1747

Ovo je članak o godini 1747.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1710-e  1720-e  1730-e  – 1740-e –  1750-e  1760-e  1770-e
Godine:	1744 1745 1746 – 1747 – 1748 1749 1750

1747. po kalendarima

Gregorijanski	1747. (MDCCXLVII)
Ab urbe condita	2500.
Islamski	1159–1160.
Iranski	1125–1126.
Hebrejski	5507–5508.
Bizantski	7255–7256.
Koptski	1463–1464.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1802–1803.
• Shaka Samvat	1669–1670.
• Kali Yuga	4848–4849.
Kineski
• Kontinualno	4383–4384.
• 60 godina	Yin Vatra Zec (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11747.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1747 (MDCCXLVII) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 12. 1. - Francuski maršal Maurice de Saxe je imenovan za generalnog maršala kraljevih logora i armija - poslednji od petorice s tim zvanjem u vreme starog režima.

• 2. 2. - Rat za austrijsko naslijeđe (RzAN) - Opsada Antiba: pošto su Francuzi u gradu dobili pojačanje, austro-sardinske snage prekidaju opsadu, kasnije tokom godine će ponovo opsedati Đenovu.
• 10 - 11. 2. - Rat kralja Georgea: Bitka kod Grand Pré u Novoj Skotiji je francuski uspeh.

• 12. 3. - Umro je tibetanski vladar, pod qingovskim sizerenstvom, Polhané Sönam Topgyé, nasleđuje ga drugi sin Gyurme Namgyal (do 1750), poslednji dinastički vladar.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 9. 4. - Lordu Lovatu, škotskom jakobitskom vođi osuđenom zbog veleizdaje u Londonu odrubljena glava, te je tako postao posljednja osoba na kojoj je u Ujedinjenom Kraljevstvu primijenjena ta metoda egzekucije.
• 17. 4. - RzAN: Francuska objavljuje rat holandskim Ujedinjenim provincijama, ubrzo zauzimaju Zeelandsku Flandriju i Barijerne tvrđave.
• april - Adel-šah Afšar, nećak persijskog vladara Nadera, zauzeo je Herat zajedno sa sistanskim pobunjenicima i naveo Kurde u toj regiji na pobunu protiv Nadera.
• proleće - Pogodba grofa Josipa Draškovića i njegovih "Vlaha": oslobođeni su većine kmetskih obaveza (povlastice erodiraju već 1750-tih zbog zaduženosti Draškovića).^[1]

• 1. 5. - Otvorena letnja palata Fridriha Velikog, Sanssouci ("Bez brige").
• 4. 5. - U strahu od francuske invazije, Willem IV je imenovan za stadtholdera nizozemskih Ujedinjenih provincija (do 1751), čime se posle 45 godina završava period bez stadtholdera u Holandiji.
• maj, prva polovina - Otmica Garofalije, udovice gusara Krila Cvjetkovića, pogubljenog prošle godine, iz zatvora skadarskog paše.^[2] Mlečani kažnjavaju Perast da bi udovoljili Turcima, zbog čega ekonomski opada.^[3]

• 14. 5. - Rat za austrijsko nasljedstvo: Prva bitka kod rta Finisterre u kojoj britanska mornarica nanosi težak poraz francuskoj floti koja je pokušala dostaviti namirnice kolonijalnim snagama u Novoj Francuskoj.
• 20. 5. - Poručnik James Lind, brodski lekar na HMS Salisbury, započinje eksperimente sa raznim supstancama, koji pokazuju da citrusi leče skorbut - prvi eksperiment sa kontrolnim grupama (citrusi se koriste protiv skorbuta tek od 1790-tih).

• 9. 6. - Japanski car Sakuramachi je abdicirao u korist sina princa Toohita koji postaje car Momozono (do 1762). Stvarni vladar je šogun Tokugawa Ieshige.

• jun - Henry Ellis istražuje Hudsonov zaljev ne bi li našao Sjeverozapadni prolaz, bez uspjeha.
• 20. 6. - Persijski vladar Nader-šah Afšar, na pohodu u Horasanu protiv kurdskih pobunjenika, ubijen je od svojih dvorana, uplašenih za svoje živote. Nasleđuje ga nećak Adel-šah Afšar (do 1748), ali carstvo se ubrzo raspada: osamostaljuju se duranijski Afganistan, kanati Buharski (emirat 1785, ruski protektorat od 1873, Sovjeti zauzeli 1920), Ardabilski (do 1808), Gandžanski (do 1805), Nahičevanski (do 1828) i Šekinski (do 1819).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 2. 7. - RzAN - Bitka kod Lauffelda: Francuzi maršala de Saxa su porazili savezničku vojsku u Limburgu. Zatim opsedaju Bergen op Zoom u Brabantu.

• 19. 7. - RzAN - Bitka na Assietti: Francuzi su pokušali zauzeti sardinsko utvrđenje u Alpima ali su potučeni uz 3.700 mrtvih, uključujući komandanta, viteza od Belle-Islea.

• 5. 8. - Ilirska dvorska komisija postaje deputacija (Hofdeputation in Transsylvanicis, Banaticis et Illyricis), potčinjena neposredno vladaru, a ne Ugarskoj, ravnopravna drugim dvorskim kancelarijama (ukinuta 1777) - mađarske vlasti su bile protivne Komisiji, izazivale su sukobe kompetencija.
• 15. 8. - Sanktpeterburška konvencija: vojni savez Rusije, Britanije i Holandije protiv Francuske i Pruske.
• 24. 8. - Smenjen je veliki vezir Tirjaki Hadži Mehmet-paša, postavljen je Sejid Abdulah-paša (do 1750).

• 18. 9. - Francuzi zauzimaju Bergen op Zoom.
• septembar-oktobar - Izveštaji o uraganu ili dva u Karibima, severnoameričkoj obali i na Bermudima. Još jedan u novembru u Karibima.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 12. 10.? (? 7. ševal 1160.) - Paštunska plemenska skupština, Loya jirga, u Kandaharu izabire Ahmada Shaha Durranija za emira, čime nastaje Duranijsko Carstvo, država od koje potiče suvremeni Afganistan. Pored Kandahara, Durrani za sada ima i Gazni, Kabul i Pešavar.
• 25. 10. - Rat za austrijsko nasljedstvo: Druga bitka kod rta Finisterre u kojoj Britanci uništavaju još jedan francuski konvoj za američke i karipske kolonije. Te kolonije su na ivici gladi, Englezi kontrolišu La Manš pa trpi i ekonomija francuske metropole.

• 17 - 19. 11. - Knowlesovi neredi u Bostonu, nakon što je britanski admiral Knowles prinudio 46 Bostonaca na službu. Nekoliko dana kasnije objavljen je pamflet u kome se neredi hvale kao odbrana prirodnih prava, što bi bilo prvi put da se ideje Johna Lockea koriste za opravdanje otpora vlastima u Americi.
• 22. 11. - Princu Willemu IV je dodijeljeno nasljedno stadtholdersko zvanje Nizozemske Republike čime je Nizozemska postala de facto nasljedna monarhija.
• 29. 11. - Fra Filip Grabovac zatočen u Veneciji zbog knjige "Cvit razgovora naroda i jezika iliričkoga aliti rvackoga", inkvizicija je u prosincu naredila spaljivanje primeraka knjige.

• 17. 12. - Državni prokurator Marko Foscarini iznosi u Velikom vijeću nedostatke i nepravilnosti mletačke uprave i vlasti u Dalmaciji: situacija je teška, domaći i strani funkcioneri koriste položaje za bogaćenje.^[4] Otpor kolona traje već desetak godina - nakon nereda na Rabu, Pagu i Šolti, u Kaštelima i okolici Zadra, mletačke vlasti hapšenjem istaknutijih ljudi 1747-48. za sada zavode mir.^[5]

Kroz godinu

• Ali-paša Hećimoglu ponovo dolazi za vezira u Bosnu, ponovo da bi uterao poreze, s istim rezultatom kao i 1745. U Bosni do 1756 preovlađuju nemiri i bune. Ove godine, muslimanski seljaci tuzlanskog kadiluka dižu pobunu zbog višeg poreza, taksita (obroka) i kuluka, neposredno zbog podizanja grada.^[6]
• Sejid Mehmed-paša Silahdar je beogradski muhafiz 1747-48.^[7] Šejh Mehmed-paša iz Užica ga optužuje da je "uništio vilajet" jer su njegovi zulumćari uzeli stotine kesa groša od sirotinje (2.000 haračkih glava duguje 42.000 groša). U Užicu izbija pobuna, vođena je bitka sa čačanskim muteselimom. Na beogradskog vezira se žali i kruševački sandžakbeg Ismail-beg, kao i na leskovačke spahije^[8] U Beogradskom pašaluku do 1780-ih preovlađuju "nered, zulum i pokvarenost".^[9]
• Osmanlije prihvataju zahtev Marije Terezije za obnovu Beogradskog mira,^[10] tj. sklopljen je "večni mir". Mir se nastavlja još četiri decenije, u Šumadiju se doseljava dosta ljudi iz drugih srpskih krajeva.
• Podmaršal Engelshofen započinje regulaciju u Slavonskoj i Srijemskoj krajini - drugačija organizacija, uvedena klasa "kontribuenata", kmetova, što izaziva nezadovoljstvo i neuspeh.^[11] Nova Gradiška (osnovana sljedeće godine) i Slavonski Brod sjedišta pukovnija.
• U Kupinovu osnovana šajkaška četa, od krajišnika rasformirane Pomoriške krajine osniva se 1746-47 zemaljska pokrajinska milicija.^[12]
• Osuđen Franjo Trenk.
• U Subotici osnovana katolička latinska škola, pod vođstvom franjevačkog samostana.^[13]
• 1747-49 - Organiziraju se pokrajinske vlade i sudovi u svim pokrajinama Habsburške monarhije.^[14]
• Atanasije II Gavrilović je novi pećki patrijarh (do 1752).
• I ove godine, kao prošle, ima sukoba između Crnogoraca i Albanaca u Kotoru.^[15]
• Qianlongovih Deset velikih pohoda — Jinchuanska kampanja, protiv Sloba Dpona, poglavice naroda Gyalrong u Jinchuanu na severu Sečuana.
• Andreas Sigismund Marggraf objavio otkriće šećera u šećernoj repi (njegov učenik Franz Karl Achard je razradio praktičan metod dobijanja).
• U Francuskoj osnovana Nacionalna škola mostova i puteva, dan. École des ponts ParisTech.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1747.

• 4. 1. - Vivant Denon, prvi direktor Louvrea († 1825)
• 10. 1. - Abraham-Louis Breguet, horolog († 1823)
• 19. 1. - Johann Elert Bode, astronom († 1826)
• 13. 4. - Louis Philippe II od Orléansa, francuski plemić i pristalica Revolucije († 1793)
• 5. 5. - Leopold II., car Svetog Rimskog Carstva († 1792)
• 2. 7. - Rose Bertin, modna kreatorka († 1813)
• 6. 7. - John Paul Jones, američki pomorac († 1792)
• 26. 10. - Ivan Mane Jarnović, violinist i skladatelj († 1804)
• Teodor Popović, ikonopisac († 1807)
• 1747-48 - Petar I Petrović Njegoš, crnogorski vladika († 1830)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1747.

• 12. 3. - Polhané Sönam Topgyé, tibetanski vladar (* 1689)
• 14. 3. - Johann Matthias von der Schulenburg, saski i mletački časnik, kolekcionar umjetnosti (* 1661)
• 23. 3. - Claude Alexandre de Bonneval, Humbaradži Ahmet-paša (* 1675)
• 3. 4. - Francesco Solimena, slikar (* 1657)
• 20. 4. - Stjepan Badrić, redovnik i vjerski pisac (* 1687)
• 19. 6. - Nader-šah Afšar, persijski vladar (* 1688)
• 8. 7. - Štefan Fuček, kajkavski pisac i svećenik (* ca. 1690)
• Fevzi Mostarac, pisac (* 1670-77)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice