Osiek Jasielski
wieś | |||
Rynek | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | jasielski | ||
Gmina | Osiek Jasielski | ||
Liczba ludności (2022) | 710[2] | ||
Strefa numeracyjna | 13 | ||
Kod pocztowy | 38-223[3] | ||
Tablice rejestracyjne | RJS | ||
SIMC | 0358612[4] | ||
Położenie na mapie gminy Osiek Jasielski | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||
Położenie na mapie powiatu jasielskiego | |||
49°38′04″N 21°29′30″E/49,634444 21,491667[1] | |||
|
Osiek Jasielski – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, siedziba gminy Osiek Jasielski[4][5].
Miejscowość leży nad Wisłoką.
Osiek uzyskał lokację miejską w 1399, zdegradowany po 1661[6].
Osiek uzyskał lokację miejską przed 1365, zdegradowany w 1934[6].
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0358629 | Pod Dębiną | część wsi |
0358635 | Pod Górą | część wsi |
0358641 | Pod Skałą | część wsi |
Historia
Pierwsza wzmianka o Osieku pochodzi z XIV wieku. W 1365 Kazimierz Wielki nadał miejscowości magdeburskie prawa miejskie[8]. Jako miasto królewskie Osiek otrzymał przywileje handlowe i celne. Powstał tu także zamek obronny, którego ślady znajdują się w południowej części miejscowości. Nazwany został „kocim zamkiem", co wskazywałoby, że ruiny mogły być wykorzystane czasowo na obozowisko przybyłych z południa wychodźców religijnych. Zamek osiecki był jednym z szeregu zamków broniących południowej granicy Polski[8]. Dzierżawcami starostwa osieckiego byli Stadniccy. W drugiej połowie XVI w. oraz w latach 1603, 1606, 1607 i 1618 mieszczanie osieccy wnosili przeciw nim skargi do sądu grodzkiego w Bieczu i do króla, że przez bicie, więzienie i inne formy przemocy zmuszeni są do odrabiania pańszczyzny[8].
W 1762 r. starostwo stało się własnością księcia Giedrojcia, ostatniego starosty królewskiego. Podczas zaboru austriackiego zarządzali Osiekiem Braniccy, Sanguszkowie, Gaszyńscy i Janiszewscy[8]. Osiek był wielokrotnie dewastowany podczas napaści wrogich wojsk (w 1474, 1655-56, 1657, 1704-09 oraz w czasie I i II wojny światowej).
W latach 1954-1972 wieś była siedzibą gromady Osiek Jasielski. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
- Rynek
- Urząd Gminy
- Rynek
Zabytki
We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego wzniesiony około 1419 r. Jest to jeden z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce. Około 1640 r. świątynię poddano gruntownej przebudowie i rozbudowie (m.in. dostawienie dzwonnicy do zachodniej ściany kościoła). Kościół otoczony jest kamiennymi sobotami. Wnętrze ozdobione jest bardzo cenną neobarokową XIX-wieczną polichromią. Kościół należy do wyjątkowych w drewnianej architekturze sakralnej przykładów rozwiązania bazylikowego. Wewnątrz na szczególną uwagę zasługują:
- barokowe ołtarze (XVII wiek)
- cenna polichromia (XIX wiek)
- pulpit muzyczny (XVIII wiek)
- gotycko-renesansowy tryptyk św. Piotra malowany w 1527 roku, przechowywany w Muzeum Archidiecezjalnym w Przemyślu.
- Zabytkowy kościół drewniany
- Kościół parafialny
- Budynek poczty
Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.
Turystyka
- Szlak Architektury Drewnianej – Trasa nr VIII (jasielsko-dębicko-ropczycka)
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 94324
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 878 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 58-59.
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
- ↑ a b c d Władysław Sarna: "Opis powiatu jasielskiego". Rerint pracy z 1908, wydany przez PUW Roksana, str. 444-457, ISBN 83-7343-071-7.
Linki zewnętrzne
- Osiek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 629 .
- Historia miejscowości (na stronie gminy)
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Jasło
Przynależność wojewódzka |
| ||||
---|---|---|---|---|---|
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) | |||||
Miasteczka (1920–34) |
| ||||
Gminy miejskie (1920–75) | |||||
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75) |
| ||||
Gromady (1954–72) |
| ||||
Gminy (1939–45) |
|
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Osiek Jasielski
Wsie |
|
---|---|
Integralne części wsi |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich / praw miasteczka / praw osiedla; (2) wytłuszczono miasta/osiedla trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast; (4) OTP – osiedle typu miejskiego; (5) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Gminy miejskie |
|
---|---|
Gminy wiejskie z prawami miejskimi |
|
Gminy wiejskie z prawami miasteczka |
|
Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.