Wybory do Senatu Republiki Czeskiej w 2024 roku
Ten artykuł dotyczy trwającego wydarzenia. Informacje w nim zamieszczone mogą się zmienić lub zdezaktualizować wraz z postępem zdarzenia, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie zmiany tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Rodzaj | wybory parlamentarne | ||
| Data przeprowadzenia | 20–21 września 2024 | ||
| Data zarządzenia | 27 maja 2024 | ||
| Podstawa prawna | 245/1995 Sb.[2] | ||
| Ordynacja wyborcza | większościowa (system większości bezwzględnej) | ||
| |||
Wybory do Senatu Republiki Czeskiej w 2024 roku odbywają się 20 i 21 września 2024 roku (ewentualna II tura jest przewidziana na 27 i 28 września 2024), zgodnie z postanowieniem prezydenta Petra Pavla z 27 maja 2024 roku[1]. Wybranych zostanie w nich na sześcioletnią kadencję 27 senatorów, odnawiając tym samym 1/3 składu Senatu.
Pierwsza tura wyborów odbywa się równocześnie z wyborami do rad krajów.
Ordynacja wyborcza
Podstawą do przeprowadzenia wyborów jest Ustawa z dnia 27 września 1995 o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej oraz zmianie i uzupełnieniu niektórych innych ustaw (Zákon ze dne 27. září 1995 o volbách do Parlamentu České republiky a o změně a doplnění některých dalších zákonů)[2]. Głosowanie odbywa się jedynie w części państwa – w 27 okręgach jednomandatowych o numerach (2, 5, 8...) – gdyż co dwa lata odnawiana jest 1/3 składu izby (27 z 81 mandatów)[a].
Głosowanie przeprowadzane jest na zasadzie większości bezwzględnej[b]. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyskał w danym okręgu ponad 50% głosów ważnych, po sześciu dniach od zakończenia głosowania odbywa się decydująca tura z udziałem dwóch kandydatów z najlepszymi wynikami w I turze[c]. Liczba ludności żadnego z okręgów nie mogła być niższa lub wyższa o 15% lub więcej od średniej liczby mieszkańców przypadającej na mandat w skali państwa (tzw. normy przedstawicielskiej)[d].
Czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi Republiki Czeskiej, który najpóźniej w drugim dniu głosowania (I tura) ukończył 18. rok życia[e]. Bierne prawo wyborcze mają osoby z prawem czynnym, które najpóźniej w drugim dniu głosowania ukończyły 40. rok życia[f]. Zgłaszać kandydatów mogły partie i ruchy polityczne oraz ich koalicje, ponadto prawo wysunięcia swojej kandydatury przysługiwało każdemu wyborcy, który przedłożył okręgowej komisji wyborczej 1000 podpisów poparcia wyborców zamieszkałych w danym okręgu[g].
Podział miejsc w Senacie przed wyborami
Kolumna wyróżniona odcieniem czerwonym wskazuje liczbę mandatów senatorskich wygasających i obsadzanych na nowo w 2024 roku, a wiersze wyróżnione odcieniem żółtym oznaczają partie wchodzące w skład koalicji rządowej sprzed wyborów.
| Partia lub ruch zgłaszający | Kadencja | Łącznie | ||
|---|---|---|---|---|
| 2018–2024 | 2020–2026 | 2022–2028 | ||
| Obywatelska Partia Demokratyczna (ODS) | 10 | 5 | 8 | 23 |
| Burmistrzowie i Niezależni (STAN)[h] | 5 | 11 | 1 | 17 |
| KDU-ČSL | 2 | 3 | 7 | 12 |
| TOP 09 | 1 | 2 | 3 | 6 |
| ANO 2011 (ANO) | 1 | 1 | 3 | 5 |
| Senator 21 (SEN 21) | 1 | 2 | 1 | 4 |
| Czeska Partia Piratów (Piráti) | 1 | 1 | 0 | 2 |
| Hradecki Klub Demokratyczny (HDK) | 0 | 1 | 0 | 1 |
| Marek Hilšer do Senatu (MHS) | 1 | 0 | 0 | 1 |
| NIEZALEŻNI (NEZ) | 0 | 0 | 1 | 1 |
| Ostrawiak (Ostravak) | 1 | 0 | 0 | 1 |
| ProMOST | 0 | 0 | 1 | 1 |
| Socjaldemokracja (SOCDEM)[i] | 1 | 0 | 0 | 1 |
| Tabor 2020 (T2020) | 0 | 0 | 1 | 1 |
| Wolni (Svobodní) | 0 | 1 | 0 | 1 |
| Kandydaci niezależni | 3 | 0 | 1 | 4 |
| Ogółem | 27 | 27 | 27 | 81 |
Wybory do Senatu w 2024 roku są drugimi odbywającymi się w czasie trwania IX kadencji Izby Poselskiej. Władzę w kraju sprawuje od grudnia 2021 roku rząd Petra Fiali, gabinet koalicji ODS, KDU-ČSL, TOP 09, STAN i Piratów[3][4]. Przed wyborami do Senatu w 2024 roku koalicja rządowa posiadała większość bezwzględną w obu izbach parlamentu – w Senacie partie ją tworzące reprezentowało 60 na 81 deputowanych, a do ich klubów należało łącznie 72 senatorów.
Przewodniczącym Senatu przed wyborami był Miloš Vystrčil z ODS, sprawujący tę funkcję od lutego 2020 roku.
Lista senatorów, którzy nie ubiegali się o reelekcję
Podano nazwę partii lub ruchu zgłaszającego danego kandydata do poprzednich wyborów.
| Okręg wyborczy | Imię i nazwisko | Partia lub ruch zgłaszający |
|---|---|---|
| 14 – Czeskie Budziejowice | Faktor, LadislavLadislav Faktor | niezależny |
| 35 – Jablonec nad Nysą | Zeman, JaroslavJaroslav Zeman | ODS |
| 59 – Brno-miasto | Bek, MikulášMikuláš Bek | STAN |
| 62 – Prościejów | Chalánková, JitkaJitka Chalánková | niezależna |
Głosowanie
O 27 mandatów senatorskich ubiega się 169 kandydatów zgłoszonych przez partie i ruchy polityczne oraz siedmioro niezależnych. Żadne ze stronnictw nie wysunęło kandydatów we wszystkich okręgach; w ponad połowie okręgów zarejestrowano przedstawicieli ANO 2011 (23), Wolności i Demokracji Bezpośredniej (18), Obywatelskiej Partii Demokratycznej (16) oraz Burmistrzów i Niezależnych (15)[5].
Sześć spośród stronnictw reprezentowanych w Senacie nie musiało bronić w 2024 roku wygasających mandatów: Burmistrzowie dla Kraju Libereckiego, Hradecki Klub Demokratyczny, NIEZALEŻNI, ProMOST, Tabor 2020 i Wolni. Łącznie o ponowny wybór ubiegało się 23 senatorów, w tym:
- ponownie z ramienia tej samej partii – dziewięciu senatorów ODS, troje reprezentantów STAN, dwóch przedstawicieli KDU-ČSL oraz po jednym deputowanym ANO, MHS, Ostrawiaka, Piratów, SEN 21, SOCDEM i TOP 09;
- jako kandydaci innych stronnictw niż w wyborach 2018: Pavel Fischer (TOP 09, wcześniej niezależny) i Zdeněk Hraba (ODS, wcześniej STAN).
Głosowanie rozpoczęło się 20 września 2024 (godziny 14–22), a zakończy kolejnego dnia (godziny 8–14).
Uwagi
- ↑ Na podstawie § 94 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 75 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 76 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 59 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 1 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 57 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ § 61 ustawy o wyborach do Parlamentu Republiki Czeskiej.
- ↑ W tym senatorowie z ramienia Burmistrzów na rzecz Kraju Libereckiego – jeden wybrany na kadencję 2020–2026 i jeden wybrany na kadencję 2022–2028.
- ↑ W poprzednich wyborach pod nazwą Czeska Partia Socjaldemokratyczna.
Przypisy
- ↑ a b Rozhodnutí prezidenta republiky o vyhlášení voleb do Senátu Parlamentu České republiky a o vyhlášení voleb do zastupitelstev krajů, 147/2024 Sb.. [dostęp 2024-09-20]. (cz.).
- ↑ a b Zákon ze dne 27. září 1995 o volbách do Parlamentu České republiky a o změně a doplnění některých dalších zákonů, 245/1995 Sb.. [dostęp 2024-09-20]. (cz.).
- ↑ Pětice lídrů Spolu a PirSTAN podepsala koaliční smlouvu vznikající vlády. Kabinet má mít 18 členů. iROZHLAS.cz, 2021-11-08. [dostęp 2024-09-20]. (cz.).
- ↑ Fialova vláda získala důvěru. Po 23 hodinách. Seznam Zprávy, 2024-01-12. [dostęp 2024-09-20]. (cz.).
- ↑ Volby do Senátu Parlamentu ČR konané dne 20.09. – 21.09.2024. Přehledy – kandidáti dle navrhující strany. Všechny volební obvody. Všechny volební strany. Český statistický úřad. [dostęp 2024-08-14]. (cz.).
Bibliografia
- Zákon ze dne 27. září 1995 o volbách do Parlamentu České republiky a o změně a doplnění některých dalších zákonů, 245/1995 Sb.. [dostęp 2024-09-20]. (cz.).
- p
- d
- e
Wybory w Czechach
