-10 modafinil
Oksazoliny	aminoreks klominoreks cyklazodon fenozolon fluminoreks 4-metyloaminoreks pemolina tozalinon
Fenyloetyloaminy	4-metylofenyloizobutyloamina 1-fenylo-2-(piperydyn-1-ylo)pentan-3-on 1-metyloamino-1-(3,4-metylenodioksyfenylo)propan 2-fluoroamfetamina 2-fluorometamfetamina 2-hydroksyfenetyloamina 2-fenylo-3-aminobutan 2-fenylo-3-metyloaminobutan 2,3-metylenodioksyamfetamina 3-fluoroamfetamina 3-fluorometamfetamina 3-fluorometkatynon 3-metoksyamfetamina 3-metyloamfetamina 3,4-dimetylometkatynon 4-bromometkatynon 4-chlorometkatynon 4-bromoamfetamina 4-chloroamfetamina 4-chlorometamfetamina 4-etyloamfetamina 4-fluoroamfetamina 4-fluorometamfetamina 4-metyloamfetamina 4-metylobufedron 4-metylokatynon 4-metylometamfetamina 4-metylopentedron 4-metylotioamfetamina 6-fluoronorepinefryna AL-1095 alfetamina α-etylofenetyloamina amfekloral amfepentoreks amfepramon amidefryna 2-amino-1,2-dihydronaftalen 2-aminoindan 5-(2-aminopropylo)indol 2-aminotetralina akrydoreks amfetamina (dekstroamfetamina, lewoamfetamina) amfetaminil arbutamina β-metylofenetyloamina β-fenylometamfetamina benfluoreks benzedron benzfetamina 1,3-benzodioksolilobutanoamina 3,4-metylenodioksy-β-metoksyfenetyloamina 3-benzhydrylomorfolina benzofuranylopropyloaminopentan bufedron bupropion butylon kamfetamina katyna katynon chlorofentermina cylobamina cynamedryna klenbuterol klobenzoreks kloforeks klortermina cypenamina D-deprenyl denopamina 2,5-dimetoksyamfetamina dimetyloamfetamina dimetylokatynon dobutamina lewodopa dopamina dopeksamina droksydopa 1,3-benzodioksolilo-N-etylobutanoamina efedryna adrenalina epinina etafedryna etylokatynon etylonoradrenalina etylon N-etyloamfetamina etylefryna famprofazon fenatyna fenetylina fenfluramina fenkamfanina fenkamina fenprometamina fenproporeks fentermina fenyloalanina fenyloefryna fenylopropanoloamina fenylopropyloaminopentan feprosydnina flefedron fludoreks foledryna formetoreks ftalimidopropiofenon furfenoreks gepefryna heksapradol heksedron 4-hydroksy-3-metoksymetamfetamina hordenina 4-hydroksyamfetamina ibopamina indanylometyloaminopropan indanyloaminopropan 5-jodo-2-aminoindan 4-jodoamfetamina jofetamina izoetaryna izoetylokatynon izoprenalina klefedron lefetamina lizdeksamfetamina lofofina mefenoreks mefedron mefenteramina metanefryna metaraminol metamfetamina (dekstrometamfetamina, lewometamfetamina) metoksamina 4-metoksyamfetamina 4-metoksyetyloamfetamina metoksyfenamina 4-metoksymetamfetamina 3-metoksy-4-metyloamfetamina 3,4-metylenodioksybutyloamfetamina 3,4-metylenodioksyetyloamfetamina 3,4-metylenodioksymetamfetamina 3,4-metylenodioksymetylofenetyloamina 3,4-metylenodioksyhydroksyamfetamina 3,4-metylenodioksypropyloamfetamina 3,4-metylenodioksyfenetyloamina N-metylo-1,3-benzodioksolilobutanoamina metylokatynon 3,4-metylonodioksyamfetamina metedron metoksyfenamina 3,4-metylenodioksykatynon metylon meksedron 3-metoksy-4,5-metylenodioksyamfetamina 3-metoksy-4,5-metylenodioksy-N-metyloamfetamina 3-metoksymetamfetamina mezokarb morforeks N,α-dietylofenyloetyloamina N-benzylo-1-fenetyloamina N-etylobufedron N-etyloheksedron N,N-dimetylofenetyloamina naftyloamfetamina nizoksetyna noradrenalina norfenefryna norfenfluramina normetanofryna L-norpseudoefedryna oktopamina orcyprenalina ortetamina oksyfentoreks oksylofryna norfoledryna pentoreks pentedron pentylon prenylamina propylamfetamina pseudoefedryna ropynirol salbutamol selegilina sybutramina synefryna teodrenalina tifloreks tranylocypromina tyramina tyrozyna ksylopropamina zylofuramina
Fenylomorfoliny	fenbutrazat fendimetrazyna fenmetramid fenmetrazyna 2-fenylo-3,6-dimetylomorfolina 3-fluorofenmetrazyna G-130 manifaksyna morazon morforeks oksaflozan PD-128,907 pseudofenmetrazyna radafaksyna
Piperazyny	2C-B-BZP 3C-PEP BZP CM156 DBL-583 GBR-12783 GBR-12935 GBR-13069 GBR-13098 GBR-13119 MeOPP MBZP wanokseryna
Piperydyny	1-benzylo-4-(2-(difenylometoksy)etylo)piperydyna 1-(3,4-dichlorofenylo)-1-(piperydyn-2-ylo)butan 2-benzylopiperydyna 2-metylo-3-fenylopiperydyna 3-chlorometylofenidat 3,4-dichlorometylofenidat 4-benzylopiperydyna 4-fluorometylofenidat 4-metylometylofenidat dezoksypipradrol difemetoreks difenylopiralina HDEP-28 etylofenidat HDMP-28 izopropylofenidat metylofenidat N-metylo-3β-propylo-4β-(4-chlorofenylo)piperydyna nokaina facetoperan pipradrol propylofenidat SCH-5472
Pirolidyny	5-DBFPV 2-difenylometylopirolidyna difenyloprolinol DMPVP FPOP FPVP indapirofenidon MDPBP MDPPP MDPV MOPPP MOPVP MPBP MPHP MPPP nafiron PEP α-PBP α-PHP piciloreks pirowaleron α-PPP prolintan α-PVP α-PVT
Racetamy	fenylopiracetam hydrazyd fenylopiracetamu oksyracetam
Tropany	3-CPMT 3′-chloro-3a-(difenylometoksy)tropan 4-fluorotropakokaina 4′-fluorokokaina AHN-1055 altropan brazofenzyna WIN 35428 RTI-55 kokatylen kokaina dichloropan difluoropina FE-β-CPPIT FP-β-CPPIT joflupan (¹²³I) norkokaina 2-propanoilo-3-(4-izopropylofenylo)-tropan 2β-propanoilo-3β-(4-tolilo)-tropan RTI-31 RTI-32 RTI-51 RTI-105 RTI-112 RTI-113 RTI-117 RTI-120 RTI-121 RTI-126 RTI-150 RTI-154 RTI-171 RTI-177 RTI-183 RTI-193 RTI-194 RTI-199 RTI-202 RTI-204 RTI-229 RTI-241 RTI-336 RTI-354 RTI-371 RTI-386 salicylometyloekgonina tezofenzyna troparyl tropoksan WF-23 WF-33 WF-60
Tryptaminy	αET pochodne αET: 4-Me-αET 7-Me-αET 5-MeO-αET αMT pochodne αMT: 5-Chloro-αMT 5-Fluoro-αMT 6-Fluoro-αMT 4-HO-αMT 4-Me-αMT 5-MeO-αMT 5-MeO-DIPT
Inne	2-MDP 2-fenylocykloheksyloamina 3,3-difenylocyklobutanoamina kwas amfonelowy amineptyna amifenazol atypamezol atomoksetyna bemegryd benzydamina BTQ BTS 74,398 centanafadyna cyklazindol klofencyklan kropropamid krotetamid D-161 diklofenzyna dimetokaina efaroksan etamiwan fenisoreks fenpentadiol gamfeksyna gilutensyna GSK1360707F GYKI-52895 heksacyklonat idazoksan indanoreks indatralina JNJ-7925476 lazabemid leptaklina lomewakton LR-5182 mazindol centrofenoksyna medifoksamina mefeksamid metamnetamina metastyrydon metiopropamina naftyloaminopropan nefopam niketamid nomifensyna O-2172 oksaprotylina PNU-99,194 PRC200-SS rasagilina rauwolscyna chlorek rubidu setazindol tametralina tandamina tiopropamina tiotinon trazium UH-232 johimbina