Rudolf II Habsburg
król Niemiec | |||
Okres | od 27 października 1575 | ||
---|---|---|---|
Poprzednik | Maksymilian II Habsburg | ||
Następca | Maciej Habsburg | ||
Cesarz rzymski | |||
Okres | od 12 października 1576 | ||
Poprzednik | Maksymilian II Habsburg | ||
Następca | Maciej Habsburg | ||
król Węgier i Chorwacji | |||
Okres | od 1572 | ||
Poprzednik | Maksymilian II Habsburg | ||
Następca | Maciej Habsburg | ||
król Czech | |||
Okres | od 1575 | ||
Poprzednik | Maksymilian II Habsburg | ||
Następca | Maciej Habsburg | ||
arcyksiążę Austrii | |||
Okres | od 12 października 1576 | ||
Poprzednik | Maksymilian II Habsburg | ||
Następca | Maciej Habsburg | ||
Dane biograficzne | |||
Dynastia | Habsburgowie | ||
Data i miejsce urodzenia | 18 lipca 1552 | ||
Data i miejsce śmierci | 20 stycznia 1612 | ||
Miejsce spoczynku | |||
Ojciec | Maksymilian II Habsburg | ||
Matka | |||
Odznaczenia | |||
|
Rudolf II Habsburg (ur. 18 lipca 1552 w Wiedniu, zm. 20 stycznia 1612 w Pradze) – cesarz rzymski, król Czech w latach 1576-1611, król Węgier i Chorwacji (jako Rudolf I) oraz arcyksiążę Austrii (jako Rudolf V) w latach 1576-1608 z dynastii Habsburgów.
Syn cesarza, króla Czech i Węgier – Maksymiliana II Habsburga i Marii Habsburg (córki cesarza i króla Hiszpanii – Karola V Habsburga oraz Izabeli Aviz).
Od 1563 do 1571 roku przebywał na dworze swojego wuja, Filipa II, króla Hiszpanii. Maksymilian II już w 1572 przeprowadził wybór Rudolfa na króla Węgier, a w 1575 roku na króla Czech. 27 października 1575 roku w Ratyzbonie został vivente imperatore (za życia cesarza, czyli swojego ojca) wybrany na króla Niemiec, co gwarantowało mu dziedziczenie tytułu cesarskiego.
Panowanie
W 1593 r., w odpowiedzi na najazd tureckiego beja Serbii na Chorwację, zaprzestał płacenia Imperium Osmańskiemu trybutu z Węgier i rozpoczął III wojnę austriacko-turecką. Początkowo odnosił sukcesy, z czasem stracił kontrolę nad sytuacją. Polityką kontrreformacyjną wywołał na Węgrzech dwa powstania: w 1601 i 1604 roku. Wskutek tego drugiego buntu utracił Siedmiogród, opanowany w czasie walk z Turkami.
Prowadził pertraktacje z królem Polski Zygmuntem III Wazą w sprawie przekazania korony polskiej Habsburgom (Zygmunt liczył na odzyskanie tronu w Szwecji). Opozycja szlachecka w Polsce udaremniła jednak te plany.
Mimo że Rudolf II nie był entuzjastą Kościoła katolickiego, sprzeciwiał się reformacji. Cesarz niechętnym okiem patrzył na jej postępy w Rzeszy i na samowolę książąt niemieckich. Gdy w 1607 roku w Donauwörth doszło do zamieszek na tle religijnym (luteranie napadli katolików), Rudolf ogłosił banicję miasta. Książę Bawarii Maksymilian I, zobowiązany do egzekucji wyroku, opanował miasto i z pomocą jezuitów, drogą represji, pozbył się protestantów. W reakcji na to niemieccy książęta protestanccy zawiązali Unię Ewangelicką, sojusz obronny przeciw katolikom. W 1609 roku zmarł bezdzietnie władca księstw Jülich, Kleve i Bergu w Nadrenii. Rudolf, wbrew prawom dziedziczenia jego krewnych (elektora Brandenburgii i palatyna Neuburga), postanowił przekazać je swojemu sprzymierzeńcowi, elektorowi Saksonii. Konflikt przeciągnął się i zakończył dopiero po śmierci cesarza, który tymi działaniami spowodował eskalację napięcia religijnego w Niemczech.
W latach 1608-1609, obawiając się utraty władzy, wydał akty gwarantujące swobody wyznaniowe protestantom w Czechach i na Śląsku (tzw. List majestatyczny). Przyznawały one wolność kultu religijnego i budowania zborów, a także prawo do wyboru rzeczników społeczności protestanckiej, zwanych defensorami. Nie przestrzegał ich w praktyce, czym przyczynił się do wybuchu wojny trzydziestoletniej.
Pasje i obłęd
Rudolf II nigdy nie zawarł małżeństwa i nie doczekał się legalnego następcy, co spowodowane było lękiem przed wypełnieniem się przepowiedni astrologicznej, zgodnie z którą stracić miał tron na rzecz swego prawowitego spadkobiercy (co zresztą rzeczywiście nastąpiło, wobec braku potomstwa jego następcą był bowiem brat Maciej, który doprowadził ostatecznie do usunięcia Rudolfa z tronu).
Cesarz posiadał mimo to liczne potomstwo z nieprawego łoża. Jednym z jego nieślubnych synów był markiz Julius d’Austria, znany jako niezrównoważony psychicznie morderca.
Rudolf wykazywał pogłębiające się z wiekiem zaburzenia psychiczne spowodowane najprawdopodobniej postępującą, wrodzoną kiłą. Dręczyły go częste stany lękowe oraz obsesje na tle religijnym, w akcie szału dopuścił się nieudanej próby morderstwa, po której usiłował popełnić samobójstwo. Ulegał bardzo silnym wpływom filozofii hermetycznej oraz innych prądów okultystycznych i kabalistycznych. Jego praski dwór stał się oazą dla rozmaitej maści czarowników, alchemików, astrologów i rabinów-kabalistów, w których wiedzę i zdolności cesarz pokładał bezgraniczną ufność.
Rudolfa cechowała bardzo chwiejna postawa wobec Kościoła. W okresach szczególnego nasilenia objawów choroby ostentacyjnie odrzucał wiarę katolicką - deklarując postawę zbliżoną do satanizmu - oddawał się praktykowaniu wiedzy tajemnej. Widok duchownych, których na podstawie przepowiedni posądzał o spiskowanie przeciw niemu i nastawanie na jego życie, budził w nim wówczas paniczny lęk.
Cesarz, oddany swoim zainteresowaniom, mało interesował się sprawami państwa, wsławił się jednak jako protektor kultury i nauki. Na jego dworze działali astronomowie Tycho Brahe i Jan Kepler. Rudolf kolekcjonował też dzieła sztuki. Z czasem stawał się coraz bardziej bierny wobec wydarzeń politycznych i tracił kontrolę nad sytuacją, zwłaszcza na froncie tureckim. W kwietniu 1606 roku członkowie rodziny Habsburgów zadecydowali o przekazaniu władzy na Węgrzech bratu Rudolfa, Maciejowi. W 1608 roku Maciej, mając poparcie stanów austriackich, wymógł na Rudolfie przejęcie władzy także w Austrii i na Morawach oraz pozwolenie na koronację królewską na Węgrzech (traktat w Lieben, 25 czerwca 1608). W 1611 roku Maciej koronował się na króla Czech, a Rudolf, pozbawiony wpływu na politykę, pozostał jedynie formalnie cesarzem rzymskim.
Od 1583 roku rezydował w Pradze i został pochowany w Katedrze św. Wita.
Pełna tytulatura
Rudolf, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec, Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, etc. etc. arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc. książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc. landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc. pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon etc. etc.
Genealogia
Prapradziadkowie | król Polski | Gaston II de Foix-Candale | cesarz rzymski | król Hiszpanii i Aragonii | Ferdynand Aviz | |||
Pradziadkowie | król Czech i Węgier | król Kastylii i Leónu | Maria Aragońska | |||||
Dziadkowie | Anna Jagiellonka | cesarz rzymski | ||||||
Rodzice | cesarz rzymski | |||||||
Rudolf Habsburg (1552-1612), cesarz rzymski |
Zobacz też
Bibliografia
- J. Dauxois, Cesarz alchemików. Rudolf II Habsburg, Kraków 1997
- W. Felczak, Historia Węgier, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1983.
- J. Krasuski, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 2002. ISBN 83-04-04422-6
- Słownik władców Europy nowożytnej i najnowszej, JózefJ. Dobosz, MaciejM. Serwański, IlonaI. Czamańska, wyd. 2, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2002, ISBN 83-7177-118-5, OCLC 749651157 .
- H. Wereszycki, Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1986.
- Z. Wójcik, Historia powszechna XVI-XVII wieku, PWN, Warszawa 2001. ISBN 83-01-12920-4
Linki zewnętrzne
- Rudolf II Habsburg – dokumenty w bibliotece Polona
- p
- d
- e
Karolingowie i inne rody |
|
---|---|
Ludolfingowie |
|
Dynastia salicka |
|
Süpplinburgowie |
|
Hohenstaufowie |
|
Welfowie |
|
Hohenstaufowie |
|
Luksemburgowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Luksemburgowie | |
Habsburgowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Habsburgowie-Lotaryńscy |
|
- p
- d
- e
Konradyni |
|
---|---|
Ludolfingowie |
|
Dynastia salicka |
|
Supplinburgowie |
|
Hohenstaufowie |
|
Welfowie |
|
Hohenstaufowie |
|
Wielkie bezkrólewie |
|
Habsburgowie |
|
Nassau |
|
Habsburgowie |
|
Luksemburgowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Habsburgowie |
|
Luksemburgowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Luksemburgowie |
|
Habsburgowie |
|
Wittelsbachowie |
|
Habsburgowie-Lotaryńscy |
|
- Oficjalny tytuł królów niemieckich od XI wieku
- król Rzymian
- Zobacz też
- królowie frankijscy
- cesarze rzymscy (Święte Cesarstwo Rzymskie)
- p
- d
- e
Księstwo Czech (870-1198) |
| ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Królestwo Czech (1198-1918) |
|
- p
- d
- e
Książęta Węgier |
| ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Królowie Węgier |
|
- p
- d
- e
Wczesne średniowiecze |
| ||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Królestwo Chorwacji |
| ||||||||||||||||||||||||||||
Królestwo Chorwacji (w unii z Węgrami) |
| ||||||||||||||||||||||||||||
Niepodległe Państwo Chorwackie |
|
- zobacz też: Banowie Chorwacji
- p
- d
- e
Marchia Wschodnia (976-1156) |
| ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Księstwo Austriackie (1156-1457) |
| ||||||||||||
Arcyksięstwo Austriackie (1457-1804) |
| ||||||||||||
Cesarstwo Austrii (1804-1918) |
|
- p
- d
- e
- Przemysław (1290–1306)
- Leszek (1306–1336)
- Mieszko cieszyński (1306–1308)
- Mikołaj II (1336–1365)
- Jan I, Mikołaj III, Wacław I, Przemek I (1365–1377)
- Jan I (1377–1380/1382)
- Jan II Żelazny, Mikołaj IV (1380/2–1385)
- Jan II Żelazny (1385–1424)
- Mikołaj V, Wacław II (1424–1437)
- Wacław II (1437–1456)
- Małgorzata z Szamotuł (regent i współrządząca 1456–1462)
- Jan V (1456–1493)
- Mikołaj VI, Jan VI, Walentyn Garbaty (1493–1506)
- Walentyn Garbaty (1506–1521)
- Jan Dobry (1521–1532)
- Jerzy Hohenzollern (1532–1543)
- Jerzy Fryderyk Hohenzollern (1543–1552)
- Ferdynand I (1552–1564)
- Maksymilian I (1564–1576)
- Rudolf I (1576–1612)
- Maciej I (1612–1619)
- Ferdynand II (1619–1637)
- Ferdynand III (1637–1645)
- Władysław IV Waza (1646–1648)
- Jan Kazimierz Waza (1648)
- Karol Ferdynand Waza (1648–1655)
- Jan Kazimierz Waza (1655)
- Ludwika Maria Gonzaga (1655–1663)
- Juliusz I d’Enghien (1663)
- Ludwika Maria Gonzaga (1663–1666)
- Leopold I (1666–1705)
- Józef I (1705–1740)
- Karol I (1711–1740)
- Maria Teresa I (1740–1742)
- Fryderyk I (1742–1786)
- Fryderyk Wilhelm I (1786–1797)
- Fryderyk Wilhelm II (1797–1840)
- Fryderyk Wilhelm III (1840–1861)
- Wilhelm I (1861–1880)
- Wiktor I Maurycy (1880–1893)
- Wiktor II Amadeusz (1893–1923)
- Wiktor III August (1923–1945)
- Franciszek I Albrecht (1945)
|
- p
- d
- e
Mojmirowice |
|
---|
Przemyślidzi |
| ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Piastowie |
| ||||||||
Przemyślidzi |
|
Przemyślidzi |
|
---|---|
Dynastia Karyncka |
|
Habsburgowie |
|
Dynastia Karyncka |
|
Luksemburgowie |
|
Habsburgowie |
|
Podiebradowie |
|
Hunyady |
|
Jagiellonowie | |
Habsburgowie |
|
- ISNI: 000000012121935X, 0000000399045251
- VIAF: 15562150, 14909824
- ULAN: 500122378
- LCCN: n81004066
- GND: 118603701
- NDL: 00621407
- LIBRIS: 1zcfg5sk251fsp3
- BnF: 13168504p
- SUDOC: 027646440
- SBN: MUSV056026
- NKC: jn20000701541
- BNE: XX1033254
- NTA: 071412255, 309548810
- BIBSYS: 90361258
- CiNii: DA11663123
- PLWABN: 9810597372705606
- NUKAT: n97059038
- J9U: 987007267355005171
- CANTIC: a10836603
- CONOR: 105837923
- LIH: LNB:k9+;=BU
- RISM: people/68440
- WorldCat: lccn-n81004066
- PWN: 3969881
- Britannica: biography/Rudolf-II-Holy-Roman-emperor
- Universalis: rodolphe-ii-1552-1612-empereur-germanique-1576-1612
- БРЭ: 3518340
- SNL: Rudolf_2.
- Catalana: 0056304
- DSDE: Rudolf_2._af_Habsburg
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 53642