1694

Ovo je članak o godini 1694.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija: 1660-e  1670-e  1680-e  – 1690-e –  1700-e  1710-e  1720-e
Godine: 1691 1692 1693 – 1694 – 1695 1696 1697
1694. po kalendarima
Gregorijanski 1694. (MDCXCIV)
Ab urbe condita 2447.
Islamski 1105–1106.
Iranski 1072–1073.
Hebrejski 5454–5455.
Bizantski 7202–7203.
Koptski 1410–1411.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1749–1750.
• Shaka Samvat 1616–1617.
• Kali Yuga 4795–4796.
Kineski
• Kontinualno 4330–4331.
• 60 godina Yang Drvo Pas
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11694.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era
1694 na Wikimedijinoj ostavi

Godina 1691 (MDCXCIV) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

  • januar, početkom - Sabor u Baji: skupština Srba oficira održana u Baji, protivno volji generala Štaremberga[1]: traži se odvojeno zemljište, Mala Vlaška između Save i Drave[2]; car prihvata ali nije realizovano[3][4].
  • 6. 2. - U Brazilu uništena zajednica odbeglih robova Quilombo dos Palmares.
  • 25. 2. - Silvestro Valier je novi mletački dužd (do 1700; u "Gorskom vijencu" je pomenut kao domaćin vojvode Draška).
  • 1. 3. - HMS Sussex i još 12 brodova sa blagom potonulo kod Gibraltara, 1.200 mrtvih.
  • mart - Ali-paša napao Titel, odbranio ga Prodan Šteta, koji će za to od cara dobiti zlatan lanac sa medaljom[3]. Turci napadali i Bečej[5].
  • 31. 3. - Potvrdna diploma cara Leopolda I.: Petronije Petar Ljubibratić nasledio Longina Rajića kao unijatski episkop u Sremu[6].

April/Travanj – Jun/Lipanj

  • 27. 4. - Osnovana Banka Engleske radi finansiranja rata protiv Francuske - kredit od 1,2 miliona funti je prvi državni dug.
  • maj, početkom - Tajno uputstvo Dvorskog ratnog saveta da se radi na umanjenju ugleda patrijarha Arsenija III i podvojvode Jovana Monasterlije[4].
  • 11. 5. - Dekret nakon pregovora cara i patrijarha u Beču: Srbi iz Sent Andreje da se presele u južnu Bačku nakon žetve (nije ostvareno)[7].
  • 27. 5. - Bitka kod Torroelle: uspešan početak francuske invazije španske Katalonije, gen. Anne-Jules de Noailles tokom leta opsedao Barselonu, morao odustati zbog dolaska engleske flote.
  • 11. 6. - Veliki turski rat: Bitka kod Hodówa je poljsko-litvanska pobeda nad Krimskim Tatarima koji su upali u Poljsku.
  • 18. 6. - Morejski rat: Mlečani tokom operacije oko Neretve osvojili Čitluk. Mletačka republika sa hajducima preduzima ofanzivu ovog leta, u očekivanju pregovora: osvojena Gabela, kao i privremeno Trebinje i Popovo polje[8][9]. Razoren manastir Tvrdoš, episkop Savatije Ljubibratić sa kaluđerima pobegao u Savinu.
  • 28. 6. - Patrijarh Arsenije III podnosi caru molbu za potvrdu sedam episkopa u reorganizovanim episkopijama - odobreno sledećeg marta, uprkos protivljenju kardinala Kolonića[4].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

Početak Novog Sada, Ratzen Stadt (u prednjem planu)
  • 1. 7. - Osnovano Sveučilište u Halleu (danas Sveučilište Martin Luther Halle-Wittenberg).
  • 2. 7. - Nestao (verovatno ubijen) Philip Christoph von Königsmarck, osumnjičen da je ljubavnik hanoverske kneginje Sophie Dorotheje.
  • 22 - 23. 7. - Rat Velike alijanse: anglo-holandsko bombardovanje Dieppea.
  • 29. 7. - Sultan Husein postaje safavidski šah Persije (do 1722).
  • 15. 9. - Pečujski magistrat ponavlja odluku o proterivanju Srba ako ne prihvate uniju[10].
  • 18. 9. - Mlečani zauzeli ostrvo Hios, ostaju samo do februara[11].

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

Palača Potala
  • 23. 10. - Počinje 33-godišnja marokanska opsada španske Ceute.
  • 11. 11. - Hrvatski sabor imenovao Pavla Rittera Vitezovića upraviteljem tiskare u Zagrebu.
  • 27. 11. - U Herceg Novom posvećen crnogorski mitropolit Sava Očinić[12].
  • 3. 12. - Engleski parlament odredio da se generalni izbori moraju održavati na svake tri godine - sledećih dvadesetak godina označeni skoro stalnom predizbornom groznicom i strančarenjem (Rage of Party).
  • 11. 12. - Francesco Farnese je novi vojvoda Parme i Piacenze (do 1727).
  • 28. 12. - Engleska kraljica Mary II umire od boginja, William III nastavlja sam; naslednica mu je svastika Ana.

Kroz godinu

  • Srbi osnovali naselje preko puta Petrovaradina: Srpski Grad (Ratzen Stadt) ili Petrovaradinski Šanac - današnji Novi Sad.
  • Prema tvrdnji kardinala Kolonića iz 1706, Srbi "pobili austrijsku konjicu" blizu Kapele (Srbi u Lici i Krbavi "osobito neposlušni")[13].
  • Turci pokušali povratiti Veliki Varadin.
  • Prvo izdanje Dictionnaire de l'Académie française.
  • Velika glad 1693-94 ubija 1,7 miliona Francuza[14]
  • Atlantska trgovina robljem: brod Hannibal povezao 692 roba iz Afrike, 320 umrlo ili bačeno u more.
  • U Bukureštu osnovana Kneževska akademija Svetog Save u istoimenom manastiru - prethodnica današnjeg Univerziteta u Bukureštu.
  • Završena Palača Potala.
  • Umro Sourigna Vongsa, kralj Lan Xanga (Laos i okolina) - kraj zlatnog doba, dolazi do spora oko nasledstva i podele zemlje.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1694.
  • februar - Petar Nakić, graditelj orgulja († 1769)
  • 4. 6. - François Quesnay, ekonomista-fiziokrata († 1774)
  • 26. 6. - Georg Brandt, švedski kemičar i mineralog te otkrivač kobalta († 1768)
  • 21. 11. - Voltaire, francuski književnik, povjesničar i filozof († 1778)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1694.
  • 6. 1. - Francesco Morosini, mletački dužd (* 1619)
  • 4. 2. - Natalija Nariškina, majka Petra Velikog (* 1651)
  • 19. 2. - Jerzy Franciszek Kulczycki, ratnik, kafedžija (* 1640)
  • 29. 7. - Sulejman I, persijski šah (* 1647)
  • 8. 8. - Antoine Arnauld le Grand, teolog, filozof, matematičar (* 1612)
  • 7. 9. - Andrija Zmajević, barski nadbiskup (* 1624)
  • 24. 11. - Matsuo Basho, japanski pesnik (* 1644)
  • 29. 11. - Marcello Malpighi, anatom (* 1628)
  • 11. 12. - Ranuccio II Farnese, vojvoda Parme i Pjačence (* 1630)
  • 28. 12. - Mary II, kraljica Engleske (* 1662)
  • ? - Muhamed Muhtesim Šabanović, šerijatski pravnik[15]

Reference

  1. ↑ Istorija s. n. III-1, 506-7
  2. ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
  3. ↑ 3,0 3,1 Cerović, Ljubivoje. Srbi u Slovačkoj. rastko.rs
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
  5. ↑ Historija n. J., 1124
  6. ↑ Istorija s. n. III-1, 525
  7. ↑ Istorija s. n. III-1, 561
  8. ↑ Istorija s. n. III-1, 557
  9. ↑ Historija n. J., 826
  10. ↑ Istorija s. n. III-1, 560
  11. ↑ Kenneth Meyer Setton (1991). Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society. str. 395. ISBN 978-0-87169-192-7. 
  12. ↑ Stamatović, mr Aleksandar. Zetska episkopija i Crnogorska mitropolija do Petrovićkog perioda. rastko.rs
  13. ↑ Istorija s. n. IV-1, 47
  14. ↑ 1693-1694 : Les années de misère. alertes-meteo.com
  15. ↑ Historija n. J., 609
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)