Strażnica WOP Podczerwone

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Chochołów/Podczerwone – zlikwidowany pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Podczerwonem – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Słowacką^[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 42 komendy odcinka^[1] jako 190 strażnica WOP (Chochołów)^[2]  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948, strażnica OP została włączona w struktury 55 batalionu Ochrony Pogranicza^[4], a 1 stycznia 1951 33 batalionu WOP w Czarnym Dunajcu.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c], Strażnica WOP Podczerwone I kategorii otrzymała nr 195 w skali kraju^[6].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Podczerwone miała nr 9 w 3 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

33 batalion WOP w Czarnym Dunajcu został rozformowany w 1957. Strażnice rozformowanego batalionu włączono w struktury 32 batalionu WOP Nowym Targu^[7] w tym Strażnicę WOP Podczerwone kategorii I^[8] .

1 stycznia 1960 była jako 13 strażnica WOP Podczerwone kategorii II w strukturach 32 batalionu WOP w Nowym Targu.

1 stycznia 1964 8 strażnica WOP Podczerwone miała status strażnicy lądowej II kategorii w strukturach 32 batalionu WOP Nowym Targu^[8] .

1 czerwca 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 32 Batalion WOP w Nowym Targu. W jego miejsce zorganizowano placówkę zwiadu i kompanię odwodową, a podległe strażnice zostały włączone bezpośrednio pod sztab 3 Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu, w tym Strażnica WOP Podczerwone^[9].

W lipcu 1983 w strukturach Karpackiej Brygady WOP odtworzono bataliony graniczne WOP: w Sanoku i Nowym Targu^[10], a w strukturach tego drugiego funkcjonowała Strażnica WOP Podczerwone^[11] .

W 1990 Strażnica WOP Podczerwone była w strukturach Karpackiej Brygady WOP w Nowym Sączu^[12].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 strażnica w Podczerwonem przejęta została przez Karpacki Oddział Straży Granicznej w Nowym Sączu^[d][14] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Podczerwonem (Strażnica SG w Podczerwonem).

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004, kontynuowana była reorganizacja Karpackiego Oddziału SG, polegająca na zniesieniu strażnic SG w: Podczerwonem, Kacwinie, Tyliczu i Rycerce Górnej^[13] .

Ochrona granicy

W 1960 13 strażnica WOP Podczerwone kategorii II ochraniała odcinek granicy państwowej wyłącznie do znaku granicznego nr III/14.

W 1956 na ochranianym odcinku przez 9 strażnicę WOP Podczerwone funkcjonowały punkty kontroli ruchu turystycznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PKRT Podczerwone
• PKRT Chochołów.

1 stycznia 1960 na ochranianym odcinku przez 8 strażnicę WOP lądową II kat. II Podczerwone funkcjonowały punkty kontroli małego ruchu turystycznego i granicznego, w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PK MRG Podczerwone
• PK MRT Chochołów kat. I.

W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Strażnice sąsiednie

• 189 strażnica WOP Rostki/Kiry ⇔ 191 strażnica WOP Chyżne – 1946
• 190 strażnica OP Witów ⇔ 191 strażnica OP Chyżne – 1949
• 194 strażnica WOP Witów ⇔ 196 strażnica WOP Chyżne – 15.03.1954
• 8 strażnica WOP Witów ⇔ 10 strażnica WOP Chyżne – 1956
• Strażnica WOP Witów ⇔ Strażnica WOP Chyżne – 1957^[15] [16]
• 14 strażnica WOP Witów kat. IV ⇔ 12 strażnica WOP Chyżne kat. III – 01.01.1960
• 9 placówka WOP Witów kat. II ⇔ 7 strażnica WOP Chyżne lądowa kat. IV – 01.01.1964
• Strażnica WOP Witów ⇔ Strażnica WOP Chyżne – 1990^[12]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Witowie ⇔ Strażnica SG w Chyżnem – 16.05.1991^[13] 
• Strażnica SG w Zakopanem ⇔ Strażnica SG w Chyżnem – 1999^[13] 
• Strażnica SG w Zakopanem ⇔ GPK SG w Chyżnem – 02.01.2003^[13] .

Komendanci/dowódcy strażnicy

• mjr Jan Jakubiak (do 1975)^[17]
• kpt. Kotliński (do 1991).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Straż Graniczna od 1991 – Karpacki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990–Karpacka Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-02-04]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, D WOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.