24. 7.

24. jul/juli/srpanj (24. 7.) je 205. dan godine po gregorijanskom kalendaru (206. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 160 dana.

Događaji

• 1261. — Mihailo VIII Paleolog povratio je Konstantinopolj (Carigrad) i ponovo ga proglasio prestonicom Vizantije. Grad su 1204. osvojili krstaši, spalili ga i opljačkali, i zajedno s Mlečanima proglasili ga prestonicom Latinskog carstva, a prestonica Vizantije premeštena je u Nikeju (Nikejsko carstvo).
• 1593. — kralj Francuske Anri IV, kralj Navare pre dolaska na francuski presto 1589. i vođa francuskih hugenota, prešao je u katoličanstvo.
• 1712. — vojska švajcarskih protestanskih kantona je u bici kod Vilmergena potukla snage katoličkih kantona, čime su u Švajcarskoj okončani verski ratovi.
• 1817. — po povratku u Srbiju, ubijen je legendarni vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović. On je, posle sloma ustanka 1813. godine, izbegao u Austriju, a zatim u Rusiju.
• 1848. — Austrijanci su u bici kod Kustoce porazili snage Sardinske kraljevine (Pijemont), suzbivši prvi značajniji napor za ujedinjenje italijanskih teritorija u jedinstvenu državu.
• 1878. — prva kineska diplomatska misija u SAD stigla je u Vašington.
• 1898. — vojska SAD je u špansko-američkom ratu okupirala Portoriko, koji je Pariskim mirovnim ugovorom iste godine ustupljen SAD. Istog dana 1953. dobio je status pridružene države SAD.
• 1907. — Japan je proglasio protektorat nad Korejom sa pravom da kontroliše vladu te zemlje.
• 1909. — francuski pilot Luj Blerio prvi je preleteo avionom kanal Lamanš. Razdaljinu od 40 kilometara od Lebaraka kod Kalea do Dovera preleteo je za 37 minuta.
• 1917. — Nizozemka Margareta Gertruda Cele, poznata kao Mata Hari, osuđena je na smrt pod otužbom da je špijunirala za Nemce tokom Prvog svetskog rata.
• 1934. — nacisti su u Beču ubili austrijskog kancelara Engelberta Dolfusa.
• 1943. — italijanski diktator Benito Musolini primoran je, nakon sednice Velikog fašističkog veća, da podnese ostavku. Kralj Viktor Emanuele imenovao je za premijera maršala Pjetra Badolja. Musolini je uhapšen i interniran, a 1945. je streljan.
• 1952. — stupio je na snagu ugovor o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik, što je bila prva faza stvaranja Evropske unije.
• 1956. — u sudaru italijanskog i švedskog broda „Andrea Dorija“ i „Stokholm“ ispred obala SAD u Atlantskom okeanu poginulo je 50 ljudi.
• 1957. — Tunis je postao republika, a za predsednika je izabran Habib Burgiba.
• 1963. — SSSR, SAD i Velika Britanija zaključile su ugovor o zabrani nuklearnih proba u vazduhu, pod vodom i u kosmosu.
• 1968. — papa Pavle VI zabranio je vernicima rimokatoličke crkve sve veštačke metode sprečavanja začeća.
• 1982. — vođa Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO) Jaser Arafat potpisao je u Bejrutu deklaraciju kojom je prihvatio rezolucije UN o postojanju države Izrael.
• 1991. — sovjetski predsednik Mihail Gorbačov predložio je liderima Komunističke partije SSSR-a novu platformu u kojoj izgradnja komunizma više nije osnovni cilj i pozvao ih da odbace „zastarele ideološke dogme“.
• 1992. — italijanska vlada poslala je 7.000 vojnika na Siciliju, u nastojanju da razbije mafiju.
• 1994. — Izrael i Jordan su potpisali u Vašingtonu deklaraciju kojom je okončano ratno stanje između dve države.
• 1995. — Haški tribunal podigao je optužnice protiv Radovana Karadžića, Ratka Mladića, Milana Martića i još 21 osobe, uglavnom komandanata i stražara zatvoreničkih logora u Bosni. Lider bosanskih Srba Radovan Karadžić i general Ratko Mladić optuženi su za genocid, ratne zločine i zločine protiv čovečnosti.
• 2000. — supersonični avion kompanije „Er Frans“ srušio se blizu Pariza neposredno nakon poletanja. Poginulo je 109 putnika i članova posade, i još četvoro ljudi na zemlji. To je bila prva nesreća „konkorda“ od kako je počeo da leti 1969.
• 2001. — general Hrvatske vojske Rahim Ademi, optužen za zločine počinjene nad Srbima 1993. u Medačkom džepu, kod Gospića u Hrvatskoj, doborovoljno se predao Haškom tribunalu. Na osnovu odluke Sudskog veća od 20. februara 2002. Ademije je pušten na slobodu do početka suđenja.

.

Rođenja

• 1725. — John Newton, engleski skladatelj (Amazing Grace).
• 1783. — Simón Bolívar, vojskovođa i državnik (u. 1830.).
• 1802. — Alexandre Dumas (otac), francuski književnik (u. 1870.).
• 1803. — Adolphe Adam, francuski skladatelj (u. 1856.).
• 1822. — Dinko Vitezić, narodni preporoditelj i političar (u. 1904.).
• 1844. — Ilja Rjepin, ruski slikar i vajar (u. 1930.).
• 1848. — britanski državnik Arthur James Balfour, premijer (1902-06) i ministar inostranih poslova (1916-19). Predložio je 1917. stvaranje nacionalne države Jevreja u Palestini (Balfurova deklaracija).
• 1854. — Konstantin Jireček, češki povjesničar i sveučilišni profesor (u. 1918.).
• 1857. — Henrik Pontoppidan, danski književnik , dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1917.
• 1860. — Alfons Mucha, češki slikar (u. 1939.).
• 1864. — Frank Wedekind, njemački književnik (u. 1918.).
• 1898. — Amelia Earhart, američka letačica (u. 1937.).
• 1895. — Robert Graves, engleski pisac (u. 1985.).
• 1904. — Delmer Daves, američki režiser i scenarist.
• 1904. — Nikolay Kuznetsov, sovjetski pomorski oficir i Admiral flote Sovjetskog Saveza (u. 1974.).
• 1928. — Branko Horvat, jugoslavenski i hrvatski ekonomist, univerzitetski profesor i političar koji je znatno uticao na demokratizaciju jugoslavenskog društva (u. 2003.).
• 1938. — Boris Miholjević, hrvatski kazališni, televizijski i filmski glumac.
• 1942. — Bengt Johansson, umirovljeni švedski rukometaš i izbornik.
• 1947. — Predrag Ejdus, srpski pozorišni i filmski glumac (u. 2018). .
• 1949. — Michael Richards, američki komičar i filmski i televizijski glumac.
• 1950. — Jadranka Stojaković, bosanska kantautorica (u. 2016).
• 1950. — Sam Behrens, američki televizijski glumac.
• 1952. — Gus Van Sant, američki reditelj.
• 1954. — Jorge Jesus, portugalski nogometni trener i bivši igrač.
• 1963. — Karl Malone, američki je profesionalni košarkaš i trener.
• 1966. — Martin Keown, bivši engleski nogometaš.
• 1968. — Laura Leighton, američka glumica.
• 1970. — Jennifer Lopez, američka pjevačica i glumica.
• 1977. — Vratislav Greško, umirovljeni slovački nogometaš.
• 1979. — Bo Spellerberg, danski rukometaš.
• 1983. — Daniele De Rossi, talijanski nogometni reprezentativac.
• 1985. — Lukáš Rosol, češki tenisač.
• 1986. — Teo Kardum, hrvatski nogometaš.

.

Smrti

• 1834. — Samuel Taylor Coleridge, engleski pesnik (r. 1772)..
• 1843. — Charles Macintosh, škotski hemičar pronalazač nepromočive tkanine za kišne ogrtače.
• 1974. — James Chadwick, engleski fizičar. (r.1891).
• 1980. — Peter Sellers, britanski filmski komičar i glumac.
• 1986. — Vincente Minnelli, američki filmski reditelj.
• 1995. — Ivo Kalina, hrvatski slikar (r. 1925.).
• 2011. — Josip Bobi Marotti, hrvatski glumac (r. 1922).

.

Blagdani

• Sveta velikomučenica Efimija; Blažena Olga

.

Praznici i dani sećanja

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar