Węglowodory

Węglowodory – organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze wyłącznie atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru^[1]. Sam pierwiastek węgiel nie jest jednak węglowodorem^[2].

Węglowodory są podstawowym składnikiem ropy naftowej, która stanowi ich podstawowe źródło w przemyśle^[1]. Innym źródłem węglowodorów są procesy tzw. suchej destylacji drewna i zgazowywania węgla. Oprócz tego węglowodory o złożonej budowie pełnią rozmaite role w organizmach żywych (np. karotenoidy).

Węglowodory ze względu na występowanie wiązań wielokrotnych węgiel-węgiel dzieli się na^[1]:

• nasycone, zwane inaczej alkanami, w których występują jedynie wiązania pojedyncze
• węglowodory nienasycone, zawierająca wiązania wielokrotne węgiel-węgiel, w tym:
  • alkeny (olefiny) – zawierające jedno wiązanie podwójne (np. etylen)
  • alkiny – w których występują wiązania potrójne węgiel-węgiel (np. acetylen)

Ponadto znanych jest wiele typów węglowodorów zawierających więcej niż jedno wiązanie nienasycone, np.:

• dieny – zawierające dwa wiązania podwójne, wśród których można dodatkowo wyróżnić:

• alleny – w których występują skumulowane układy wiązań podwójnych (C=C=C) (np. 1,2-butadien)
• dieny sprzężone – w których występują dwa wiązania podwójne przedzielone jednym pojedynczym: (C=C−C=C) (np. 1,3-butadien)

• polieny – w których występuje więcej niż dwa wiązania podwójne.
• węglowodory aromatyczne – w których występują struktury pierścieniowe ze specyficznie sprzężonymi układami wiązań podwójnych (np. benzen).

Inny podział węglowodorów wynika z topologii ich łańcuchów:

• liniowe – w których występują ściśle liniowe łańcuchy węglowe – np. n-oktan^[1]
• rozgałęzione – w których występują boczne odgałęzienia w łańcuchu – np. izooktan, izopren^[1]
• cykliczne – w których występują pierścienie węglowe – np. cykloheksan
• policykliczne – w których występują dwa lub więcej pierścieni cyklicznych, w których część atomów węgla jest "współdzielona" np. nasycona dekalina lub aromatyczny naftalen
• bi- i więcej cykliczne – w których występują dwa lub więcej "przeplatających" się układów pierścieniowych, np. adamantan
• mieszane – w których występują różne kombinacje układów cyklicznych, liniowych i rozgałęzionych – np. karoteny lub cholesterol.

Zobacz też

• paliwa kopalne
• nieodnawialne źródła energii

Przypisy

Zobacz galerię związaną z tematem: Węglowodory

Zobacz hasło węglowodór w Wikisłowniku

Zobacz publikację Węglowodory w Wikibooks