Thomas Dewey

Thomas Dewey

Pełne imię i nazwisko	Thomas Edmund Dewey
Data i miejsce urodzenia	24 marca 1902 Owosso
Data śmierci	16 marca 1971
47. Gubernator stanu Nowy Jork
Okres	od 1 stycznia 1943 do 1 stycznia 1955
Przynależność polityczna	Partia Republikańska
Poprzednik	Charles Poletti
Następca	William Averell Harriman
Multimedia w Wikimedia Commons

Thomas Edmund Dewey (ur. 24 marca 1902, zm. 16 marca 1971) – amerykański polityk, działacz Partii Republikańskiej, gubernator stanu Nowy Jork i dwukrotny kandydat na urząd prezydenta (w 1944 i 1948 roku)^[1].

Najwcześniejsze lata

Dewey przyszedł na świat w Owosso w stanie Michigan^[2], gdzie jego ojciec wydawał lokalną gazetę. Przyszły polityk ukończył studia na Uniwersytecie stanu Michigan w 1923 i studia prawnicze na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku w 1925^[1].

Prokurator stanowy i specjalny

W 1930 roku Dewey został prokuratorem w Nowym Jorku^[1]. Jego pierwszym poważnym sukcesem było skazanie gangstera Dutcha Schulza^[2] za niepłacenie podatków. Schulz z zemsty zażądał od Komisji (tj. szefów rodzin mafijnych) zgody na zabicie Deweya^[2]. Komisja jednak zdecydowanie odmówiła, słusznie obawiając się, że za ewentualne zabicie prokuratora FBI wypowie mafii totalną wojnę^[2]. Wściekły Schulz odgrażał się, że sam go zabije, czym przypieczętował swój los^[2].

Największym osiągnięciem Deweya było skazanie w 1936 roku gangstera Luckiego Luciano m.in. za suternerstwo^[2]. Deweyowi udała się ta sztuka m.in. poprzez stosowanie podsłuchów telefonicznych (wtedy na podsłuch nie była potrzebna zgoda sądu) oraz przekonanie do zeznawania przeciwko Luciano drobnych przestępców, burdelmam i prostytutek^[3].

Gubernator stanu Nowy Jork

W 1938 roku, w wieku zaledwie 36 lat, Dewey kandydował po raz pierwszy na stanowisko gubernatora Nowego Jorku^[1], eksponując w kampanii swoje osiągnięcia jako prokuratora miejskiego. Wybory jednak przegrał^[1]. Gubernatorem został dopiero cztery lata później^[1], ponownie go wybrano w roku 1948. Uznawany był za dobrego gubernatora. Miał spore osiągnięcia m.in. w dziedzinie edukacji.

Kandydat prezydencki

Po raz pierwszy – jeszcze jako prokurator – Dewey starał się uzyskać nominację jako kandydat na prezydenta Partii Republikańskiej w 1940 roku, ale przegrał rywalizację z Wendellem Willkie’m, który z kolei przegrał z ubiegającym się o trzeci wybór prezydentem Franklinem Rooseveltem.

Wybory 1944

 Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1944 roku.

W roku 1944 Dewey po raz pierwszy uzyskał prezydencką nominację^[1]. Jednakże przegrał w rywalizacji z Franklinem Delano Rooseveltem^[1]. Uzyskał jednak największy odsetek głosów spośród kandydatów republikańskich od czasów Herberta Hoovera w 1928. Co otwierało mu drogę do uzyskania ponownej nominacji za cztery lata. Dewey – choć popierał Nowy Ład – musiał w tamtych wyborach atakować Roosevelta. W ogóle plasował się na lewym skrzydle swej partii.

Wybory 1948

 Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1948 roku.

W 1948 roku Dewey bez trudu uzyskał nominację Partii Republikańskiej. Wydawało się, że bez trudu wygra wybory^[1]. Urzędujący prezydent Harry Truman był niepopularny, a na dodatek w Partii Demokratycznej nastąpił rozłam po tym, jak swoją kandydaturę wystawił Strom Thurmond, ówczesny gubernator Karoliny Południowej. W czasie kampanii wyborczej Dewey ignorował Trumana i unikał wszelkich kontrowersji^[1].

Wbrew wszelkim przewidywaniom i badaniom opinii publicznej Truman pokonał pewnego zwycięzcę wyborów – Deweya^[1]. Truman zebrał 24 105 695 głosów wyborczych (co dawało mu 49,7 procent poparcia), a Dewey 21 969 170 (45,3%). Stosunek głosów elektorskich wynosił 303 do 189 na korzyść Trumana.

Najprawdopodobniej najbardziej pamiętanym momentem kampanii prezydenckiej w 1948 roku jest obraz prezydenta Harry’ego Trumana, który – uśmiechnięty od ucha do ucha – pokazuje palcem tytuł w Chicago Tribune głoszący: DEWEY POKONAŁ TRUMANA (ang. DEWEY DEFEATS TRUMAN)^[4].

Późniejsze lata

W roku 1952 Dewey nie kandydował już na urząd prezydenta, popierając kandydaturę generała Eisenhowera^[1]. Odegrał też czołową rolę w nominowaniu senatora Richarda Nixona z Kalifornii jako kandydata na wiceprezydenta^[1]. Kiedy Eisenhower rozważał możliwość nie ubiegania się o drugą kadencję w 1956, sugerował, iż Dewey powinien być jego następcą, ale negatywna reakcja bossów partyjnych skłoniła go do stanięcia do wyborów.

Dewey popierał globalne zaangażowanie Stanów Zjednoczonych i plan Marshalla. Prezydent Richard Nixon^[1][2] oferował mu swego czasu nominację na sędziego Sądu Najwyższego, ale Dewey odmówił, woląc pozostać na emeryturze politycznej, na jakiej się znajdował od 1955, czyli końca gubernatorskiej kadencji^[1].

Zmarł na atak serca 16 marca 1971 podczas wakacji w Bal Harbour na Florydzie. W roku 1964 Legislatura Stanu Nowy Jork została przemianowana na jego cześć.

Przypisy