Strażnica WOP Piwniczna

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Piwniczna – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Piwnicznej-Zdroju – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką^[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 40 komendy odcinka^[1] jako 183 strażnica WOP (Piwniczna)^[2] [3] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 Strażnica OP nr 183 Piwniczna została włączona w struktury 49 batalionu Ochrony Pogranicza^[5], a 1 stycznia 1951 31 batalionu WOP w Nowym Sączu.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c], a strażnica WOP Piwniczna I kategorii otrzymała nr 186^[7] w skali kraju.

W 1956 rozformowano 31 batalion WOP w Nowym Sączu^[d], a 186 strażnica WOP Piwniczna została bezpośrednio podporządkowana pod sztab 3 Brygady WOP,

W 1957, w 3 Brygadzie WOP w Nowym Sączu przeformowano 18 strażnic WOP w placówki WOP^[e], w tym strażnicę WOP w Piwnicznej.

W kwietniu 1958 3 Brygada WOP została przemianowana na 3 Karpacką Brygadę WOP i w jej strukturach funkcjonowała jako Placówka WOP Piwniczna^[8] . W 1959 placówka WOP w Piwnicznej została włączona w struktury ponownie sformowanego 31 batalionu WOP w Nowym Sączu^[f]. W 1960 funkcjonowała jako 22 placówka WOP Piwniczna I kategorii w strukturach 31 batalionu WOP^[9], a 1 stycznia 1964 jako 16 placówka WOP Piwniczna I kategorii.

Do 15 maja 1991 w Strażnica WOP Piwniczna Lądowa funkcjonowała w strukturach organizacyjnych Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu.

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 strażnica w Piwnicznej weszła w podporządkowanie Karpackiego Oddziału Straży Granicznej^[10] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Piwnicznej-Zdroju (Strażnica SG w Piwnicznej-Zdroju)^[11] .

W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej, związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesie strażnicy SG w Piwnicznej-Zdroju^[g]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy wraz z obsadą etatową i obiektem, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Piwnicznej-Zdroju^[11] .

Ochrona granicy

1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowały dwa przejścia graniczne małego ruchu granicznego w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Piwowarówka-Piľhov
• Piwniczna-Mníšek nad Popradom (do 1970)^[12].

W ochronie granicy dowódcy strażnicy w Piwnicznej ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Zasięg terytorialny

W 1960, 22 strażnica WOP Piwniczna I kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej z Czechosłowacją o długości 23 750 m:

• Włącznie znak graniczny nr 32/8, wyłącznie znak graniczny nr II/66.

Strażnice sąsiednie

• 182 strażnica WOP Żegiestów ⇔ 184 strażnica WOP Szczawnica – 1946
• 182 strażnica OP Żegiestów ⇔ 184 strażnica OP Szlachtowa – 1949
• 185 strażnica WOP Żegiestów ⇔ 187 strażnica WOP Szlachtowa – 15.03.1954
• nn ⇔ 1 strażnica WOP Szlachtowa kat. II – 1956
• 23 placówka WOP Muszyna kat. II ⇔ 21 placówka WOP Szlachtowa kat. II – 1.01.1960
• 17 placówka WOP Muszyna kat. II ⇔ 15 placówka WOP Szlachtowa kat. II – 1.01.1964
• Strażnica WOP Muszyna Lądowa ⇔ Strażnica WOP Szlachtowa Lądowa – 1990^[13]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Muszynie ⇔ Strażnica SG w Szlachtowej – 16.05.1991^[10]
• Strażnica SG w Muszynie ⇔ Strażnica SG w Szczawnicy – 2001^[11] .

Komendanci/dowódcy strażnicy

• chor. Antoni Pietrucki (1952)
• kpt. Ryszard Burtak^[14](?-1979)
• ppor. Jacek Świderski (1979-?)
• mjr Tadeusz Wieciech (1989–15.05.1991)^[15]

Komendanci strażnicy SG:

• mjr SG Tadeusz Wieciech (16.05.1991–1998)^[h][15].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962, Archiwum Straży Granicznej.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2017-06-01]. (pol.).
• Straż Graniczna od 1991–Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2017-06-01]. (pol.).
• Wykazy dyslokacyjne WOP 1946. DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123 Archiwum Straży Granicznej.
• Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954. Zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Archiwum SG.