Szlarnik popielaty

Szlarnik popielaty

Zosterops mauritianus[1]
(J.F. Gmelin, 1789)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	szlarniki
Rodzaj	Zosterops
Gatunek	szlarnik popielaty
Synonimy
Motacilla mauritiana J.F. Gmelin, 1789 Zosterops borbonica mauritiana (J.F. Gmelin, 1789)[2] Zosterops borbonicus mauritianus (J.F. Gmelin, 1789)[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Szlarnik popielaty^[4] (Zosterops mauritianus) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Jest endemitem wyspy Mauritius. IUCN uznaje go za gatunek najmniejszej troski.

Pierwszego naukowego opisu taksonu dokonał niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Motacilla mauritiana. Opis ukazał się w 1789 roku w 13. edycji linneuszowskiego Systema Naturae. Autor jako miejsce typowe wskazał Isle de Franc (obecnie Mauritius)^[2][5]. Gatunek monotypowy^[6][7][8]. Do niedawna szlarnik popielaty był zwykle uważany za podgatunek szlarnika białorzytnego (Zosterops borbonicus)^[9], ale – jak wykazano w 2010 – oba taksony różnią się genetycznie^[6][10].

• Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”^[11],
• mauritiana / mauritianus: od wyspy Mauritius^[12].

Mały ptak o szpiczastym, lekko zakrzywionym, średnio długim, czarniawym dziobie. Nogi i stopy czarniawo-szare. Tęczówki brązowe lub brązowoczerwone. Nie występuje dymorfizm płciowy. Obie płcie mają górne części ciała szare. Brak charakterystycznych dla tego rodzaju obrączek ocznych. Czoło i góra głowy szare, od dzioba w kierunku oka czarniawy pasek, który rozdziela się na dwie części i okala oko. Podgardle, gardło i policzki kremowobiaławe, boki szyi szare, pierś bladoszara, brzuch kremowobiały, boki z oliwkowobrązowym odcieniem. Zad i pokrywy podogonowe białe. Ogon krótki, ciemnoszaro-brązowy. Skrzydła szare z czarniawymi brzegami lotek. Młode osobniki mają bardziej oliwkowo-brązowe górne części ciała^[6][9]. Długość ciała 10,7–11,4 cm, masa ciała samce 7,5–10 g, samice 7,5–11 g^[6].

Szlarnik popielaty występuje tylko na wyspie Mauritius. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 2100 km²^[13].

Najbardziej wszechstronny i potrafiący przystosować się do habitatu gatunek oprócz introdukowanego na Mauritius bilbila zbroczonego. Zamieszkuje wszystkie zalesione siedliska z drzewami i krzewami, także ogrody, plantacje, suche sawanny nizinne oraz podmokłe lasy. Odwiedza plantacje herbaty, ogrody, nieużytki i ogrody miejskie. Ptak ten występuje na wysokościach od poziomu morza do Piton de la Petite Rivière Noire, najwyższego punktu na Mauritiusie (826 m n.p.m.). Jest gatunkiem osiadłym. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku^[13].

Dieta tego gatunku składa się głównie z nektaru i owadów. Wśród owadów na pierwszym miejscu są pluskwiaki, a wśród nich zaobserwowano częste spożywanie gatunku Flatopsis nivea, w dalszej kolejności prostoskrzydłe (Orthoptera) (koniki polne i świerszcze) i motyle (Lepidoptera). Nektar głównie z gatunków obcych takich jak lantana pospolita, herbata chińska (Camellia sinensis), kuflik cytrynowy (Callistemon citrinus), eukaliptus mocny (Eucalyptus robusta), inne gatunki eukaliptusa i czapetka jambos (Syzygium jambos). Z gatunków rodzimych można wymienić m.in. Roussea simplex, Bertieria zaluziana, różne rośliny z rodzaju Sideroxylon i prawdopodobnie z rodzaju Gaertnera^[6].

Żeruje głównie w grupach liczących 3–6 osobników, ale także pojedynczo, w parach oraz w dużych grupach czasami dochodzących do 100 osobników. Niekiedy do żerujących stad dołączają inne gatunki ptaków: szlarnik maurytyjski (Zosterops chloronothos), wikłacz maurytyjski (Foudia rubra) czy bilbil zbroczony (Pycnonotus jocosus) oraz gatunki z rodzaju Coracina i z rodziny monarek^[6].

Sezon lęgowy przypada na okres od września do marca. Gniazda buduje na gałęziach drzew, często sosen (Pinus), na wysokości od 1 do 13 metrów, zazwyczaj 4–8 m nad poziomem gruntu. Gniazda w kształcie cienkiej, ale solidnej miseczki o wewnętrznej średnicy około 50 mm, zbudowane są z mchu, porostów, liści i korzonków, czasami suchej trawy, połączonej ze sobą przy pomocy nici pajęczej. Gniazda wyścielone są delikatnym włosiem. Czas ich budowy to około 4–5 dni. Czasami zgrupowane są w półkoloniach w odległości 5–10 m od siebie. Jak wykazały badania, sukces lęgowy szlarnik popielaty osiąga zaledwie w 7–8%, z czego większość niepowodzeń jest spowodowana przez drapieżniki. Jedynym potwierdzonym drapieżnikiem, który zagraża jego lęgom, jest szczeciak maurytyjski (Hypsipetes olivaceus). W lęgu zazwyczaj dwa, czasami trzy jasnoniebieskie jaja o wymiarach 17 × 11,6 mm. Inkubacja trwa 12–13 dni, a zajmują się nią oboje rodzice. Po 10–14 dniach od wylęgu pisklęta zaczynają opuszczać gniazdo, po około następnych 2 tygodniach stają się niemal samodzielne^[6].

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – gatunek najmniejszej troski)^[3]. Liczebność populacji obecnie nie jest oszacowana. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako trudny do określenia^[3][13].

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].