5. 1.

5. januar/siječanj (5. 1.) je 5. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 360 dana (361 dan u prijestupnoj godini).

Događaji

• 1769. — Škotski izumitelj James Watt patentirao je svoj parni stroj.
• 1834. — u Kragujevcu izašle „Novine serbske“, prvi srpski informativan list štampan u zemlji, službeno glasilo kneževine Srbije. Prvi urednik bio Dimitrije Davidović, osnivač „Novina serbskih“ u Beču.
• 1892. — Prvi je put uspješno snimljeno svitanje.
• 1895. — nemački fizičar Wilhelm Conrad Röntgen objavio da je pronašao x-zrake, kasnije po njemu nazvane Rentgenovi zraci.
• 1909. — Kolumbija je priznala neovisnost Paname.
• 1916. — pred Medovskim zalivom u Albaniji potonuo italijanski brod „Brindizi“ s južnoslovenskim iseljenicima, dobrovoljcima iz Kanade i SAD koji su krenuli da pomognu Srbiji i Crnoj Gori u Prvom svetskom ratu. Poginulo 390 ljudi, 102 spasena.
• 1919. —.
  • Osnovana je Njemačka radnička stranka, koje se kasnije preimenovala u zloglasnu Njemačku Nacionalsocijalističku radničku stranku.
  • u Berlinu počeo ustanak predvođen komunističkom organizacijom „Savez Spartaka“ s Rozom Luksemburg i Karlom Libknehtom na čelu.
• 1925. — guverner američke savezne države Vajoming postala Neli Tejlor Ros, prva žena-guverner u istoriji SAD.
• 1942. — na osnovu sporazuma s nacističkom Nemačkom, Prvi korpus bugarske fašističke vojske počeo, u Drugom svetskom ratu, okupaciju jugoistoka Srbije.
• 1949. — na sastanku u Moskvi vlade SSSR, Bugarske, Čehoslovačke, Mađarske, Poljske i Rumunije donele odluku o stvaranju Saveta za uzajamnu ekonomsku pomoć radi organizacije i usklađivanja dugoročnog razvoja zemalja-članica. Iste godine SEV-u pristupila Albanija, a 1950. Istočna Nemačka. Savet rasformiran 1991.
• 1954. — Svoj su prvi koncert održali Zagrebački solisti, najugledniji hrvatski komorni ansambl.
• 1964. — tokom posete Svetoj zemlji papa Pavle VI sastao se u Jerusalimu s patrijarhom Atinagorom I. To je bio prvi susret poglavara dve crkve od 15. veka i prva poseta rimokatoličkog poglavara Svetoj zemlji.
• 1969. — SSSR lansirao vasionski brod „Veneru 5“ u pravcu Venere, a pet dana potom i „Veneru 6“, koji su do te planete stigli 16, odnosno 17. maja.
• 1976. — u Kambodži u vreme režima Crvenih Kmera proglašen novi Ustav kojim je naziv zemlje promenjen u Demokratska Kampućija.
• 1980. —.
  • - SAD uvodi sankcije prema SSSR zbog invazije Avganistana.
  • - Hawlett-Packard je proizveo svoje prvo osobno računalo.
• 1984. —.
  • - Američki programer Richard Matthew Stallman započeo je razvoj projekta GNU.
  • - Nakon devet godina postojanja grupa The Police je najavila oproštajni koncert za 2. ožujka.
• 1993. — tanker „Braer“ ispustio 85.000 tona sirove nafte pored obala Velike Britanije.
• 1996. — u Gazi ubijen palestinski terorista Jahja Ajaš Inženjer, osumnjičen za organizaciju niza samoubilačkih terorističkih napada u Izraelu u kojima je poginulo na desetine jevrejskih civila. Poginuo pošto je u njegovim rukama eksplodirao mobilni telefon.
• 1997. — Rusija povukla poslednje jedinice Ministarstva odbrane iz Čečenije, privremeno okončavši vojnu kampanju protiv islamskih terorista u toj republici.
• 1999. — SAD produžile ekonomske sankcije protiv Jugoslavije, uvedene u junu 1998. zbog eskalacije kosovske krize.
• 1999. — beogradski Fond za humanitarno pravo objavio podatke prema kojima je 2.000 ljudi nasilno izgubilo život tokom 1998. na Kosovu.
• 2001. — neurohirurg iz Njujorka, optužen da je u dva slučaja izvršio operacije mozga sa pogrešne strane, oslobođen optužbi i vraćena mu dozvola za rad.
• 2003. — u istovremenim samoubilačkim napadima dva Palestinca u Tel Avivu poginule 22 osobe, a više od 100 povređeno.

.

Rođenja

• 1209. — Richard od Cornwalla, kralj Svetog rimskog carstva.
• 1548. — Franciscus Suárez, portugalski teolog i filozof.
• 1592. — Šah Džehan, mogulski car (u. 1666).
• 1835. — Richard Faltin, finski skladatelj i sakupljač narodnih pjesama.
• 1863. — Konstantin Sergejevič Stanislavski, ruski pozorišni glumac, teatrolog i reditelj (u 1938).
• 1876. — Konrad Adenauer, njemački političar i državnik.
• 1881. — Nikolaj Velimirović, srpski pravoslavni teolog i svetac (u. 1956.).
• 1914. — Branko Špoljar, hrvatski glumac (u. 1985.).
• 1914. — George Reeves, američki glumac najpoznatiji po tumačenju uloge Supermana (u. 1959.).
• 1920. — Arturo Benedetti Michelangeli, talijanski pijanist.
• 1928. — Zulfikar Ali Bhutto, pakistanski političar i državnik (u. 1979).
• 1928. — Walter Mondale, američki političar, član Demokratske stranke, koji je služio kao 42. potpredsednik Sjedinjenih Država u periodu od 1977. do 1981.
• 1931. — Alfred Brendel, austrijski pijanist i književnik.
• 1931. — Robert Duvall, američki glumac.
• 1932. — Umberto Eco, talijanski književnik i semiotičar.
• 1933. — Radmila Bakočević, srpski operski sopran.
• 1938. — Juan Carlos I, španjolski kralj.
• 1940. — Enrique Rocha, meksički glumac.
• 1942. — Zvonimir "Zvonko" Bogdan, pevač tradicionalne vojvođanske muzike.
• 1942. — Maurizio Pollini, talijanski pijanist i dirigent.
• 1946. — Diane Keaton, američka glumica i producentica.
• 1946. — Jewgeni Anatoljewič Popov, ruski prozaist.
• 1953. — George Tenet, bivši direktor CIA-e.
• 1954. — Pamela Sue Martin, američka glumica.
• 1956. — Tadija Kačar, nekadašnji jugoslovenski bokser, koji se svrstava u red najuspješnijih jugoslovenskih boksera i srpskih sportista uopšte.
• 1957. — Srećko Bogdan, bivši hrvatski i jugoslavenski nogometni reprezentativac te sadašnji trener.
• 1960. — Veselin Đuho, hrvatski i jugoslovenski vaterpolista i trener.
• 1968. — DJ Bobo, švicarski DJ i muzičar.
• 1969. — Marilyn Manson, američki muzičar i pjevač.
• 1971. — Joško Jeličić, bivši hrvatski nogometaš i nogometni reprezentativac.
• 1972. — Sakis Rouvas, grčki pjevač.
• 1972. — Sasha, njemački pop-pjevač.
• 1972. — Dmitrij Torgovanov, umirovljeni ruski rukometaš i reprezentativac, aktualni izbornik ruske reprezentacije.
• 1976. — Diego Tristán, španjolski umirovljeni nogometaš.
• 1980. — Srđan Andrić, bivši hrvatski nogometaš.
• 1980. — Sebastian Deisler, umirovljeni njemački nogometaš.
• 1980. — Chema Rodríguez, španjolski rukometaš.
• 1982. — Janica Kostelić, hrvatska alpska skijašica.
• 1982. — Jaroslav Plašil, češki nogometaš.
• 1983. — Ivan Krstanović, bosanskohercegovački i hrvatski nogometaš.
• 1984. — Xavier García, španjolski i hrvatski vaterpolist.
• 1986. — Deepika Padukone, indijska glumica.

.

Smrti

• 1524. — Marko Marulić, književnik.
• 1578. — Julije Klović, hrvatski slikar (r. 1498.).
• 1985. — Franjo Punčec, hrvatski tenisač, državni reprezentativac. Svjetski teniski as i jedan od najboljih hrvatskih sportaša 20. stoljeća (r. 1913.).
• 1996. — Lincoln Kirstein, američki pisac i impresario.
• 2019. — Dragoslav Šekularac, fudbaler

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva slavi:.
  • Tucindan.
  • Svetih 10 mučenika Kritskih; Prepodobni Naum Ohridski - Tucindan

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar