Technet

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: Microsoft TechNet – portal specialistów IT.

Technet

molibden ← technet → ruten

Mn
↑
Tc
↓
Re

Wygląd

srebrzystoszary

Widmo emisyjne technetu

Ogólne informacje

Nazwa, symbol, l.a.

technet, Tc, 43
(łac. technetium)

Grupa, okres, blok

7 (VIIB), 5, d

Stopień utlenienia

IV, VII

Właściwości metaliczne

metal przejściowy

Właściwości tlenków

silnie kwasowe

Masa atomowa

[97]^[a]^[2]

Stan skupienia

stały

Gęstość

11,50 g/cm³^[1]^[3]

Temperatura topnienia

2157 °C^[1]

Temperatura wrzenia

4265 °C^[1]

Numer CAS

7440-26-8

PubChem

23957

Właściwości atomowe

Promień • atomowy • walencyjny	135 (obl. 183) pm 156 pm
Konfiguracja elektronowa	[Kr]4d⁵5s²^[4][Kr]4d⁶5s¹^[5]
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 13, 2^[4] (wizualizacja powłok)
Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda	1,90 1,36
Potencjały jonizacyjne	I 702 kJ/mol II 1470 kJ/mol III 2618 kJ/mol

Właściwości fizyczne

Ciepło parowania	660 kJ/mol
Ciepło topnienia	24 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	0,0229 Pa (2473 K)
Konduktywność	6,7×10⁶ S/m
Ciepło właściwe	210 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	50,6 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	heksagonalny
Objętość molowa	8,63×10⁻⁶ m³/mol

Najbardziej stabilne izotopy

izotop	wyst.	o.p.r.	s.r.	e.r. MeV	p.r.
⁹⁷Tc	{syn.}	2,6×10⁶ lat	w.e.	0,320	⁹⁷Mo
^97mTc	{syn.}	90 dni	i.t.	⁹⁷Tc	{{{7}}}
⁹⁸Tc	{syn.}	4,2×10⁶ lat	β⁻	1,357	⁹⁸Ru
⁹⁹Tc	{syn.}	2,11×10⁵ lat	β⁻	3,034	⁹⁹Ru
^99mTc	{syn.}	6,01 h	i.t.	0,143	⁹⁹Tc

Niebezpieczeństwa
Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Technet (Tc, łac. technetium) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym. Jest pierwszym otrzymanym sztucznie pierwiastkiem. Nazwa wywodzi się od greckiego słowa τεχνητoς technetos – sztuczny.

Pierwiastek ten otrzymywany jest sztucznie w procesie rozbijania neutronami jąder uranu lub bombardowania lekkimi jądrami izotopów niobu lub molibdenu. Technet jest obok prometu jednym z dwóch pierwiastków o liczbie atomowej mniejszej niż ołów, który nie ma żadnego stabilnego izotopu. Wykazuje podobieństwo do renu. Rozpuszcza się w wodzie królewskiej i w mieszaninie kwasu azotowego z wodą utlenioną^[6].

Odkrycie

Został otrzymany w 1937 roku przez Emilio Gino Segrè i Carlo Perriera, a w 1947 otrzymał nazwę technet^[8]. Dmitr Mendelejew przewidział jego istnienie w swoim układzie okresowym, umieszczając pierwiastek teoretyczny eka-mangan. Od tego czasu poszukiwało go wielu chemików, było kilka raportów o jego odkryciu w rudach innych metali.

Niemieccy badacze Walter Noddack, Ida Tacke i Otto Berg w 1925 bombardowali elektronami minerał kolumbit ((Fe, Mn)(Nb, Ta)
2O
6). Po doświadczeniu opublikowali wykrycie nieznanego dotąd pierwiastka o liczbie atomowej 43 na podstawie niejednoznacznych widm (wyraźny sygnał nowego pierwiastka wystąpił jedynie na 28 widmach z 1000 zarejestrowanych, a na 70 otrzymano niejednoznaczny sygnał)^[9]. Uczeni nazwali pierwiastek masurium (Ma) (od Mazur, wówczas w Prusach Wschodnich). Uczeni postulowali obecność nowego pierwiastka w minerale i podjęli nieudaną próbę jego wyizolowania^[10]. Po ogłoszeniu fiaska, ich odkrycie zostało uznane za błąd^[9], choć obecnie przyjmuje się za prawdopodobne, że faktycznie zidentyfikowali naturalnie występujący w niewielkiej ilości technet^[11].

Występowanie

W 1952 roku został zidentyfikowany w widmie niektórych gwiazd typu S^[12], co potwierdza, że w procesach nukleosyntezy w gwiazdach mogą powstawać ciężkie pierwiastki poprzez proces wychwytu neutronu^[13]. W 1961 roku śladowe ilości naturalnego technetu zostały wykryte w rudach uranu z terenów dzisiejszej Demokratycznej Republiki Konga^[14]^[13], gdzie pierwiastek powstał jako produkt samorzutnych reakcji rozszczepienia uranu.

Wykorzystanie

Metastabilny izomer izotopu 99
Tc, oznaczany 99m
Tc, jest podstawowym wskaźnikiem wykorzystywanym w medycynie nuklearnej do celów diagnostycznych (np. w kompleksie sestamibi technetu-99m^[15]), ponieważ ma krótki okres połowicznego rozpadu (6 godzin), minimalizując napromieniowanie ciała. Nie stwierdzono skutków ubocznych związanych z fizjologią człowieka.

Uwagi

↑ Wartość w nawiasach klamrowych jest liczbą masową najtrwalszego izotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 96,90636 u (97
Tc).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-35, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni, Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600, DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
↑ Technetium: physical properties [online], WebElements Periodic Table [dostęp 2020-04-16] .
↑ ^a ^b Kramida, A., Ralchenko, Yu., Reader, J., i zespół NIST ASD: NIST Atomic Spectra Database (ver. 5.2). National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, 2014. [dostęp 2015-09-13].
↑ WebElements Periodic Table of the Elements: Technetium – ionization energies data. [dostęp 2010-02-17].
↑ Włodzimerz Kryszewski, Ryszard Marcinkowski: Encyklopedia powszechna. Warszawa: PWN, 1987, s. 453. ISBN 83-01-00004-X.
↑ Ignacy Eichstaedt: Księga pierwiastków. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, s. 282–286.
↑ C.C. Perrier C.C., E.E. Segrè E.E., Technetium: The Element of Atomic Number 43, „Nature”, 159 (4027), 1947, s. 24–24, DOI: 10.1038/159024a0, ISSN 0028-0836 [dostęp 2019-09-15] (ang.).
↑ ^a ^b Per.P. Enghag Per.P., Encyclopedia of the elements. Technical data, history, processing, applications, Weinheim: Wiley-VCH, 2004, ISBN 978-3-527-61233-8, OCLC 212131349 [dostęp 2019-09-15] .
↑ Oakes, Elizabeth H., 1964-, [w:] Encyclopedia of world scientists, wyd. Rev. ed, New York: Facts on File, 2007, ISBN 978-1-4381-1882-6, OCLC 466364697 [dostęp 2019-09-15] .
↑ John T.J.T. Armstrong John T.J.T., Technetium, „Chemical & Engineering News”, 81 (36), 2003, s. 110, DOI: 10.1021/cen-v081n036.p110, ISSN 0009-2347 [dostęp 2019-09-15] (ang.).
↑ Paul W. Merrill. Spectroscopic Observations of Stars of Class S. „Astrophysical Journal”. 116, s. 21–26, 1952. DOI: 10.1086/145589.
↑ ^a ^b Natural occurrence. W: Klaus Schwochau: Technetium: chemistry and radiopharmaceutical applications. 2000, s. 6–9. DOI: 10.1002/9783527613366.ch03. ISBN 978-3-527-61336-6.
↑ Kenna, B.T., Kuroda, P.K. Isolation of naturally occurring technetium. „Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry”. 23 (1), s. 142–144, 1961. DOI: 10.1016/0022-1902(61)80098-5.
↑ CristinaC. Bolzati CristinaC. i inni, ^99mTc(N)-DBODC(5), a potential radiolabeled probe for SPECT of multidrug resistance: in vitro study, „Journal of Biological Inorganic Chemistry”, 18 (5), 2013, s. 523–538, DOI: 10.1007/s00775-013-0997-1, PMID: 23543234 .

p • d • e

Układ okresowy pierwiastków

3^[i]

Uue

Ubn

✱

Ubu

Ubb

Ubt

Ubq

Ubp

Ubh

Ubs

...^[ii]

Metale alkaliczne

Metale ziem
alkalicznych

Właściwości
nieznane

↑ Alternatywnie do skandowców zalicza się często nie lutet i lorens, lecz lantan, aktyn oraz hipotetyczny unbiun.
↑ Budowa 8. okresu jest przedmiotem badań teoretycznych i dokładne umiejscowienie pierwiastków tego okresu w ramach układu okresowego jest niepewne.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Substancja lecznicza w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)

V09: Radiofarmaceutyki diagnostyczne

V09A – Ośrodkowy układ nerwowy

V09AA – Związki znakowane technetem 99m Tc	eksametazym bicyzat
V09AB – Związki zawierające jod 123 I	jofetamina jolopryd joflupan
V09AX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce OUN	pentetynian indu (111 In) kompleks indu 111 In z 3β-karbometoksy-3β-(4-jodofenylo)-tropanem flutemetamol (18 F) florbetapir (18 F) florbetaben (18 F) flortaucipir (18 F)

V09B – Układ kostny

V09BA – Związki zawierające technet 99m Tc	oksydronian technetu (99m Tc) medronian technetu (99m Tc) pirofosforan technetu (99m Tc) butedronian technetu (99m Tc)

V09C – Układ moczowy

V09CA – Związki zawierające technet 99m Tc	pentetynian technetu (99m Tc) bursztynian technetu (99m Tc) mertiatyd technetu (99m Tc) gluceptan technetu (99m Tc) glukonian technetu (99m Tc)
V09CX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce układu moczowego	jodohipuran sodu (123 I) jodohipuran sodu (131 I) diatrizonian sodu (125 I) edetynian chromu (51 Cr)

V09D – Wątroba i układ siateczkowo-śródbłonkowy

V09DA – Związki znakowane technetem 99m Tc	dizofenina etyfenina lidofenina mebrofenina galtyfenina
V09DB – Cząstki i koloidy znakowane technetem 99m Tc	koloidalny siarczek renu kwas fitowy
V09DX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce wątroby i układu siateczkowo-śródbłonkowego	kwas tauroselcholowy znakowany selenem 75 Se

V09E – Układ oddechowy

V09EA – Wziewne środki znakowane technetem 99m Tc	kwas pentetynowy
V09EB – Preparaty do wstrzyknięć zawierające technet 99m Tc	makrosalb
V09EX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce układu oddechowego	krypton 81m Kr ksenon 127 Xe ksenon 133 Xe

V09F – Tarczyca

V09FX – Różne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce tarczycy	nadtechnecjan sodu (99m Tc) jodek sodu (123 I) jodek sodu (131 I) jodek sodu (124 I)

V09G – Układ sercowo-naczyniowy

V09GA – Związki znakowane technetem 99m Tc	sestamibi tetrofosmina teboroksym albumina furifosmina apcityd
V09GB – Związki znakowane jodem 125 I	fibrynogen albumina
V09GX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce układu sercowo-naczyniowego	chlorek talu (201 Tl) imcyromab znakowany indem 111 In komórki znakowane chromianami (51 Cr)

V09H – Wykrywanie stanów zapalnych i zakażeń

V09HA – Związki znakowane technetem 99m Tc	immunoglobulina połączenie komórek z eksametazymem sulesomab
V09HB – Związki zawierające ind 111 In	komórki znakowane tropolonianem lub oksynian indu (111 In)
V09HX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w celu wykrycia stanów zapalnych i zakażeń	cytrynian galu (67 Ga)

V09I – Diagnostyka nowotworów

V09IA – Związki znakowane technetem 99m Tc	DMSA wotumumab depreotyd arcytumomab tektrotyd etarfolatid tilmanocept chlorek trofolastatu
V09IB – Związki znakowane indem 111 In	pentetreotyd satumomab pendetylu kapromab pendetylu
V09IX – Inne środki radiofarmaceutyczne stosowane w diagnostyce nowotworów	jobenguan (123 I) jobenguan (131 I) fludeoksyglukoza (18 F) fluorodopa (18 F) fluorek sodu (18 F) fluorometylocholina (18 F) fluoroetylocholina (18 F) miedź (64 Cu) dotatate piflufolastat (18 F) PSMA–1007 (18 F)

V09X – Inne radiofarmaceutyczne
środki diagnostyczne

V09XA – Związki znakowane jodem 131 I	norcholesterol jodocholesterol (131 I) albumina
V09XX – Różne diagnostyczne środki radiofarmaceutyczne	cyjanokobalamina znakowana 57 Co cyjanokobalamina znakowana 58 Co norcholesterol znakowany 57 Se cytrynian żelaza(III) (59 Fe)