Wypady na Równo i Opalin
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
 | |||
| Czas | 23–24 i 31 sierpnia 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | pod Równem[a] i Opalinem | ||
| Terytorium | II Rzeczpospolita | ||
| Przyczyna | Bitwa Warszawska | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
Wojna Polska 1918–1921[1]
Wypady na Równo i Opalin – walki pododdziałów 25 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 25 Dywizji Strzelców w czasie trwania Bitwy Warszawskiej w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
Geneza
Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[2]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim[3][4], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą[5], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza[6]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie[7].
Po klęsce nad Wisłą dowództwo sowieckie pospiesznie uzupełniało i reorganizowało ocalałe z pogromu jednostki[8]. Na przełomie sierpnia i września 1920 również Wojsko Polskie reorganizowało siły i przygotowywało się do kolejnych działań.
Walczące wojska
 Wojsko Polskie | ||
|---|---|---|
| 7 Dywizja Piechoty | gen. Karol Schubert | |
| ⇒ 25 pułk piechoty | mjr Józef Jaklicz | 7 DP |
| 25 pp | ||
| → III/25 pułku piechoty | ||
| → I batalion etapowy lubelski | gr. mjr. Grabowskiego | |
| → I batalion wartowniczy kielecki | ||
| → II/7 pułku artylerii polowej | 7 pap | |
 Armia Czerwona | ||
| 25 Dywizja Strzelców | Aleksandr Bachtin | 12 Armia |
Wypady na Równo i Opalin
W ostatniej dekadzie sierpnia odcinka Bugu od Bytenia do Dorohuska bronił 25 pułk piechoty wzmocniony grupą mjr. Grabowskiego[b] i II dywizjonem 7 pułku artylerii polowej[10]. III batalion zajął odcinek Byteń – Uhrusk, grupa majora Grabowskiego Hniszów – Świerże, II batalion: okopy – Dorohusk, I batalion jako odwód I odcinka stanął w Świerżach[11]. Na przeciwległym brzegu obronę zajęły oddziały sowieckiej 25 Dywizji Strzelców.
Dowódca pułku zdecydował podnieść aktywność swojej obrony i nakazał zorganizować swoim pododdziałom serię wypadów. Pierwszy wypad przeprowadzono 21 sierpnia. Grupę wypadową stanowił III/25 pp z przydzieloną 7/7 pułku artylerii polowej. Uderzono w rejon Huszcza – Opalin i rozbito 224 pułk strzelców i sotnię kozacką; wzięto do niewoli 35 jeńców, zdobyto 2 karabiny maszynowe i kilkanaście wozów taborowych[12].
Nocą z 23 na 24 sierpnia wypadu na Równo dokonał I batalion. Żołnierze przeprawili się przez Bug po kładce w Świerżach i zaskoczyli kwaterujący w wiosce sowiecki 225 pułk strzelców. Po krótkiej walce „na bagnety” i granaty czerwonoarmiści wycofali się w nieładzie[13]. Batalion zdobył 20 ciężkich i lekkich karabinów maszynowych oraz kilkadziesiąt wozów taborowych. Wzięto do niewoli około 50 jeńców. Straty w poległych oszacowano na około 80 czerwonoarmistów[10].
Komunikat prasowy o tym wypadzie podawał[12][14]:
Grupa wypadowa majora Jaklicza zajęła miejscowość Równo (na południowy wschód od Opalina), biorąc 20 karabinów maszynowych, jeńców i konie.
Pod koniec sierpnia dowódca 7 Dywizji Piechoty nakazał przeprowadzić na odcinku nr I (25 pp i grupa mjr. Grabowskiego) w nocy z 30 na 31 sierpnia wypad trzema batalionami do rejonu Równe – Jahodyn – Rymacze – Bereźce, z zadaniem rozbicia znajdujących się w tym rejonie sił nieprzyjacielskich. Po dokonanym wypadzie i oczyszczeniu tego rejonu oddziały wypadowe miały wrócić na dawne stanowiska[15]. 31 sierpnia I/25 pp przeprowadził kolejny wypad na Równo. Równocześnie III/25 pp uderzył na Opalin, a III batalion na Wilczy Przewóz. Po opanowaniu obu miejscowości Polacy zaatakowali Johodyn, gdzie stał sztab 25 Dywizji Strzelców. Zdobyto dwa działa, 6 ckm-ów, do niewoli wzięto 18 jeńców[10]. Atakując dalej 25 pułk piechoty przeszedł na południe od linii kolejowej, oczyścił z oddziałów przeciwnika Rymacze i wrócił przez Bereźce na zachodni brzeg Bugu[16][17].
O tym wypadzie komunikat prasowy z dnia 1 września głosił[17][18]:
Dzięki świetnej akcji wypadowej naszych oddziałów ofensywa 12-ej armji sowieckiej została udaremniona. Koncentrujący się w rejonie Jagodyna, Smolar i Piszczy rozpoczęli szybki odwrót, pozostawiając w naszem ręku licznych jeńców. Pułk 25-y piechoty w akcji tej zdobył 2 działa z zaprzęgiem, 6 karabinów maszynowych i kolumnę amunicyjną.
Dalsze wypady na przedpole miały charakter rozpoznawczy. Zdemoralizowane niepowodzeniami wojska sowieckie cofnęły się o kilkanaście kilometrów. Przedpole zostało gruntownie oczyszczone i przygotowane do rozpoczęcia nowej polskiej ofensywy[17].
Bilans walk
Wypady dokonane przez 25 pułk piechoty w poważnym stopniu zakłóciły przygotowania 25 Dywizji Strzelców do przełamania obrony polskiej na linii Bugu[10].
Uwagi
Przypisy
- ↑ Przybylski 1930 ↓.
- ↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
- ↑ Odziemkowski 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
- ↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
- ↑ Żeligowski 1930 ↓, s. 116.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 482.
- ↑ Borowiec 1925 ↓.
- ↑ a b c d Odziemkowski 2004 ↓, s. 358.
- ↑ Juszkiewicz 1928 ↓, s. 28.
- ↑ a b Juszkiewicz 1928 ↓, s. 29.
- ↑ Borowiec 1925 ↓, s. 94.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 285.
- ↑ Borowiec 1925 ↓, s. 101.
- ↑ Borowiec 1925 ↓, s. 103.
- ↑ a b c Juszkiewicz 1928 ↓, s. 30.
- ↑ Pomarański 1920 ↓, s. 288.
Bibliografia
- Stanisław Borowiec: Nad Bugiem: walki osłonowe 7 Dywizji Piechoty (5 sierpień – 11 września 1920). Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925, seria: Studja Taktyczne z Historji Wojen Polskich 1918 – 21, Tom VII.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Władysław Juszkiewicz: Zarys historii wojennej 25-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Bitwa warszawska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne, 1990.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
- Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918 – 1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
- Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, 1930.
- Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
- Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
- Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 – wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930.
- p
- d
- e
- Wojsko Polskie w okresie wojny
- Naczelne Dowództwo WP
